شبكه اطلاع‌رساني روابط‌عمومي ايران (شارا)-|| «شنيدن» از بزرگ‌ترين موهبت‌هاي خداوند بر آدميان است. با شنيدن همدلي حاصل مي‌شود. استعداد شنيدن به مراتب برتر از استعداد «گفتن» است؛ در حالي‌كه گفتن مي‌تواند به خودخواهي، ريا كاري، دروغ، تكبر، توهين، تحقير و سرزنش و بسياري از اين قبيل آلوده شود. شنيدن پاك و بي‌آلايش است، ديوارهاي بلند جدايي را بر مي‌دارد و پيوندها را استوار مي‌سازد. در گفتن، خود و فهم خود را آشكار مي‌كنيم در حالي‌كه در شنيدن مي‌كوشيم ديگران را درك كنيم. همدلي محصول درك ديگري است و صميميت محصول اين فرايند زيباست. صبوري و رواداري كه از لوازم اصلي زيست در جامعه انساني با انديشه‌ها و تفكرات متنوع است، در پرتو شنيدن جان مي‌گيرد و قوت مي‌يابد.
يكي از مهم‌ترين شروط تحقق حكمراني شايسته و مطلوب، توان و آمادگي آن براي شنيدن صداي مردم است. صداها «نعمت» هستند و شنيدن آن پاسداري از نعمت و شكرگذاري نسبت به آن، حتي زماني كه محتواي آن را نمي‌پسنديم. شنيدن «قدرت» است؛ هرچقدر قدرتمندتر شنواتر.
شنيدن ديگران دريچه‌ايست براي رسوخ در جان ديگران و يافتن راهي براي نزديك شدن و جلب همكاري و مشاركت آنان. شنيدن آيينه‌ايست كه مي‌توان در آن به نظاره نشست و بازخوردها را دريافت كرد و از فرصت‌هاي واكنش به موقع بهره برد. شنيدن و تعقل، قرين يكديگرند و بن‌مايه عقلانيت، از شنيدن تغذيه مي‌كند و غني مي‌شود. در فرهنگ ديني توصيف دوزخيان از دلائل سقوط خويش نشنيدن و تعقل نكردن است.
در سال۹۶ و پس از اعتراضاتي كه رمزگشايي از دلائل بروز آن بسيار ضروري است، در دولت به سازوكارهايي انديشيده شد كه مجالي براي شنيدن جامعه و صداي مردم را فراهم آورد. در اين راستا مكان‌هايي در تهران و ساير شهرها تعيين شد و اميد بود اين گام ابتدايي به تدريج زمينه اجراي اصل ۲۷ قانون اساسي و به رسميت شناختن حق اعتراض مردم شود. اما ديوان عدالت اين مصوبه را به دليل اينكه محل‌هاي اعتراض محدود به چند نقطه شده بود، مغاير قانون اساسي ارزيابي كرد؛ در نتيجه ابطال و صورت مسأله پاك شد و اين تلاش به نتيجه نرسيد.
اين روزها كه كشور در شرائط دشوار و پيچيده‌اي قرار گرفته و خون‌هايي به زمين ريخته شده است، درباره ريشه‌ها و زمينه‌هاي بروز و گسترش آن بسيار صحبت مي‌شود اما بي‌ترديد و بدون آنكه بخواهيم نقش نارضايتي‌هاي انباشته را نفي كنيم، تعلل در پيش‌بيني سازوكار و اجراي اين اصل ضروري قانون اساسي كه تضمين كننده سلامت نظام و پيوند مناسب حكومت با شهروندان است، مي‌تواند از زمينه‌هاي تأثيرگذار بر نارضايتي باشد؛ ظرفيتي كه مي‌توانست از انباشت نارضايتي‌ها پيشگيري كرده و مجالي براي تعديل سياست‌ها فراهم كند.
به وضعيتي مي‌انديشم كه مردم به سهولت مي‌توانند نظرات خود را بيان كنند، اين نظرات مورد گفتگو قرار گيرند و زمينه‌هاي تفاهم بيشتر فراهم شود. بديهي است در چنين شرايطي به هيچ‌وجه زمينه‌ها و ضرورت انعكاس خياباني نظرات ايجاد نمي‌شد و حكومت نيز درك واقع‌بينانه‌تري از نظرات مردمي كه منافع و خواست آنان را نمايندگي مي‌كند، پيدا مي‌كرد.
بايد بپذيريم كه ما سازوكارهاي معتبري را براي شنيدن صداي مردم ايجاد نكرديم و نهاد نمايندگي نيز با دايره محدود تأييد صلاحيت‌ها با مشكلاتي روبروست؛ اما به نظر مي‌رسد عليرغم همه زخم‌هايي كه ايجاد شده‌اند، همچنان راه برون‌رفت از اين وضعيت، آمادگي صادقانه حكومت براي شنيدن صداي مردم و اعتنا به آن است و براي تحقق چنين وضعيتي قواي سه‌گانه مسئوليت دارند تا هر چه سريع‌تر براي شنيدن صداي مردم سازوكاري مناسب تعيين كنند. بايد باور كنيم كه تك‌صدايي با ويژگي‌هاي جامعه انساني كه سرشار از دانش، تجربه و سلائق متنوع است، سازگار نيست. وحدت، ساختني است و وحدت حقيقي در پرتو شكل‌گيري فهم مشترك نسبت به مسائل و راه حل‌ها ايجاد مي‌شود. جستجوي وحدت از مسيرهايي كه در آن شنيدن صداي مردم و گفتگو پيرامون آن جايي ندارد، واقع‌بينانه نيست.
زماني‌كه براي شنيدن آماده مي‌شويم ظرفيت‌هاي حكمراني توسعه و خطاها كاهش مي‌يابد، بلوغ و انسجام اجتماعي افزايش پيدا مي‌كند و شفافيت، مسئوليت‌پذيري و سلامت اقتصادي نيز ميسرتر مي‌شود. شنيدن را فرصت بي‌نظير بهبود تلقي كرده و اشتياق واقعي خود را صميمانه ابراز كنيم.
*وزير سابق آموزش و پرورش
منبع: روزنامه اطلاعات
سه شنبه ۱۰ آبان ۱۴۰۱