شبكه اطلاعرساني روابطعمومي ايران (شارا)-|| فناوري يا تكنولوژي (به فرانسوي: Technologie) مجموع تكنيكها، مهارتها، روشها و فرايندهايي است كه در توليد كالاها يا خدمات يا تحقق اهداف مانند تحقيقات علمي استفاده ميشود.
فناوري ميتواند دانش تكنيكها، فرايندها و مواردي از اين دست باشد، يا ميتواند در ماشينها تعبيه شود تا بدون اطلاع دقيق از عملكرد آنها، امكان كار را فراهم آورد. سيستمي كه از تكنولوژي براي دريافت يك ورودي، و سپس تغيير آن با توجه به كاربرد، و توليد خروجي استفاده ميكند به عنوان سيستم تكنولوژيك يا سامانه فناوري شناخته ميشود.
سادهترين شكل فناوري، توسعه و استفاده از ابزارهاي اساسي است. كشف چگونگي كنترل آتش در پيش از تاريخ و انقلاب نوسنگي بعدي، منابع غذايي موجود را افزايش داد و اختراع چرخ به انسانها كمك كرد تا در محيط زندگي خود سفر كرده و آنها را كنترل كنند. تحولات در زمانهاي تاريخي، از جمله چاپ فشاري، تلفن و اينترنت، موانع جسماني برقراري ارتباط را كاهش داده و به انسانها امكان تعامل آزادانه در مقياس جهاني را دادهاست.
فناوري تأثيرات بسياري دارد. فناوري به توسعه اقتصادهاي پيشرفته تر (از جمله اقتصاد جهاني امروز) كمك كرده و امكان ايجاد طبقه خوشگذران را فراهم كردهاست. بسياري از فرايندهاي فناوري، محصولات جانبي ناخواسته اي توليد ميكنند كه به عنوان آلودگي شناخته ميشوند و منابع طبيعي را كاهش داده و به محيط زيست زمين آسيب مي زنند. نوآوريها هميشه بر ارزشهاي يك جامعه تأثير گذاشته و سوالات جديدي را در اخلاق فناوري مطرح كردهاند. به عنوان مثال ميتوان به افزايش مفهوم بازده از نظر كارايي انساني و چالشهاي اخلاق زيستي اشاره كرد.
تكنولوژي (به معناي "دانش مهارت يا هنرِ ساختن يا تكنيكشناسي") از واژه لاتين τέχνη (techne) به معناي "هنر يا مهارت" و پسوند λογία (logia) به معناي "دانش" گرفته شدهاست.
تعريف
فناوري استفادهٔ عملي از دانش و مهارت براي ساختن ابزار ماشين ساختمان وسيلهٔ نقليه و ساير وسايل مورد نياز ديگر است در طول تاريخ تعاريف متعددي توسط صاحب نظران در مورد مفهوم تكنولوژي ارائه شدهاست. برخي همچون نژي آن را در معناي ابزاري براي حفظ بقاي انسانهاي نخستين تعبير كردهاند و برخي ديگر مانند كلاكستون آن را ابزاري در دست بشر براي چيرگي بر محيط دانستهاند. فناوري، دانش-مهارت توليد افزار (سخت و نرم) است. فناوري (تكنولوژي) شيوه و شگرد ساخت و كاربرد ابزار، دستگاهها، مادهها و فرايندهايي است كه گره گشاي دشواريهاي انسان است. فناوري يك فعاليت انساني است و از همين رو، هم از دانش و هم از مهندسي ديرينه تر است.
مجموعهٔ «دانش» قابل دسترس براي ساختن ملزومات و مصنوعات از هر نوع، براي پرداختن به حرفهها و مهارتهاي دستي (به استثناي آنجا م كارهاي مذهبي، جادويي، نظامي يا آشپزي) و براي استخراج يا جمعآوري انواع مواد (به استثناي موادي كه براي خوراك يا براي مراسم مذهبي يا جادويي مورد استفاده قرار ميگيرند) دلالت دارد.
در مورد جوامعي كه هماكنون صنعتي اند يا جوامعي كه در حال صنعتي شدن هستند اين اصطلاح دلالت دارد بر همه يا بخش منظمي از آن مجموعه «دانش» كه مربوط است به:
اصول علمي و اكتشافات
فرايندهاي صنعتي موجود و پيشين، منابع نيرو و مواد، و روشهاي انتقال و ارتباط، كه تصور ميشود به توليد يا بهبود كالاها و خدمات مربوط باشند.
مفهوم تكنولوژي به صورت دانشي كه به ساختن و بكار بردن ابزار و وسائل مربوط ميشود، و دانش استفاده از مواد خام (به استثناي خوراك)
«نظام تكنولوژيك» يعني «ابزار مادي و مجموعهاي از دانش» كه «در اختيار افراد سهيم در يك اقتصاد قرار دارد».
كاربرد صنعتي نتايج علم كه كار فن شناسان و مهندسان است و «علم» يا «علم محض» اختصاص داده شدهاست.
دلالت دارد بر فعاليت عملي در راه بهبود روشها و وسائل صنعتي قديمي بدون ارجاع به اصول علمي، يعني گرايش به اختراع اشياء و فرايندهاي جديد يا ايجاد بهبود در اشياء و فرايندهاي قديمي تر.. و شايد اكثر اختراعات فني و ترقيات بي هيچ نوع كمكي از سوي علم محض صورت گرفتهاست.
دلالت دارد بر مجموعهاي از دانش و مهارتي كه مبشر اختراعات و ترقيات فني بوده يا بالقوه قابل استفادهٔ آنها باشد.
واژه فناوري اغلب به نوآوريها و نو ابزارهايي اشاره دارد كه از اصول و فرايندهاي تازه يافتهٔ دانشي بهره ميگيرند. از اين رو مقولهٔ فناوري ممكن است در بدو مواجهه عجيب جلوه كند. ليكن چنين نيست. حتي نوآوريهاي بسيار كهن مانند چرخ هم نمونههايي از فناوري بوده و بهشمار ميروند. از مصداقهاي فناوري نزد قدما فوت كوزهگري بودهاست.
فناوري همان تسلط و تبحر انجام كار است، فناوري توانايي انجام كار در تمامي سطوح و زمينهها است. يعني طراحي، ساخت، استفاده، تعمير و نگهداري و تحقيق و توسعه و غيره ميباشد.
امروزه بسياري از فناوريها در نتيجه پژوهش به دست ميآيند و پژوهشگاههاي فناوري زيادي در سراسر جهان بر پا شدهاست. تكنولوژي به معناي اصلي حداكثر استفاده از كمترين امكانات موجود ميباشد. در كتاب مباني و مديريت فناوري اطلاعات[۵] آمدهاست:
فناوري به معني كاربرد منظم معلومات علمي و ديگر آگاهيهاي نظاميافته براي انجام وظايف علمي است.
فناوري را ميتوان كليهٔ دانشها، فرايندها، ابزارها، روشها و سيستمهاي به كار رفته در ساخت محصولات و ارائهٔ خدمات تعريف كرد.
فناوري كاربرد عملي دانش و ابزاري براي كمك به تلاش انسان است.
فناوري نوآورد (cutting-edge) به فناورياي گفته ميشود كه به تازگي در بازار آمده و قابليتهاي نوين و نوآورانهاي ارائه ميكند.
يونيدو فناوري را كاربرد علوم در صنايع با استفاده از رويهها و مطالعات منظم ميداند.
فرهنگ لاروس، فناوري را مطالعهٔ ابزارها، شيوهها و روشهاي مورد انتظار و مورد استفاده در حوزهها گوناگون صنعت ميداند.
فناوري مجموعهاي از فرايندها، روشها، فنون، ابزار، تجهيزات، ماشينآلات و مهارتهايي است كه توسط آنها كالايي ساخته شده يا خدمتي ارائه ميگردد.
فناوري عبارت است از كاربرد علوم در صنايع با استفاده از رويهها و مطالعات منظم و جهتدار.
علام با مطالعهٔ طبيعت به بررسي رفتارهاي طبيعي و فيزيكي پرداخته و به دنبال كشف پديدهها است و در حاليكه فناوري با بهكارگيري ايدهها و دستاوردهاي علمي، خدمات و كالاي مورد نياز بشر را ارائه ميكند.
فناوري عامل تبديل منابع طبيعي، سرمايه و نيروي انساني به كالا و خدمات است كه عناصر متشكله يا اركان آن عبارت است از: سختافزار، انسان افزار يا نيروي انساني متخصص، فناوري متبلور در اسناد و مدارك يا اطلاعات، سازمانها يا نهاد افزار.
تكنولوژي يا فناوري به معناي كاربرد منظم معلومات علمي و ديگر آگاهيهاي نظام يافته براي انجام وظايف عملي است. به بيان سادهتر، تكنولوژي كاربرد عملي دانش و ابزاري براي كمك به تلاش انسان است و تأثير بسزايي بر توسعه جوامع بشري دارد.
تأثير بر زندگي
يك پژوهش ميداني در مورد استفاده از نمايشگرهاي الكترونيكي نشان ميدهد، كه از هر ده نفر، شش نفر احساس ميكنند كه روزانه وقتشان را بيش از حد در جلوي اين دستگاهها ميگذرانند. آنها ميگويند ميخواهند يك زندگي سادهتر و آهستهتر داشته باشند. اين پژوهش همچنين رويكرد فناوري به حيطه فردي، به سنت و جهانيشدن را بررسي كردهاست. سه چهارم افراد شركتكننده گفتهاند كه فكر ميكنند جهان با سرعتي بيش از حد براي آنها در حال تغيير است.
تأثير بر صنعت و بازار كار
تأثير فناوري و ابزارهاي آن بر زندگي مردم، سبب گشته صنعت و بازار كار نيز با اين پديده درآميزند. به طوري كه امروزه اغلب كسب و كارها و مشاغل، براي پيشرفت و ارتقاي كار خود، به سراغ ابزارهاي فناوري ميروند. همچنين بسياري از مشاغل نوپا و استارتاپي كه به وجود آمدهاند كه بهطور مستقيم با فناوري و ابزارهايش در ارتباط بوده و و از طريق آن به مردم خدمت رساني مينمايند.