شبكه اطلاع‌رساني روابط‌عمومي ايران (شارا)-|| به عنوان فيلمساز، ممكن است تاكنون چندين گزارش كوتاه تصويري در خصوص موضوعي خاص ساخته باشيد. حالا كه به گونه اي در اين زمينه تبحر يافته ايد، مي خواهيد يك مستند بلند در باب اين موضوع بسازيد. اين توصيه ها را براي فيلمبرداري و تدوين مستندهاي بلند در نظر داشته باشيد.

۱. طرحي در نظر داشته باشيد

مستندهاي بلند پيش از آغاز كار فيلمبرداري، به كار بسيار و تدارك فراوان نياز دارند. پيش از آغاز فيلمبرداري بنشينيد و تمركز كنيد. به اين بيانديشيد كه حاصل نهايي كارتان را چگونه مي پسنديد: داستاني كه مي خواهيد روايت كنيد، چيست؟ با وارد كردن جوانب و ابعاد گوناگون، نكته ي اصلي تمركزتان را از دست ندهيد، وگرنه ممكن است دست آخر، حكايت تمامي بشريت را در فيلمتان بگنجانيد!‌

برنامه اي براي خودتان در نظر بگيريد: چند روز را، طي چه مدت زماني، بايد به فيلمبرداري اختصاص دهيد؟ چه وقت مي خواهيد مستندتان را تدوين كنيد؟ سختگير باشيد و براي خودتان محدوديت قائل شويد. مي توانيد براي خودتان هفت روز را براي ساختن يك مستند سي دقيقه اي در نظر بگيريد، قول مي دهم كه بيشتر از آن طول خواهد كشيد.

نكات ديگري كه ممكن است لازم باشد از خود بپرسيد:

به غير از مصاحبه و تصوير، به چه چيزهاي ديگري نياز داريد؟ گرافيك، انيميشن؟ موزيكتان را از كجا تامين خواهيد كرد؟ مخاطبانتان چه كساني هستند و كجا (يا چه كساني) فيلمتان را نمايش خواهند داد؟ مدت زمان مورد نظر آنها براي فيلم چقدر است؟ آيا مي توانيد فيلمتان را به دو بخش تقسيم كنيد؟ آيا آنقدر محتوا داريد كه بتوانيد فيلم را به چندين بخش تقسيم كنيد؟ اگر مبتدي هستيد، از كم شروع كنيد و براي نخستين بار يك فيلم هشت تا ده دقيقه اي بسازيد.

۲. قهرمان هايتان را پيدا كنيد

مهمترين شخصيت داستانتان كيست؟ آيا خبرنگاري خواهم داشت كه مرا در تمام مدت تجربه ام هدايت كند؟ او در جستجوي چيست؟ چه مي خواهد بيابد؟ يا اين كه: آيا مي خواهيد كسي را دنبال كنيد كه عميقاً درگير موضوع فيلمتان است و با يك چالش، مواجه است يا با يك نابرابري مي جنگد؟ تصميم بگيريد كه هنگام تماشاي مستندتان، بايد بر كدام شخصيت متمركز باشيم. كسان ديگري كه ممكن است در محصول نهايي تان ديده شوند، چه كساني خواهند بود؟ و چه نقشي خواهند داشت؟

۳. ابزارتان را آماده كنيد و به صدا اهميت بدهيد

چگونه مي خواهيد فيلمبرداري كنيد؟ از چه نوع دوربيني مي خواهيد استفاده كنيد؟ امروزه مي توانيد گزارش هاي كوتاه و حتي مستندهاي بلند را با تلفن هوشمند فيلمبرداري كنيد. اما در نظر داشته باشيد كه ممكن است روزهايي هم بگذرانيد كه ساعات طولاني مشغول فيلمبرداري هستيد و در نتيجه نياز به حافظه (ذخيره) بسيار و باتري قوي داريد، و بنابراين برايتان بهتر است اگر DSLR داشته باشيد.

در اين حال، در برخي شرايط كه ممكن است به ناگاه اتفاق بيافتد، براي فيلمبرداري فقط تلفن همراهتان را در دسترس خواهيد داشت. صرفنظر از آن كه چه نوع دوربيني داشته باشيد، حتماً فيلمتان را مرتب روي «هارد ديسك» بريزيد. احتمال آن زياد است كه به چندصد گيگابايت فيلم براي يك مستند طولاني نياز داشته باشيد.

اما مهمترين نكته در مورد ابزار مورد استفاده هنگام فيلمبرداري اين است: به صدا اهميت بدهيد! به ميكروفون خوب نياز داريد. اين يكي از مهمترين موارد مورد نيازتان است. صدايي كه كيفيت خوب داشته باشد، ما را به قهرمانان داستانمان نزديك تر مي كند. صداي بدكيفتيت نبايد در فيلمتان استفاده شود.

۴. با قهرمانانتان بيش از يك بار مصاحبه كنيد

در گزارش هاي كوتاه يك بار با موضوع گزارش مصاحبه مي كنيد. اما مستندهاي طولاني به كلي متفاوتند. با قهرمانانتان بيش از يك بار مصاحبه كنيد. پاي تلفن با آنها صحبت كنيد تا با آنها آشنا شويد و بفهميد چه چيزهايي برايشان اهميت دارد. از آنها بپرسيد در زمان هاي فراغت چه مي كنند. دريابيد كه ظاهر كارشان چگونه است. به اين اطلاعات براي برنامه ريزي براي فيلمبرداري تان نياز داريد. اما به خاطر داشته باشيد كه با آنها در گرماگرم زندگي روزمره هم صحبت كنيد. براي يك مصاحبه نهايي با آنها بنشينيد و صحبت كنيد و همه چيز را خلاصه كنيد. قهرمانتان طي فرايند كار شما تغيير مي كند و خيلي مفيد است اگر بتوانيد اين تغييرات را در مستندتان بگنجانيد.

۵. بسيار فيلمبرداري كنيد تا منبع فيلمتان غني باشد

مصاحبه براي ساختن فيلمتان مهم است. اما نشان دادن چهره ها، يكي پس از ديگري، در حالي كه سخن مي گويند، فيلم را كسل كننده مي كند. بيننده مي خواهد ببيند كه طي فيلم چه اتفاقي مي افتد. مي خواهد بداند كه: قهرمانان فيلمتان چه مي كنند؟ كجا مي روند؟ با دستشان چه مي سازند؟ چه كساني را ملاقات مي كنند؟ در طي مدت تهيه فيلم، با چه تجربياتي مواجه مي شوند؟ گاهي لازم مي شود كه صبور باشيد و چندين بار به سراغشان برويد، مثل سياستمداري كه ممكن است در ابتدا و پايان دوره انتخابات با او صحبت كنيد. مي توانيد بپرسيد كه بار و فشار كار تا چه اندازه او را تغيير داد، و به غير از دادن بيانيه و مصاحبه، چه نكات ديگري را تجربه كرده است؟

۶. فيلم را با تعمق تدوين كنيد

وقتي زمان فيلمبرداري تمام شد، وقت آن مي رسد كه همه مصاحبه ها را پياده كنيد و زمان (ثانيه بندي شان) را بنويسيد. البته اين كار، وقتگير است. اما اين كار باعث مي شود وقتي مي خواهيد يك نكته خاص را در يك مصاحبه يك ساعته پيدا كنيد، ثانيه اش را مي دانيد و اين سبب صرفه جويي در وقتتان خواهد شد. طرح تان را روزآمد كنيد. (مي پرسيد كدام طرح؟ شوخي مي كنيد؟ به همين زودي يادتان رفته؟ به نكته شماره ۱ مراجعه كنيد و دوباره آن را بخوانيد.)

۷. فصل فصل به كارتان بيانديشيد

سعي نكنيد به بيننده بگوييد كه جوانب مهم مستندتان كدام است. از وقتتان استفاده كنيد تا هيجان را افزايش دهيد. پرسش هاي كليدي را در ابتدا مطرح كنيد، اما پاسخ ها را به مرور در طول فيلم بدهيد. داستان را اندك اندك شرح دهيد و همه اطلاعات را يك جا به بيننده ندهيد، بلكه تكه تكه اطلاعات بدهيد. بهترين مستندها آنهايي هستند كه بدون داشتن اطلاعات پس زمينه، مي توان آنها را درك كرد. شما مستند را براي كارشناسان نمي سازيد، براي بينندگان مي سازيد. هنگام ساختن فيلم از خودتان بپرسيد كه آنها براي درك داستان چه پرسش هايي ممكن است داشته باشند؟

۸. در پي پيچ و تاب داستانتان باشيد

پشت دوربين، لحظاتي خواهد بود كه انتظار آنها را از قبل نداشتيد. دنبال اين شرايط و لحظات غيرمنتظره و ناگهاني باشيد، وقتي قهرمانانتان ممكن است دچار تعجب يا ترديد شده باشند. اين كار به بينندگانتان كمك مي كند تا رابطه اي عميقتر با قهرمانان فيلمتان ايجاد كنند. اين كار همچنين سبب مي شود كه با علاقه و اشتياق بيشتري فيلمتان را دنبال كنيم.

۹. راستي آزمايي را از ياد نبريد!

از درستي اعداد و ارقامي كه به كار مي بريد، اطمينان يابيد. منبع دومي داشته باشيد كه بتواند گفته هاي منبع اولتان را تأييد كند. همه چيز را بازبيني كنيد تا هنگامي كه مستندتان روي آنتن يا روي اينترنت مي رود، اطمينان خاطر داشته باشيد.

نويسنده: Matthias Sdun

منبع: ijnet