شبكه اطلاع‌رساني روابط‌عمومي ايران (شارا)-|| مهارت هاي نرم، يكي از موضوعاتي است كه همواره ذهن مديران و كارمندان را در دهه‌ي اخير به خود مشغول كرده است. با توجه به ضرورت اين موضوع و نياز روزافزون به آن مقاله‌ي حاضر، تدوين و تقديم گرديده است.
تعريف علمي مهارت هاي نرم
مهارت‌هاي نرم (به انگليسي: Soft skills) تركيبي از مهارت هاي افراد، مهارت هاي اجتماعي، مهارت هاي ارتباطي، شخصيت يا ويژگي‌هاي شخصيتي، نگرش‌ها، ويژگي‌هاي شغلي، هوش اجتماعي و ضريب هوش هيجاني، ميان ديگران است كه باعث مي‌شود افراد بتوانند در محيط خود حركت كنند، با ديگران خوب كار كنند.، عملكرد خوبي داشته و با تكميل مهارت هاي سخت به اهداف خود برسند. فرهنگ لغت انگليسي كالينز اصطلاح “مهارت هاي نرم” را به‌عنوان “خصوصيات مطلوب براي برخي از اشكال اشتغال كه به دانش كسب‌شده وابسته نيست تعريف مي‌كند: آن‌ها شامل عقل سليم، توانايي برخورد با افراد و يك نگرش انعطاف‌پذير مثبت‌اند.”
مهارت هاي نرم يك عبارت مركب است و هر يك از اين دو كلمه جنبه تعيين‌كننده مفهوم را توضيح مي‌دهد. كلمه “مهارت” عملكرد عملي را برجسته مي‌كند. اين اصطلاح به‌تنهايي معناي گسترده‌اي دارد، و توانايي خاصي را براي انجام وظايف اعم از موارد ساده‌تر مانند “يادگيري نحوه زدن توپ” گرفته تا موارد سخت‌تر مانند “يادگيري خلاقيت” توصيف مي‌كند. كلمه “نرم” برعكس “سخت” است و به معناي “ذهني، فازي و غيرقابل اعتماد” است. به دليل ذهنيت آن‌ها، مهارت هاي نرم به‌سختي ارزيابي مي‌شوند و هرگز به‌طور كامل تسلط ندارند. علاوه بر اين، مبهم بودن، توضيح مي‌دهد كه چرا مهارت هاي نرم هميشه توسط كارفرمايان و كارمندان به‌وضوح قابل‌درك نيستند.
تعريف كاربردي مهارت هاي نرم
مهارت‌هاي نرم ويژگي‌هاي شخصي هستند كه او را قادر مي‌سازد تا با ديگران به شيوه‌اي مؤثر و هماهنگ ارتباط برقرار كند. در فرهنگ كالينز نيز واژه مهارت‌هاي نرم به اين صورت تعريف‌شده است: ويژگي‌هاي مطلوب براي يك‌شكل استخدامي معين كه به دانش اكتسابي بستگي ندارد. اين ويژگي‌ها احساسات مشترك، توانايي تعامل با ديگران و نگرش مثبت انعطاف‌پذير را شامل مي‌شود.
شايد درگذشته مهارت هاي نرم اصلاً موردتوجه قرار نمي‌گرفت، اما در حال حاضر با رقابتي شدن كسب‌وكارها و اهميت يافتن نوع ارتباطات در يك سازمان اين مهارت‌ها به‌شدت مهم شده‌اند. در يك نظرسنجي از شركت‌هاي مشهور اروپايي، ۷۷ درصد از آن‌ها گفته‌اند كه به اين مهارت‌ها اهميت زيادي مي‌دهند. حتي بيش از تخصص فرد!
ضرورت وجود مهارت هاي نرم
بلد بودن مهارت هاي نرم، باعث مي‌شود شما به‌صورت بسيار مؤثرتري از دانش و تخصص خود استفاده كنيد. همچنين داشتن اين مهارت‌ها، توانايي تعامل شما را با مديرتان، همكاران‌تان و همچنين مشتريان به‌صورت قابل‌ملاحظه‌اي افزايش مي‌دهد و كمك مي‌كنند از فعاليت‌هاي تخصصي و شغلي خود لذت بيشتري ببريد، زمان را بهتر مديريت كنيد و نظر ديگران را نسبت به خود به‌درستي بسنجيد.
يك نكته مهم در مورد مهارت هاي نرم اين است كه شما در هر شغلي كه باشيد و بخواهيد شغل‌تان را تغيير بدهيد، نيازي نيست مهارت هاي نرم جديدي ياد بگيريد. مثلاً شما نجار هستيد. مي‌خواهيد آشپز شويد. ناچاريد چند ماهي را به يادگيري آشپزي اختصاص دهيد و زحمت بكشيد؛ اما باهمان مهارت هاي نرم قبلي، مي‌توانيد در آشپزي هم موفق شويد.
مهارت هاي نرم در سازمان
مهارت‌هاي نرم افراد در سازمان، بخش مهمي از مشاركت فردي وي در موفقيت يك سازمان را رقم مي‌زند. بررسي سازمان‌هايي كه با مشتريان حضوري سروكار دارند نشان مي‌دهد مؤسساتي كه براي توسعه اين مهارت‌ها اقداماتي انجام داده‌اند به‌طوركلي موفق‌تر از سايرين هستند. آموزش، پاداش، عادات يا ويژگي‌هاي فردي چون وجدان كاري و قابل‌اتكا بودن در يك سازمان، مي‌تواند به بازگشت سرمايه بسيار قابل‌ملاحظه‌اي بينجامد. مطالعات موسسه تحقيقاتي استنفورد و بنياد كارنگي- ملون روي مديران عامل ۵۰۰ شركت برتر مجله فورچون نشان داد كه ۷۵% موفقيت بلندمدت در مشاغل از مهارت‌هاي نرم و تنها ۲۵% آن از مهارت‌هاي سخت (مهارت هاي فني و تخصصي) به‌دست‌آمده است؛ بنابراين مهارت هاي نرم به‌اندازه مهارت‌هاي فني/ شناختي اهميت دارند.
چرا مديران به دنبال مهارت هاي نرم هستند؟
مديران جذب و استخدام، معمولاً در جست‌وجوي كارجوياني با هر دو مهارت، يعني: مهارت هاي نرم (Soft Skills) و مهارت‌هاي سخت (Hard Skills) هستند. مهارت‌هاي نرم مهارت‌هاي درون فردي است. تعريف و ارزيابي اين دسته از مهارت‌ها به‌مراتب دشوارتر است. اگرچه مهارت‌هاي سخت مختص وظيفه شغلي افراد است، اما بيشتر كارفرمايان در جستجوي افرادي با مهارت‌هاي نرم مرتبط در ميان كارجويان نيز هستند.
برخلاف مهارت‌هاي سخت كه عموماً قابل يادگيري هستند، مهارت‌هاي نرم بيشتر مشابه احساسات و بينش افراد هستند. يادگيري اين مهارت‌ها دشوارتر است، بخصوص در كلاس‌هاي درس سنتي. مهارت‌هاي نرم در موفقيت همه افراد در تمام زمينه‌هاي شغلي مؤثر است، زيرا تمامي افراد در تمامي مشاغل به نحوي با ديگران در ارتباط هستند.
دليل ديگري كه كارفرمايان به مهارت‌هاي نرم توجه ويژه‌اي دارند، اين است كه اين مهارت‌ها قابل‌انتقال هستند و فرد داراي مهارت‌هاي نرم فارغ از وظيفه‌اي كه به او محول مي‌شود از آن‌ها استفاده مي‌كند؛ بنابراين افراد مذكور انعطاف‌پذيري بيشتري براي قبول مسئوليت‌هاي مختلف در محل كار دارند. مهارت هاي نرم در مشاغل مشتري-محور اهميت دوچنداني دارند. اين افراد به‌طور مستقيم با مشتري در ارتباط هستند و مهارت هايي مانند گوش دادن مؤثر و ايجاد ارتباط صحيح درنهايت موجب ارائه خدمات بهتري به او مي‌شود.
مهارت‌هاي نرم براي مديران
در جايگاه مدير، تقويت مهارت‌هاي نرم باعث مي‌شود، درك بهتري از وضعيت كاري و فكري كاركنان خود داشته باشيد. مديريت يك مجموعه يا پروژه بدون مهارت‌هاي نرم تقريباً امكان‌پذير نيست.
مهارت‌هاي نرم براي كارمندان
كارمنداني كه مهارت‌هاي نرم را در خود پرورش مي‌دهند، بيشتر مورد اعتماد مديران هستند. مديران با خيال آسوده‌تر مديريت پروژه‌ها و وظايف مختلف را بر عهده آن‌ها مي‌گذارند. كارمنداني كه به ارتقاي مهارت نرم خود اهميت مي‌دهند، افراد مسئوليت‌پذيري هستند و ضرورت تعامل در محيط را به‌خوبي درك كرده‌اند. آن‌ها با به‌كارگيري مهارت‌هاي نرم، مهارت‌هاي سخت را هم بهتر به كار مي‌گيرند؛ فرصت‌هاي بيشتري در پيش‌رو دارند و بهترين شكل استفاده از فرصت‌ها را مي‌دانند.
مهارت هاي نرم مهم‌ترند يا مهارت‌هاي سخت؟
محيط‌هاي استارتاپي و كارآفريني، فضاهايي پرانرژي و اميدوارانه هستند. اما استرس‌هاي بسياري هم در اين فضاها وجود دارد. وقتي كارمندان از فضاي كار خارج مي‌شوند اين استرس‌ها به نااميدي تبديل مي‌شوند.
مديريت اين استرس و تبديل آن به انرژي دوباره از مهارت‌هاي مهم يك كارآفرين واقعي است. مديريت استرس بدون تقويت مهارت‌هاي سخت تخصصي و مهارت‌هاي نرم ارتباطي امكان‌پذير نيست. يادگرفتن و به كار بستن مهارت‌هاي سخت و نرم هم‌زمان براي ايجاد آرامش در محيط كار بسيار ضروري است. ديدن يك تصوير بزرگ از كار و آينده، توانايي مهم يك مدير است كه مي‌تواند مجموعه را به سمت پيشرفت ببرد.
مهارت‌هاي سخت ميزان توانايي هر فرد را در انجام هر كاري نشان مي‌دهند و مهارت‌هاي نرم ميزان توانايي در ارائه دانش و به‌كارگيري آن در گروه است. درواقع در پاسخ به اين پرسش كه كدام دسته از اين مهارت‌ها مهم هستند بايد گفت اهميت اين مهارت‌ها به نوع كار بستگي دارد.
در بعضي از كارها ميزان توانايي در به‌كارگيري مهارت‌هاي سخت بسيار مهم است. به‌ويژه كارهاي بسيار تخصصي كه به‌دقت و تمركز شخصي بر موضوع كار نياز دارند. كساني كه در چنين مشاغلي فعاليت مي‌كنند اغلب افرادي هستند كه به‌تنهايي يا با يك گروه محدود، بخش مهمي از كار را پيش مي‌برند. چون ميزان تعامل در اين موقعيت‌هاي كاري اهميت كمتري دارد، مهارت‌هاي نرم هم در اولويت دوم قرار مي‌گيرند.
از طرفي در موقعيت‌هايي مانند روابط‌عمومي يا مديريت پروژه كه ميزان تعامل اهميت ويژه‌اي دارد، مهارت‌هاي نرم اهميت بيشتري پيدا مي‌كنند. هماهنگ شدن با مديران و كارمندان در رده‌هاي مختلف و پيش‌بردن چند خط موازيِ كاري به تقويت مهارت‌هاي نرم نياز دارد. بنابراين براي شروع يك كسب‌وكار بايد صاحب ايده و اعضاي گروه به مجموعه‌اي از مهارت‌هاي نرم و سخت به‌صورت هم‌زمان مسلط باشند.
مهارت‌هاي نرم وقتي به‌درستي در شركتي مورداستفاده قرار گيرند باعث افزايش بهره‌وري در كارها و درنتيجه افزايش سودهي شركت خواهند شد. به‌عنوان‌مثال، يك روحيه مشترك در بين تمامي افراد يك شركت مهم است. هنگامي‌كه افراد با به اشتراك گذاشتن دانش و ابزار براي انجام كار مشاركت مي‌كنند، كارايي و بازده بهبود مي‌يابد. توانايي يادگيري روش‌ها و فن‌آوري‌هاي جديد نيز يك مهارت نرم مطلوب براي همه افراد شاغل است. شركت‌هايي كه توانايي يادگيري را به‌عنوان يك مهارت نرم ارزيابي مي‌كنند، سبك‌هاي مختلف يادگيري را تشخيص مي‌دهند و كارگران را ترغيب مي‌كنند تا روش‌هايي را كه براي آن‌ها بهتر است انجام دهند. عيب‌يابي خوب يك مهارت نرم است كه براي شركت‌ها نيز بسيار ارزشمند است. به‌عنوان‌مثال، شركت‌ها مي‌توانند كارآمدتر عمل كنند وقتي همه كارگران بدانند چگونه مي‌توانند به‌جاي تكيه‌بر بخش فناوري اطلاعات (IT) براي رفع هر موردي، مشكلات نرم‌افزاري خود را برطرف كنند.
فهرست مهارت هاي نرم
با توجه به نوع سازمان‌ها و مجموعه و شرح وظايف و ساختار تعاملي كارمندان و مديران، درون سازمان و با مشتريان، ليست مهارت هاي نرم، قابل توسعه است. در ادامه به بيان چند مورد از اين مهارت‌ها مي‌پردازيم:
رشد شخصيت: خودآگاهي، هدف‌گذاري مناسب و…
خلاقيت: نوآوري، ابداع، ايجاد راه‌حل‌هاي جديد و…
مهارت‌هاي ارتباطي: زبان بدن، شيوه صحيح انتقاد و انتقادپذيري و…
بهبود روابط بين فردي: كنترل خشم، تعصب و…
تيم سازي: درك رفتار افراد مختلف، افزايش قاطعيت و اداره امور و…
رهبري: نگرش رهبري، قابليت هدايت افراد و…
مديريت زمان: زمان‌بندي صحيح كارها، شناسايي اولويت‌ها و…
مهارت‌هاي ارائه و فن بيان: سخنراني و ارائه، كنترل تكه كلام‌ها، به‌كارگيري واژگان مناسب و…
مديريت ترس و استرس: خردپروري، بروز صحيح احساسات و…
از مهارت هاي نرم ديگر مي‌توان به: اخلاق و وجدان كاري، شبكه‌سازي و نتوركنيگ، مثبت نگري، انگيزه و … اشاره كرد.
منبع: vasco