شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-|| حسن بشير مي‌گويد: بحران كرونا، تاثيرات فراواني بر ارتباطات مختلف انساني از قبيل فردي، بين فردي و جمعي داشته و به‌نظر مي‌رسد ما با پديده جديدي از ارتباطات انساني در مرحله پساكرونا روبه‌رو خواهيم شد.
ارتباطات سلامت در بحران كرونا مورد توجه قرار گيرد

ارتباطات سلامت، مطالعه و كاربرد استراتژي‌هاي ارتباطي جهت اطلاع‌رساني و تاثيرگذاري بر هرگونه تصميم فردي و اجتماعي مرتبط با سلامت، با همه ابعاد آن، در جهت حفظ و ارتقاي سلامت افراد جامعه است و به خوبي به بستر شكل‌گيري رابطه و تعامل موثر ميان علوم اجتماعي و علوم پزشكي مبدل شده است.

از آنجايي كه پديده كرونا از سطح بهداشت فردي فراتر رفته و به سطح بهداشت اجتماعي رسيده و به غير از نهادهاي بهداشتي و پزشكي، نهادهاي دولتي و اجتماعي را نيز درگير كرده‌است و علاوه بر آن در اين روزهاي خانه‌نشيني و قرنطينه، ارتباطات انساني را تحت تاثير قرار داده و روابط افراد تحت تاثير قرار گرفته است و همچنين نقش رسانه‌ها و نيز تكنولوژي‌هاي نوين ارتباطي بسيار پررنگ‌تر از قبل شده است، ايبنا در اين زمينه به گفت‌و‌گو با حسن بشير، استاد تمام رشته فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)، مدير اسبق تحصيلات عاليه آكادمي آكسفورد و رئيس سومين همايش ملي سواد رسانه‌اي و اطلاعاتي پرداخته كه مشروح اين گفت‌وگو در ادامه آمده است.

بشير پديده كرونا را از لحاظ كليت و ساختار اجتماعي مانند بسياري از پديده‌هاي ديگر كه از منظرهاي مختلف قابل ارزيابي است دانست و گفت: بحران، مهمترين واژه براي چنين پديده‌اي است. لذا ما با «بحران كرونا» روبه‌رو هستيم. يكي از دلايل آن اين است كه بر خلاف بحران‌هاي طبيعي، مانند سيل، زلزله و غيره كه معمولا در يك جغرافياي خاصي پديد مي‌آيد، اين بحران طبيعي ـ اجتماعي ـ جهاني است. لذا از پيچيدگي‌هاي فراواني برخوردار شده است.

او درباره مسئوليت رسانه‌ها در اين شرايط و نقش تكنولوژي‌هاي نوين ارتباطي در اين بحران اظهار كرد: رسانه‌ها اكنون نيز همانند همه زمان‌هايي كه بحران به وجود مي‌آيد مسئوليت مشابه دارند. اين مسئوليت شامل 4 اصل مهم اطلاع‌رساني به موقع، شفاف سازي، واقعيت گويي و بحران زدايي است و بنظر مي‌رسد كه تكنولوژي‌هاي نوين ارتباطي در شرايط بحران اجتماعي توانسته‌اند، نقش بسيار مثبتي را بازي كنند. شايد تا قبل از اين، اهميت اين تكنولوژي‌ها روشن نبود، يا به اين اندازه روشن نبود.

اكنون اهميت اين تكنولوژي‌ها در ارتباطات ميان‌فردي و گروهي كاملا روشن شده است. بحث آموزش‌هاي مجازي به شكل جدي مطرح شده‌اند. راه‌اندازي اينترنت ملي به يك ضرورت جدي تبديل شده‌است. دولت الكترونيك به واقعيت بيشتري نزديك شده‌است و اين حركت و رويكرد مثبت مي‌تواند نقش اساسي در تحولات كشور داشته باشد.

رئيس سومين همايش ملي سوادرسانه‌اي و اطلاعاتي بيان كرد: اگرچه مدتي است كه درباره «ارتباطاتِ سلامت» به عنوان يك رويكرد جديد در علوم ارتباطات بحث مي‌شود، اما متاسفانه به شكل جدي به اين مساله توجه چنداني نشده است. اكنون كه كرونا به شكل جدي سلامت مردم را هدف قرار داده است، بايد به ارتباطات سلامت توجه جدي شود. در حقيقت سلامت مردم از سه جنبه: بهداشت و درمان، روانشناسي و آرامش اجتماعي و ارتباطات انساني بايد مورد توجه قرار گيرد.

در اين رابطه اگر بسياري از ابعاد بهداشت و درمان و روانشناسي اجتماعي مشخص است، مباحث مربوط به ارتباطات انساني در شرايط بحران مشخص نيست و بايد در اين زمينه به‌طور جدي تحقيق شود و راهكارهاي مناسب ارائه شود. شرايط كنوني، شايد يكي از بهترين شرايط براي انجام چنين مطالعات و تحقيقاتي است.

استاد تمام دانشگاه امام صادق(ع) در ارتباط با اثري كه كرونا بر ارتباطات فردي، بين‌فردي و جمعي داشته است بيان كرد: قطعا بحران‌هايي كه علاوه بر جنبه‌هاي ديگر، جنبه اجتماعي در آنها برجسته است، مانند بحران كرونا، تاثيرات فراواني بر ارتباطات مختلف انساني از قبيل فردي، بين فردي و جمعي خواهد داشت. به‌نظر مي‌رسد ما با پديده جديدي از ارتباطات انساني در مرحله پساكرونا روبه‌رو خواهيم شد. البته در مرحله بحران كرونا نيز ما شاهد، يك شيفت اساسي در ارتباطات از شكل واقعي به شكل مجازي هستيم. اما اين شيوه از ارتباط مي‌تواند در مرحله پساكرونا نيز تاثيرات خود را داشته باشد.

وي ادامه داد: كرونا همه كشورها را درگير خود كرده‌است. بنابراين، همه كشورها و ملل مختلف با يك چالش بزرگ جهاني روبه‌رو شده‌اند. اما طبيعي است، برخي در مقابل اين چالش ناتوان و برخي توانمند هستند. معمولا كشورهايي كه با بحران‌هاي مختلف درگير بوده‌اند، توانمندي بيشتري براي تحمل بحران‌هاي جديد و مديريت كردن آن‌ها را دارند.

اين مدير اسبق تحصيلات عاليه آكادمي آكسفورد در انتها در پاسخ به اين سوال كه آيا جوامع در اين بحران به خودشان آمدند يا نهادهاي مدني كه امروزه در جامعه به صورت خودجوش در حال فعاليت هستند آنها را به چالش كشيده‌اند اظهار كرد: در كشور ما تمامي نهادهاي مردمي و خيريه را مي‌توان به نوعي نهادهاي مدني دانست.

يكي از دلايل آن، اين است كه در مواقع بحران، تلاش مي‌كنند كه به هموطنان خود بدون هيچ چشم داشتي كمك كنند. اين يك حركت بسيار مهم مدني است كه قابل ستايش است. اما معمولا در اين زمينه‌ها خيريه‌ها و برخي از نهادهاي مردمي، محدوده كمك‌هاي خود را در حمايت‌هاي پولي، مادي و غذايي مي‌بينند در حالي‌كه در شرايط سخت بحران، مانند بحران كرونا ما با مسائل جديدي روبه‌رو هستيم كه بايد به آنها توجه بيشتر شود. ساير نهادهاي مدني نيز يا رويكردهاي خود را معطوف به نقد و ارزيابي مي‌كنند و يا حداكثر به توصيه‌ها بسنده مي‌كنند. در اين زمينه نيز ساير نهادهاي مدني بايد شرايط بحران را بيشتر از گذشته شناسايي كنند.

به عنوان مثال، چه اندازه مي‌توانند در جهت هم‌راستا شدن با فعاليت‌هاي دولت خود را هماهنگ كنند و نقش برجسته‌تري در زمينه مقابله با بحران كرونا داشته باشند كه هنوز تاكنون حركت جدي‌اي در اين زمينه از نهادهاي مدني ديده نشده است كه در سطح كشور مطرح باشد.