به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، كتاب «تحليل محتواي چهل سال متون آموزشي روزنامه‌نگاري» نوشته دكتر مهدي محسنيان‌راد از سوي مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌ها در سال 77 منتشر شد. اين كتاب نخستين كتاب درباره روزنامه‌نگاري بود كه روزنامه‌نگاري و تاريخ آن در جهان را معرفي مي‌كرد. محسنيان‌راد در اين كتاب طي سه دوره تاريخي وضعيت چهل سال متون آموزش روزنامه‌نگاري از سال 1333 تا 1373 را بررسي مي‌كند.

در دوره نخست پيش از تاسيس موسسه عالي مطبوعات و روابط عمومي (1333 ـ 1346) حداقل 6 كتاب در حوزه مطبوعات منتشر شده است. در دوره دوم (1347 ـ 1357) كه از تاسيس موسسه عالي مطبوعات و روابط عمومي تا انحلال دانشكده علوم ارتباطات اجتماعي را در برمي‌گيرد پرحجم‌ترين كتاب «روزنامه‌نگاري» در سال 1350 توسط دكتر كاظم معتمدنژاد با همكاري دكتر ابوالقاسم منصفي از انتشارات دانشكده علوم اجتماعي منتشر شد. اين كتاب در واقع نسخه كامل شده جزوه‌هاي درسي‌ بود كه از سوي دو مولف (معتمدنژاد و منصفي) در دانشكده تدريس مي‌شد. مي‌توان گفت كه اين كتاب تا چاپ سوم در سال 68 با فصل جديد در بازنگري روزنامه‌نگاري معاصر، پرنفوذترين منبع آموزش روزنامه‌نگاري در كشور بوده است.

در دوره سوم كه از پيروزي انقلاب اسلامي تا سال 72 را شامل مي‌شود با انحلال دانشكده و ايجاد رشته علوم اجتماعي با گرايش ارتباطات در دانشكده علوم اجتماعي مجتمع ادبيات و علوم انساني نخستين جزوه درسي روزنامه‌نگاري نوشته دكتر نعيم بديعي با عنوان «روزنامه‌نگاري خبري» منتشر شد و تا سال 72 چند كتاب ديگر در اين حوزه از دكتر محسنيان‌راد تاليف و ترجمه شدند.

محسنيان‌راد در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، درباره سير تحولات كتاب‌هاي منتشر شده حوزه ارتباطات و رسانه گفت: از سال 76 تاكنون تحقيق جامع پژوهشي مانند تحقيق تحليل محتواي متون روزنامه‌نگاري انجام نشده است اما بر اساس آمار و شواهد موجود در حوزه ارتباطات طي دو دهه اخير مي‌توان به بخشي از اين روند با نگاه كلي اشاره‌ كرد.

وي درباره توقف رشد كتاب‌هاي چاپي حوزه مطبوعات، ارتباطات و رسانه در يك مقطع خاص اظهار كرد: در سال 56 كه من عضو هيات علمي دانشكده ارتباطات بودم، ارتباطات به عنوان رشته‌اي مستقل بود اما پس از انقلاب اين رشته به يكي از رشته‌هاي علوم اجتماعي با گرايش ارتباطات تنزل پيدا كرد. اين اتفاق، بستر توليد در زمينه تاليف و ترجمه كتاب در اين حوزه را دچار آسيب كرد. دكتر معتمدنژاد در اين سال‌ها دور از ايران بود و بعد از بازگشت از پاريس به ساختمان فعلي دانشكده علوم اجتماعي علامه طباطبايي رفت و مقاطع تحصيلي ارشد و دكتري رشته ارتباطات و همچنين كارشناسي روزنامه‌نگاري و روابط عمومي را در دهه 70 و 80 راه‌اندازي كرد و از من به عنوان استاد مدعو براي تدريس استفاده ‌شد.

دانشيار دانشكده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه عنوان كرد: در نهايت بعد از مدتي يك عده براي مقطع دكتري ارتباطات تربيت شدند و من در كنكور و مصاحبه‌هاي آن همكاري داشتم و چند درس را تدريس مي‌كردم. افرادي كه در اين دوره حضور داشتند محمدمهدي فرقاني، هادي خانيكي، يونس شكرخواه، سيد محمد مهدي‌زاده، عليرضا پاك‌دهي و احمد ميرعابديني بودند كه هر كدام حداقل چند عنوان كتاب در حوزه ارتباطات و روزنامه‌نگاري منتشر كردند. در اين دوره كتاب «روش‌هاي مصاحبه خبري» و «ارتباط‌ شناسي» به چاپ‌هاي بالايي دست يافت و كتاب روزنامه‌نگاري‌ دكتر معتمدنژاد منبع كنكور كارشناسي ارشد شد.

اين محقق و مدرس باسابقه ارتباطات همچنين به تاسيس دانشكده‌هاي ارتباطات اشاره كرد و از نقش آن‌ها در روند تحولات آثار چاپي حوزه ارتباطات و رسانه گفت: در دهه 80 با تاسيس دانشكده ارتباطات و معارف دانشگاه امام صادق(ع) و راه‌اندازي رشته‌هاي مرتبط با اين حوزه كه بر تعدادشان افزوده مي‌شود، كتاب‌هايي عرضه شد. دكتر ناصر باهنر در حوزه فرهنگ و ارتباطات، آموزش و پرورش و رسانه‌هاي سنتي و دين كتاب منتشر كرد. «شناخت وسايل ارتباط جمعي» يكي از كتاب‌هاي وي است.

وي افزود: همچنين دكتر سعيد مهدوي‌كني كتاب «سبك زندگي» و دكتر حسام‌الدين آشنا نيز به عنوان رييس دانشكده ارتباطات و معارف آثاري را تاليف كرد. با راه‌اندازي مقطع دكتري رشته فرهنگ و ارتباطات در دانشگاه امام صادق (ع) آمار تاليف و ترجمه كتاب‌هاي حوزه ارتباطات افزايش يافت.

مولف كتاب «ايران در چهار كهكشان جهاني» در پايان به نقش دانشگاه تهران در توليد كتاب‌هاي حوزه ارتباطات و رسانه تاكيد و اظهار كرد: عده‌اي از استادان جوان دانشگاه تهران (دكتر عليرضا دهقان، مسعود كوثري، مهدي منتظرقائم، حميد عبداللهيان و اعظم راودراد و مهري بهار) گروه ارتباطات را راه‌اندازي و رشته ارتباطات را در دو گرايش محض و مطالعات فرهنگي و رسانه در دهه 80 براي مقطع ارشد و دكتري تاسيس كردند. به همين دليل اين‌‌ استادان توانستند براي تامين نياز‌هاي آموزشي و پژوهشي دانشجويان به تاليف و ترجمه كتاب‌هاي مختلف در حوزه‌‌‌هاي جديد رسانه روي بياورند.

مهدي محسنيان‌راد متولد 1342 با مدرك فوق ليسانس تحقيق در ارتباط جمعي و دكتري جامعه‌شناسي به عنوان يك عضو برجسته در توسعه و تعميق دانش ارتباطات در ايران شناخته شده و كتاب‌هاي بسياري در زمينه علوم ارتباطات منتشر كرده است.

خبرنگار: مريم سلطاني