شبكه اطلاع‌رساني روابط‌عمومي ايران (شارا)-|| بازگشايي مدارس در آغاز سال تحصيلي نام دارالفنون؛ نخستين نهاد آموزشي مدرن را در اذهان تداعي مي كند.
به صراحت مي توان گفت تأثيري كه دارالفنون بر جريان توسعه و روند پيشرفت ايران و بر تمام جريان‌هاي فكري، اقتصادي و اجتماعي كشور از خود بر جاي گذارد، منحصر به فرد بود؛ به‌ويژه اين كه پس از انقلاب مشروطيت در سال ۱۲۸۵ در ايران، مهم‌ترين جنبشي كه به لحاظ توسعه كشور فراگير شد، مدرسه‌سازي و گسترش آموزش در كشور بود. فارغ‌التحصيلان دارالفنون مهم‌ترين نقش را در اين جريان آموزشي و توسعه‌اي، از خود بر جاي گذاشتند.
همه مدارس مهم و قديمي جهان فخر كشورها هستند؛ يعني اگر به فرانسه بگوييد مهم‌ترين آثارت چيست، حتما نام سوربُن را خواهيم شنيد يا در انگلستان نام آكسفورد و كمبريج خواهد آمد. در همين راستا نام دارالفنون به عنوان افتخار كشور ما در رديف اول آثار مهم فرهنگ ايراني قرار مي گيرد؛ به گونه اي كه مي توان گفت همه دانش آموزاني كه به مدارس ايران مي روند، به نوعي شاگردان آن هستند و زنگ دارالفنون، زنگ همه مدارس كشور است.
دارالفنون در حوزه آموزش و پرورش آغازگر تحولات بزرگي بود؛ زيرا علاوه بر اين كه اولين مدرسه نوين ايران است، اولين مركز تربيت معلم نيز به شمار مي‌رود و اولين كتاب هاي درسي در آن جا چاپ شده است.
همچنين اولين عمل جراحي در ايران توسط يكي از استادان اتريشي (پولاك) در آن جا انجام شد. اولين دستگاه راديولوژي كشور در دارالفنون ساخته شد، اولين دستگاه راديو و اولين آنتن توسط دكترحسابي و دانشجويانش در آن مكان ساخته شد. اولين بالُن بر فراز اين مدرسه به اهتزار در آمد. اولين پمپ آب و اولين سالن ورزشي امروزي پس از زورخانه‌ها در آنجا ساخته شد. از اين رو مجموعه‌اي از اولين‌ها را در دارالفنون داريم.
دارالفنون در رديف سه مدرسه اول آسيا مي باشد كه با تأسيس دانشگاه تهران، بخشي از معلمانش به آنجا منتقل شدند و استادان دانشگاه را تشكيل دادند. در واقع سنگ بناي دانشگاه تهران در دارالفنون گذاشته شد.
دارالفنون، بسياري از علوم و آموزش‌هاي نوين را با خود همراه آورد. آموزش پزشكي و داروسازي با اصول جديد، در پي تأسيس آن رسمي شد و در واقع اولين مؤسسه پزشكي در ايران به شمار مي رود. نقشه‌برداري علمي نيز نخستين بار از آنجا آغاز شد.
آموزش در دارالفنون دامنه اي وسيع داشت، چنان كه آموزش موسيقي و تربيت معلمان اين رشته را نيز دربر مي‌گرفت. در تالار نمايشي مدرسه، برنامه‌هاي موسيقي و نمايشنامه‌هاي ايراني و فرانسوي به اجرا درمي‌آمد. در رشته نقاشي، چهره‌هايي چون مزين‌الدوله و صنيع‌الملك به كار و آموزش پرداختند. صنيع‌الملك به ترويج سبك‌هاي اروپايي در ميان شاگردان دارالفنون پرداخت و بدين وسيله در رواج و ورود فنون غربي به ايران تأثير بسزايي داشت؛ اما مهم‌ترين شخصيت نقاش دانش‌آموخته دارالفنون كمال‌الملك بود. كمال‌الملك و شاگردان وي زمينه‌ساز بسياري تغييرات در رسم هاي تصويري هزاران ساله ايراني بودند.
مدرسه همچنين، كتابخانه مجهزي داشت كه به همت اعتضادالسلطنه، مجموعه‌اي از كتاب‌هاي ارزنده، در آن گردآوري شد. به علاوه دارالفنون چاپخانه‌اي داشت كه در آن نخستين نشريه دانشگاهي با نام دانش، به همت علي‌قلي‌خان مخبرالدوله، در ۱۲۹۹ هجري قمري منتشر شد. دارالفنون تنها مؤسسه‌اي بود كه ناصر الدين شاه قاجار براي نمايش تجدد‌طلبي و ترقي‌خواهي خود به رخ سفرا و نمايندگان خارجي مي كشيد.
دارالفنون در دوران فعاليتش، در عرصه اجتماعي ايران نيز تأثير بسزايي داشت. چنانكه به گفته ناظم الاسلام كرماني، هرچه امروز داريم از آثار آن است. اين نهاد آموزشي نقطه آغازي براي ورود فرهنگ و هنر جديد مغرب زمين به ايران گرديد و در اندك زماني پيشرفت‌هاي چشمگيري در آن رخ نمود.
در جنبش مشروطه‌خواهي، دانش‌آموزان دارالفنون از پيشگامان آزادي بودند و در كنار مشروطه‌خواهان قرار گرفتند. دانش‌آموخته‌هاي دارالفنون، چهره‌هاي سرشناسي چون ميرزا جهانگيرخان صوراسرافيل، احمد آرام، فريدون آدميت، مهدي بازرگان، محمدحسين شهريار، تقي اراني، عباس اقبال آشتياني، نصرالله فلسفي، علي اكبر داور، مجتبي مينوي، محمدعلي فروغي، محمد معين، محمد نوري و ذبيح‌الله صفا بودند كه در دگرگون كردن چهره بازمانده از تمدن ايران، گسترش دانش در ايران و همچنين در انقلاب مشروطه، نقش چشمگيري داشتند.
پيشرفت دارالفنون چنان چشمگير بود كه ژاپني ها با اقتباس از آن، به فكر تاسيس دارالفنون در كشور خود برآمدند و ۲۰ سال پس از تاسيس آن در ايران، اقدام به گشايش مشابه چنين سازماني در ژاپن كردند.
با درود به روح بلند ميرزا تقي خان اميركبير باني اوليه دارالفنون كه به درستي مي توان آن را مدرسه آزادي و تغيير ناميد، اميدواريم كه اين ميراث ارزشمند چراغ راهنماي ما باشد.
دهكده جهاني
@dehkade_jahan