شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- دكتر سيد محمد صحفي معان مطبوعاتي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي (در دولت دوم اصلاحات) معتقد است كه روابط عمومي ها بايد يك نظام اطلاع رساني جديد را مبتني بر راستگويي، صداقت، شفافيت و كاملاً متفاوت با سياست هاي تبليغاتي و توده گرايانه قبلي پايه ريزي كنند. مابقي را خود بخوان:
به عنوان سوال اول از دكتر صحفي پرسيديم: نقش روابط عمومي ها در پيشبرد اهداف و برنامه هاي دولت جديد چيست؟ و در اين خصوص چه راهكارهايي را پيشنهاد مي كنيد؟
توقعات و مطالبات مردم و جامعه مدني از «دولت تدبير و اميد» بسيار فراگير و گسترده است. همان طور كه مي دانيم آقاي "دكتر روحاني" با شعارها و گفتماني كه ناشي از رويگرداني مردم از برخي شعارهاي تند و افراطي قبلي بود به پيروزي رسيد.رأي معنادار مردم به ايشان، با توجه به شعار اعتدال و توسعه و تغيير رويكرد دولت از گرايش به "پوپوليسم" به سوي "عقلانيت"، مهمترين مسئله پيش روي دولت است. بر اين اساس روابط عمومي ها بايد تلاش كنند:
اول: مردم را با گفتمان اين دولت و اثرات اجراي آن بيشتر آشنا كنند؛
دوم: به مردم و مخاطبان بگويند كه چرخش كشور از سياست هاي افراطي به سوي عقلانيت و گردش امور بر مدار اعتدال و چيدن ميوه هاي آن و ديدن تاثير آن در مسائل اقتصادي- اجتماعي و فرهنگي كشور امري درازمدت است و مردم را آماده كنند تا در اين فرآيند دولت را ياري دهند؛
سوم: براي مشاركت مردم و ايفاي نقش واقعي در اداره امور، فرهنگ سازي كنند؛
چهارم: يك نظام اطلاع رساني جديد را مبتني بر راستگويي، صداقت و شفافيت و كاملاً متفاوت با سياست هاي تبليغاتي و توده گرايانه قبلي پايه ريزي كنند.
اين محورها به روابط عمومي ها كمك خواهند كرد تا از يك سو سازمان اجرايي خود را با رويكرد جديد و پيش نيازهاي آن آشنا كنند؛ وعده هاي بي پايه ندهند و مردم را با سازوكارهاي واقعي توليد و خدمات در كشوري كه گرفتار تحريم ها و محاصره اقتصادي است آشنا سازند و از سوي ديگر مردم را صاحبان اصلي كشور و محرم بدانند و آنها را از واقعيات اقتصاد و مسائل اجتماعي آگاه كنند. به خاطر دشواري كار و فرصت هاي از كف رفته، به نظر مي رسد در دولت آقاي دكتر روحاني كاري بسيار بزرگ و گسترده در انتظار روابط عمومي هاست و تنها افرادي باتجربه و با دانش و تسلط كافي به اين مقوله ها مي توانند حوزه روابط عمومي دستگاه هاي دولتي را مديريت كنند.
به نظر شما روابط عمومي تا چه اندازه فرصت انعكاس اخبار و اطلاعات صحيح و شفاف را خواهند داشت؟
فعالان و دست اندركاران اين حوزه بايد حقوق و مطالبات خود را همچون ديگر اقشار دائماً پيگيري و مطالبه كنند. از قديم گفته اند: "هيچ كس، بدون تلاش خودتان، حقتان را دودستي به شما تعارف نخواهد كرد". بنابراين اصحاب حوزه ارتباط و رسانه، خود بايد كوشش كنند اين فضا را ايجاد و روي آن كار كنندو روزنه هاي موجود را توسعه دهند. البته دولت نيز با توجه به شعارهايي كه داده است و پيماني كه با مردم بسته است، بايستي به سهم خود تلاش كند تا موانع را از سر راه بردارد؛ و در گام اول خودسانسوري در عرصه رسانه ها كه متأسفانه شدت يافته از ميان برود و رسانه ملي از جايگاه جناحي نگاه نكند و خود را متعلق به همه مردم بداند و براي طرح مباحث به صورت كاملاً شفاف پيشقدم باشد و از طرح ديدگاه هاي انتقادي رو ترش نكند. اگر اينها اصلاح شود فرصت انعكاس اخبار و اطلاعات صحيح و شفاف بيشتر خواهد شد.
البته وظيفه دستگاه هايي همچون قوه قضائيه براي صيانت از آزادي هاي مشروع و قانوني نيز بسيار والاست و از سوي ديگر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز بايد بكوشد مأموريت هاي ويژه خود را در حمايت از اصحاب فرهنگ و رسانه و فعالان عرصه ارتباطات انجام دهد.
ايجاد چنين فضايي (يعني آزادي عمل روابط عمومي ها در انعكاس اخبار صحيح و شفاف) به چه عواملي بستگي دارد؟
به اعتقاد من آزادي عمل روابط عمومي ها به عواملي همچون درك تخصصي و حرفه اي وزرا و روساي سازمان ها از نقش ارتباطات و مأموريت رسانه ها بستگي دارد و از سوي ديگر، به كار گماردن افراد متخصص و داراي احساس مسئوليت و با درك و برداشت علمي و خردگرا مي تواند به اين مهم كمك كند. در اين مسير به كارگيري نيروهاي كارآزموده و حرفه اي در روابط عمومي ها و داشتن تسلط كافي بر رسانه ها و شبكه هاي اجتماعي و بهره گيري از محيط وب نيز به ايجاد فضاي واجد آزادي عمل براي روابط عمومي ها كمك مي كند.
آيا روابط عمومي ها در دولت جديد مي توانند به جايگاه واقعي خود دست پيدا كنند؟
در پاسخ به پرسش هاي قبلي، به اين نكته اشاره شد كه تحقق شعارهاي اين دولت و نهادينه كردن گفتمان اعتدال، خود كمك ميكند كه مردم به روابط عمومي ها با احترام بيشتر بنگرند و به اين حوزه اعتماد كنند. با احياي اعتماد مردم به دستگاه هاي دولتي و به بياني ديگر به روابطع مومي ها، راه براي جلب مشاركت مردم هموارتر خواهد شد. جايگاه شايسته روابط عمومي ها در اين دولت در قالب پست و مقام و بالا رفتن در سلسه مراتب سازماني و نشستن در جايگاه معاون وزير و مديركل نيست بلكه در رسوخ پيام روابط عمومي در عمق افكار عمومي، همراه كردن توده هاي مردم با سياست هاي دولت و جلب اعتماد مردم و صريح و صادق بودن است. چنين رويكردي روابط عمومي را- در هر كجاي سازمان كه باشد- به اوج خواهد رساند.
نقش روابط عمومي در همبستگي و جلب اعتماد افكار عمومي نسبت به دولت جديد را چگونه ارزيابي مي كنيد؟
اگر روابط عمومي ها در جايگاه درست خود قرار گيرند و به شكلي كاملاً حرفه اي به وظايف خود بپردازند، نقشي ارزشمند و بيبديل در عرصه هاي ارتباطي و اطلاع رساني خواهند داشت. درباره «اعتمادسازي» موضوع اندكي متفاوت است. اگر تصميم گيري هاي حاكمان و دولتمردان مبتني بر حفظ و تقويت منافع ملي و به دور از اعمال زور و فشار باشند و از سويي مصالح عامه در آنها لحاظ شوند، طبيعي است كه اعتماد از كف رفته، مشروط به صداقت مسئولان و ارتباط تعاملي ايشان با مردم، دوباره باز خواهد گشت. بنابراين اعتمادسازي با اتخاذ تصميمات درست و كمك به بهبود وضعيت اقتصادي مردم محقق مي شود؛ و روابط عمومي ها صرفاً مي توانند به اين روند شتاب بخشند و الا، خداي ناكرده با تصميمات غلط مديريتي و عدم مقابله با فساد دستگاه هاي دولتي و بدتر شدن اوضاع، آيا روابط عمومي ها مي توانند اعتمادسازي كنند؟
روابط عمومي ها در تثبيت و تقويت مشي اعتدال در مقطع كنوني چه وظايفي بر عهده دارند؟
احترام به مردم، تكريم ارباب رجوع، تسهيل انجام كار مردم، عدم وجود تبعيض، انجام اقدامات ضدفساد، در رأس قرار گرفتن شايستگان، برخورد با دروغگويي و چپاولگري و ... همان مشي اعتدال است.
همين كه روابط عمومي ها در نهادينه كردن اين امور در واحدهاي خود كوشش كنند؛ مسئولان را براي وفا به عهدشان با مردم بيشتر ترغيب كنند؛ عيب هاي آنها را به خودشان بنمايند و وعده ها و پيماني كه با مردم بسته اند را بيشتر گوشزد و بر سر احقاق حقوق مردم پافشاري و پيگيري كنند، به وظيفه خود در تقويت مشي اعتدال بيشتر عمل كرده اند. ولي همين كه وارد فاز مجيزگويي و مداهنه و راست جلوه دادن دروغ بشوند؛ با منتقدان سخت برخورد كنند؛ با مردم مدارا و ارباب رجوع را تكريم نكنند و در مجموع براي مردم، كه به فرمايش امام(ره) ولي نعمتان دولت هستند، احترام قائل نباشند طبيعي است كه از اين مشي فاصله گرفته اند.
سخن پاياني
رسيدن روابط عمومي ها به جايگاهي متناسب با آرمان هاي اين حرفه در گرو عملكرد خود روابط عمومي هاست و شرح آن «مثنوي هفتاد من كاغذ شود»!/ «ماهنامه روابط عمومي»