شبكه اطلاع رساني روابط‌عمومي يران (شارا)-|| بعد از گذشت بيش يك سال از آغاز همه‌گيري كوويد-۱۹ در دنيا، يكي از دغدغه‌هاي اصلي دولتمردان در كشورهاي مختلف افزايش اطمينان و اعتماد مردم براي واكسيناسيون عمومي است. ارتباطات در اين زمينه نقش مهمي ايفا مي‌كند. به جرات مي‌توان گفت دولت‌ها در سراسر دنيا، هيچ برنامه مديريت بحران از پيش آماده‌‌شده‌اي در رويارويي با اين پاندمي براي اجرا نداشتند. اما در اين شرايط يك نكته روشن و مبرهن است؛ كشورها هر يك به‌نوعي از بحران شيوع ويروس كرونا متاثر شدند چالش‌هاي مشتركي در اين بحران براي همه وجود داشت. امروز گفت‌و‌گوي صادقانه و ارتباط شفاف با مردم از طريق رسانه‌ها و همراهي افكار عمومي برگ برنده كشورها براي مقابله با اين اپيدمي است و كشورهايي كه در اين زمينه موفق عمل مي‌كنند، برنده هستند.
در يك نظرسنجي كه در نوامبر سال ۲۰۲۰ در آمريكا انجام شد ۶۰ درصد آمريكايي‌ها اعلام كردند كه احتمالا يا قطعا واكسن كوويد-۱۹ را براي جلوگيري از شيوع اين بيماري دريافت خواهند كرد اين آمار نسبت به نظرسنجي مشابهي كه ۶ ماه قبل از آن در ماه مه صورت گرفته بود ۱۲ درصد كاهش داشت.
ترديد در دريافت واكسن از سوي افراد دلايل متعددي از جمله ديدگاه‌هاي سياسي، مذهبي، فرهنگي و جمعيت‌شناسي دارد. يكي ديگر از عوامل موثر سواد سلامت، چگونگي دريافت اطلاعات مربوط به اين حوزه و درك آن است. اينكه مردم متوجه باشند چقدر در معرض ابتلا به يك بيماري مانند كوويد-۱۹ هستند، شدت و اثر اين بيماري چيست و واكسن چقدر موثر است مي‌تواند به افزايش اعتماد سازي براي دريافت واكسن اثرگذار باشد.
براي درك بهتر اين موضوع موسسه روابط‌عمومي (instituteforpr.org) اقدام به انتشار منابع مختلف مانند مقاله‌ها و گزارش‌هاي معتبر به‌عنوان راهنماي متخصصان روابط‌عمومي در زمينه واكسن كوويد-۱۹ كرده است.
اين راهنما همچنين مباحثي از قبيل اطلاعات غلط و دروغين را پوشش مي‌دهد و در زمينه طراحي برنامه‌ها، كانال‌ها و استراتژي‌هاي ارتباطي كمك مي‌كند. بديهي است داشتن استراتژي ارتباطي براي افزايش جذب اعتماد عمومي براي دريافت يك واكسن در نهايت منجر به تسريع در بهبود شرايط اقتصادي خواهد شد.
جاي خالي موسسه‌هاي مشابه مانند موسسه روابط عمومي در ايران محسوس است. آن هم وقتي يك سخنگو نه يك متخصص ارتباطات در وزارتخانه بهداشت يا سازمان غذا و دارو به‌جاي پاسخگويي شفاف درباره روند واكسيناسيون در ايران در پاسخ به يك شهروند در توييتر مي‌نويسد: «شما نزن اجباري نيست.» اين فقط يك اشتباه ساده از جنس ارتباطات نيست و حكايت از آن دارد كه روابط عمومي سازمان غذا و دارو از فقدان پروتكل‌هاي ارتباطي رفتار سازماني در شبكه‌هاي اجتماعي رنج مي‌برد. همچنين هيچ فكت‌شيت يا مستنداتي درباره فعاليت‌هاي صورت گرفته در زمينه روند واكسيناسيون در ايران نه براي شهروندان كه حتي براي رسانه‌ها هم فراهم نشده است كه حداقل عارضه اين دو نقطه ضعف در استراتژي و فعاليت‌هاي ارتباطي بي‌اعتمادي به سازمان غذا و دارو يا وزارت بهداشت است.
در اين شرايط اعتماد و اطلاعات و يك استراتژي ارتباطي روشن و شفاف مي‌تواند موثر باشد. با فرض اينكه بپذيريم اعتماد مردم به سازمان غذا و دارو در بالاترين سطح است باز هم رفتار سازمان غذا و دارو و به‌خصوص رئيس روابط‌عمومي اين سازمان در توييتر حرفه‌اي نيست. مي‌توان گفت مردم نمي‌خواهند بدانند كه واكسن توليد ايران چقدر خوب است بلكه مي‌خواهند از روند كار آگاهي داشته باشند. اين روزها زماني است كه بايد درباره روند كار صحبت كنيد. اين موضوع درباره واكسن‌هاي وارد شده هم صدق مي‌كند. انتشار گزارشي شفاف از تعداد واكسن‌ها، دريافت‌كنندگان و اينكه به چه دليل واكسن را دريافت كرده‌اند مي‌توانست اعتماد عمومي را به اين سازمان برگرداند.
بايد توجه كرد برنامه ارتباطي واكسن كوويد-۱۹ بايد يك برنامه كامل و بي عيب و نقص باشد. همان‌طور كه گفته شد توليد و توزيع اولين قدم است اما چالش اصلي متقاعدسازي مردم است.
نتايج يك نظرسنجي كه ميان ۱۳ هزار نفر از ۱۹ كشور در دنيا انجام شده نشان مي‌دهد كه بيش از ۷۰ درصد از شركت‌كنندگان در نظرسنجي نسبت به دريافت واكسن مردد هستند و ۱۴ درصد هم ايمني و اثر واكسن‌ها را رد كرده‌اند. در نظرسنجي‌هاي ديگر در انگلستان ۳۶ درصد از مردم به واكسيناسيون اعتماد ندارند و اين ميزان در آمريكا به عدد ۵۱ درصد مي‌رسد (درباره ايران به نظرسنجي مشابهي برنخوردم).
از يك طرف بايد درباره واكسن اطمينان داد و از سوي ديگر كساني را كه تمايلي به دريافت واكسن ندارند را ترغيب كرد. اين ماموريت در كشورهاي دنيا به عهده متخصصان روابط عمومي گذاشته شده است. انتشار گزارش‌هاي آماري كاهش ابتلا به ويروس كوويد-۱۹ در كشورهايي كه از واكسن استفاده كرده‌اند مي‌تواند موثر باشد. همچنين اعتبارسازي توسط افراد مورد اعتماد در جامعه و انتقال پيام‌ها درباره بهداشت عمومي از طريق ايشان هم از راه‌حل‌هاي اين مساله است. يعني استفاده از جريان اطلاعات. فايزر مثال خوبي در اين زمينه است. شركتي كه از بيانيه‌هاي ساده مطبوعاتي براي اطلاع‌رساني استفاده مي‌كند، البته بدون پرداختن به جزئيات.
بايد اميدوار بود كه شايد متخصصان ارتباطات بتوانند با برنامه‌هاي خود باعث افزايش اعتماد عمومي در گرفتن واكسن در دنيا شوند. پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه همه‌گيري كوويد-۱۹ تا پايان سال ۲۰۲۱ به پايان مي‌رسد.
حميد جعفري
متخصص روابط‌عمومي و ارتباطات بازاريابي
https://donya-e-eqtesad.com