شبكه اطلاعرساني روابطعمومي يران (شارا)-|| در جايي ميخواندم كه روزانه فقط در تلگرام بيش از ۳ ميليون مطلب منتشر ميشود و جالب آن است كه بدانيد در ساعت ۴ صبح كه ميزان مطالب منتشر شده به كمترين مقدار خود ميرسد نيز ۲۵ هزار مطلب نشر مييابد. اين ميزان توليد محتوا در شبكههاي مختلف اجتماعي در طول تاريخ بي نظير و فوقالعاده است و منجر به پديده جالبي شده به اين نام كه «همهي ما» راجع به «همه چيز» ميدانيم اما با ويژگيهايي خاص.
كارل تارو ژورناليست معروف ژاپني ميگويد: هر وقت هر كسي از هر چيزي سخن ميگويد ما وانمود ميكنيم كه دربارۀ آن ميدانيم، مثلاً زماني كه همكارانمان دربارۀ فيلم، كتاب، قيمت ارز، حمله نظامي آمريكا صحبت ميكنند ما با بالا و پايين بردن سرمان، به همه ميفهمانيم كه من هم دربارۀ آن ميدانم.
اين در صورتي است كه آنها دربارۀ آن موضوع فقط نظرات كس ديگري را كه در يك شبكه اجتماعي خواندهاند، بازگو ميكنند. البته بايد بدانيم كه ما به شكلي خطرناك به نوعي *كپي برداري* از دانايي نزديك ميشويم، كه در واقع الگوي جديد *ناداني* است، كه بايد به آن *سواد مصنوعي* بگوييم.
در اين ميان رسانههاي مجازي باعث شدهاند به سرعت برق و باد در معرض اخبار و تحليل خبر قرار بگيريم، كه سه مسأله اين موضوع را تشديد ميكند:
۱. حجم بالاي اخبار و تحليلها. اطلاعات بيشتر يعني فرصت كمتر براي بررسي دقيقتر آنها.
۲. سبك زندگي شتابان: زندگي امروزي نسبت به ۲۰۰ سال پيش بسيار چگاليتر شده است. يعني ميزان رخدادهاي كاري و ارتباطاتي در واحد زمان بيشتر شده است.
۳. سواد مصنوعي: نظرات ما از پرسهزدن در شبكههاي اجتماعي سرچشمه ميگيرند، نه مطالعۀ كتابها! *كه اين كپي برداري از دانايي، در واقع الگوي جديد ناداني است.*
به همين خاطر است كه اخبار درست، غلط، شايعه و حقيقت در فضاي مجازي تقريبا هم ارزشاند. چرا؟!
چون ما فرصت نميكنيم كه درستي آن چه را كه دريافت ميكنيم، بررسي كنيم. بلافاصله آن را ميخوانيم و احتمالا هم آن را براي ديگران ارسال ميكنيم و در گفتگوهاي خانوادگي يا دوستانه يا كاريمان از آن اطلاعات استفاده ميكنيم كه نشان دهيم از زمانه عقب نيستيم.
در همين راستا، دانشمندان معتقدند كه اين استفاده ابزاري از شبكههاي اجتماعي، بيماريهاي زياد و خاصي را نيز موجب شده و ميشود كه از آنجمله ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:
الف) افسردگي فيسبوكي: تصور اينكه همه زندگي شادي دارند و ما از آن قافله عقبيم
ب) سندروم فومو: ترس از دست دادن نوتيفيكيشن، اخبار و پيامها
ج) سندروم ويبره خيالي: احساس لرزش و صداي پيام در حاليكه هيچ پيامي دريافت نكرديد
د) سايبرزدگي و سردردهاي اينترنتي: احساس سرگيجه و تهوع و سردردهاي تنشي ناشي از استفاده طولاني مدت از شبكههاي مجازي
ه) خشم اينترنتي: اضطراب و خشم در اثر برخورد با حجم بالاي خبر و اطلاعات
و) سندروم اردك: انتشار تصاوير شاد و خوشبخت از خود در فضاي مجازي، در حاليكه در واقعيت با مشكلات زيادي روبهرو هستيم.