شبكه اطلاعرساني روابطعمومي ايران (شارا) || حدود ۱۴ سال از معرفي «آيكيوب»، ربات انساننماي يك متري ساخت موسسه فناوري ايتاليا ميگذرد. اين ربات كه به منظور تحقيقات در واكنشهاي شناختي انسان و نيز هوش مصنوعي ساخته شده است، قابليتهاي فراواني دارد كه بسياري از آنها به رفتار و عملكرد انسان در مواجهه با محيط شبيه است.
كريستين رو، گزارشگر فناوري، در مقالهاي كه براي سرويس جهاني بيبيسي نوشته است، به تجربه خود در كنار «آيكيوب» و در جريان آزمايشي به نام «آزمايش درامنوازي» اشاره ميكند و توضيح ميدهد كه آموزش پلكزدن براي القاي تاثرات حسي در رباتها، چه اهميتي دارد.
او مينويسند آزمايش درامنوازي براي منظور مشخصي طراحي شده است؛ به عبارت ديگر، براي ايكه بررسي شود حضور يك ربات، زماني كه همان كار انسان را تقليد ميكند، چه اثري بر عملكرد و رفتار انسان دارد.
اين آزمايش يكي از بيشمار آزمايشهاي مرتبط با برهمكنش ميان انسان و ربات است كه گروه تحقيقاتي «كانتكت» درموسسه فناوري ايتاليا در جنوآ انجام ميدهد.
كريستين رو مينويسد كه پلكزدن «آيكيوب» هر چند ثانيه يكبار، صداي قابلتوجهي توليد ميكند و حالت نگاه اين ربات نيز به دليل چشمهاي بزرگ و پلكهاي سفيد سنگين او، جلب توجه ميكند.
اين نكته از اين رو داراي اهميت است كه در پلكزدن، مانند ساير جنبههاي نگاه كردن، چيزي فراتر از خود چشم وجود دارد.
هلنا كلياوري، پژوهشگر روانشناسي در دانشگاه تامپره فنلاند، ميگويد اغلب تصور ميشود كه پلكزدن، صرفا يك واكنش فيزيولوژيك انعكاسي است و فقط با كاركرد حفاظت از چشم براي جلوگيري از خشك شدن آن مرتبط است. اما واقعيت اين است كه پلكزدن نقش مهمي در تعامل دوطرفه دارد.
پلكزدن انسان، توجه و احساس او را نيز نشان ميدهد و به مثابه ابزاري براي ارتباط غيركلامي، مفاهيمي را بيان ميكند كه ما به صورت خودآگاه از آنها با خبر نيستيم، ولي نقش مهمي در انتقال اطلاعات بين انسانها دارد؛ مثلا نكاتي مانند اينكه در يك مكالمه، الان نوبت چه كسي است.
از اين رو، پلكزدن يكي از سيگنالهاي اجتماعي است كه انسانها مداوم، بدون اينكه از آنها آگاه باشند، با يكديگر تبادل ميكنند. بنابراين، متخصصان رباتيك اجتماعي در حال بررسي هر دو ويژگي فيزيكي و رواني پلكزدن انسان بودهاند تا دريابند كه چرا تطبيق آن در رباتها ممكن است سودمند باشد.
كلياوري ميگويد با در نظر گرفتن بسياري از كاركردهاي مهم پلكزدن در رفتار انسان، ميتوان فرض كرد كه پلكزدن رباتها نيز ميتواند آنها را بيش از پيش، شبيه به انسان نشان دهد. اين ويژگي نيز بهنوبهخود، ميتواند تعامل انسان و ربات را تسهيل كند. ديويد هنسون، مدير هنسون رباتيكس، ميگويد كه افراد با ديدن رباتي كه پلك ميزند، به شخصيت و كاراكتر آن ربات، حس پيدا ميكنند.
تحقيقات «كانتكت» نشان ميدهد كه افراد در سنين مختلف، تعامل با رباتهايي را كه پلك ميزنند، ترجيح ميدهند.
الساندرا اسكيوتي، سرپرست آزمايشگاه يونيت، به اين نكته اشاره ميكند كه رباتي كه پلك نميزند، ممكن است احساس ناخوشايندي را در فرد مقابل ايجاد كند، گويي كه به او خيره شده است.
انسانها همچنين رباتهايي را طبيعيتر پلك ميزنند، باهوشتر ميدانند، چرا كه هوش، بهويژه در موقعيتهايي كه افراد براي ارائه اطلاعات به رباتها وابستهاند، بر فرض در موقعيتهايي مانند ايستگاههاي قطار، اهميت دارد.
اما صرفنظر از اينكه پلكزدن طبيعي چه مزايايي دارد، به كارگيري آن در رباتها (نه در آواتارها يا رباتهايي كه صفحهنمايش دارند) از نظر فني چالشبرانگيز است.
پلكزدن در انسان از جمله حركات بسيار ظريف به شمار ميرود كه طراحي مشابه آن در مكانيسمهايي كه بتوانند اين حركات را تقليد كنند، مستلزم در اختيار داشتن فناوري پيشرفته و موتورهايي با قابليت حركت بسيار دقيق و ظريف است. براي مثال، متخصصان رباتيك در شركت «اينجينيرد آرتز» براي اين منظور از موتورهاي مربوط به هوافضا و نيز قطعات الكترونيكي كنترلي خود استفاده ميكنند.
به گفته مدير هنسون رباتكيس، رباتهاي ساخت «اينجينيرد آرتز» براي تامين نيروي محركه پلكزدن، مشخصا از موتورهاي گرانقيمت استفاده ميكنند. او ميگويد كه سرعت اين موتورها براي حركت دادن قطعات شبيه به پوست حين پلكزدن، و نيز كاستن از سايش و اصطكاك ميان پلك و خود چشم، كار چالش برانگيزي است.
مسئله بعدي، برقراري توازن ميان سرعت و صداي پلكزدن است. فرانچسكو رآ، كارشناس فني ارشد «كانتكت»، ميگويد كه در ربات «آيكيوب» ميتوان يك موتور با سروصداي كمتر به كار برد، اما اين كار باعث ميشود كه اين ربات، خوابآلود يا آهسته به نظر برسد.
از سوي ديگر، پلكزدن آهسته هم اين خطر را در پي دارد كه يك سري اطلاعات بصري مهم از دست برود؛ چرا كه دوربين آيكيوب پشت چشمها واقع شده است و هرچند از دست دادن دو فريم، شايد مشكل چنداني ايجاد نكند، از دست رفتن ۱۰ فريم مسئلهساز ميشود.
به گفته كيلاوري، چالش ديگر هم اين است كه زمانبندي درست و مدت زمان پلكزدن نيز مهم است. مثلا اينكه پلكزدن بر اساس اينكه چه كاربردي دارد، ممكن است متفاوت باشد. براي نمونه، سرعت پلكزدن فرد هنگام دروغ گفتن، يا مدل حركت پلك و حالت حسي متفاوت، كاملا بسته به موقعيت فرق ميكند.
به گفته او، هر ميزان اختلاف با حالت طبيعي در زمان و حتي مدت پلكزدن در يك موقعيت خاص، ممكن است باعث شود كه ربات، عجيب يا آزاردهنده به نظر برسد.
تيم تحقيقاتي كمپاني كانتكت از نرمافزاري استفاده ميكند كه به صورت تصادفي، بازه زماني ميان يك تكپلك و دو پلك پشتسرهم را انتخاب ميكند، چرا كه پلكزدن به صورت مرتب و ثابت نيز چندان طبيعي به نظر نميرسد.
در «ديزني ريسرچ» نيز پژوهش در زمينه طبيعي به نظر رسيدن پلكزدن و حالت خيره شدن نگاه در جريان است. هدف اين تحقيقات، آسانتر كردن حالتي از نگاه است كه كنترل آن براي طراحان انيميشن راحتتر باشد و راحتتر بتوانند احساسهاي ظريف را انتقال دهند.
جيمز كندي، دانشمند «ديزني ريسرچ»، به عناصري از قبيل منحني پلكها اشاره ميكند و ميگويد كه محققان اين شركت نرمافزار خود را براي كنترل نگاه و احساسات، به ثبت رساندهاند. كاركرد اين نرمافزار شامل پردازش تصاويري است كه با دوربين تعبيهشده در قفسه سينه ربات، ثبت شدهاند و سيگنالهايي كنترلي توليد ميكند كه پلكها باز و بسته شوند. به گفته او، اين روند فعلا در مراحل آزمايشي است و ديزني آنها را به كار نبرده است.
براي مثال، براي باورپذير شدن نگاه چشم در تعامل طولانيتر از نزديك با انسان، اين فناوري بايد اصلاح شود. چالش كلي ديگر اين است كه رباتهاي انساننما شروع به هماهنگي الگوهاي پلكزدن خود با انسانها كنند؛ همانطور كه انسانها در گفتوگوهاي خود چنين ميكنند.
اين نوع چالشها براي برخي از متخصصان رباتيك جذاب است. تصويرهاي اغراقآميزي در فرهنگ عامه از رباتها وجود دارد؛ مثلا تصور از رباتهايي كه آنقدر طبيعي به نظر ميرسند كه نميتوان آنها را از انسان تشخيص داد. پلكزدن، فقط نمونه كوچكي از پيچيدگيهاي بسياري است كه همچنان اجازه نميدهد كه تعاملات رباتيك، كاملا طبيعي جلوه كنند. به گفته كندي، وقتي سعي ميكنيد سازوكاري همچون پلكزدن را تقليد كنيد، در واقع نشان ميدهيد كه اين مكانيسم چقدر پيچيده است و چقدر حركت ظريف در آن وجود دارد. و اين همان جايي است كه ما اين فرصت واقعا عالي براي اكتشاف و اختراع در اختيار داريم.
منبع: independentpersian