شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-|| يك كارشناس رسانه هاي نوين با اشاره به نقش شبكه هاي اجتماعي در بحران سيل اخير، خواستار حضور خبرگزاري ها و مراجع رسمي در اين شبكه ها، براي مقابله با انتشار اخبار جعلي و كذب در زمان بحران شد.

عملكرد رسانه ها در بحران سيل فروردين 1398، مورد بحث و بررسي بسياري از كارشناسان قرار گرفته است. عدم انتشار روزنامه ها در روزهاي اوج بحران، به دليل تعطيلات عيد، آغاز پوشش اخبار سيل، چند روز بعد از آغاز آن توسط رسانه ملي و مراجعه مكرر مردم به شبكه هاي اجتماعي براي دريافت آخرين اخبار و اطلاعات، از جمله موضوعاتي هستند كه بحث و بررسي كارشناسانه را مي طلبند.

«حسين امامي» مدرس رشته روابط عمومي و متخصص رسانه هاي نوين، در ميزگرد ايرنا با عنوان «بررسي عملكرد رسانه ها در بحران سيل فروردين 98»، بيان داشت ممنوعيت حضور خبرگزاري ها و مراجع رسمي در شبكه هاي اجتماعي، باعث شده است تا به جاي نشر اخبار صحيح، در زمان بحران اخبار جعلي و شايعات در شبكه هاي اجتماعي انتشار يابند و دست به دست شوند.

** وظايف چهارگانه رسانه ها در بحران
حسين امامي در اتبدا ضمن اشاره به عملكرد رسانه ها در بحران سيل اخير گفت: اگر بخواهيم عملكرد رسانه ها در بحران اخير را ارزيابي كنيم، ابتدا بايستي براي قضاوت خود شاخصه هايي را مشخص نماييم.

وي افزود: متخصصان، براي رسانه ها، در زمان بحران، چهار كاركرد يا وظيفه را مشخص كرده اند. وظيفه اصلي رسانه ها در بحران، «آموزش» و «آگاهي بخشي» است. بدين معنا كه رسانه ها بايد به آسيب ديدگان آموزش بدهند و نحوه انجام اقدامات فوري در زمان مواجه با بحران را به آنان بياموزند.

اين كارشناس رسانه اضافه كرد: دومين وظيفه رسانه ها در بحران، «اطلاع رساني» است. شهروندان در زمان بحران بايد بتوانند سريع تر و راحت تر به اخبار و اطلاعات دسترسي پيدا كنند و از هشدارهاي اوليه هواشناسي مطلع شوند. سومين وظيفه رسانه ها «همبستگي» و «انسجام بخشي» است. منظور از هماهنگي و انسجام بخشي بسيج امكانات و ترغيب و تهييج براي همراهي و همكاري شهروندان براي كمك رساني به يكديگر است. چهارمين وظيفه رسانه ها در بحران نيز «پايش اطلاعاتي» است.

** صدا و سيما اطلاع رساني را دير آغاز كرد
اين متخصص حوزه روابط عمومي در ادامه ضمن اشاره به زمان آغاز بحران و تاخير رسانه ها در پوشش اخبار، گفت: صدا و سيما با تاخير به ميدان خبررساني سيل وارد شد. با آنكه در روزهاي پاياني سال گذشته، سيل «آق قلا» و «گميشان» شروع شده بود؛ اما در آغاز بحران، نه هشدارهاي جدي توسط صدا و سيما داده شده بود و نه صدا و سيما خود را در چارچوب شرايط بحراني قرار داده بود؛ اما چند روز پس از آغاز بحران، شبكه خبر وارد ميدان شد و توانست پوشش خوبي ايجاد كند و تا روند اطلاع رساني را تاحد قابل قبولي پيش ببرد.

امامي افزود: به ياد داشته باشيم كه رسانه هاي محلي و استاني در زمان بحران نقشي بسيار ويژه در اطلاع رساني بحران دارند. هر چند شبكه خبر صدا و سيما اخباري كلي را مطرح مي كند؛ اما شبكه هاي استاني مي توانند نقشي مهم را در اطلاع رساني بحران ايفا نمايند.

اين مدرس رسانه هاي نوين ارتباطي، ضمن اشاره به تعطيلي روزنامه ها در روزهاي بحران، ادامه داد: نحوه واكنش مطبوعات به بحران سيل اخير، نشان داد كه بود و نبود مطبوعات، تفاوتي را در روند اطلاع رساني در كشور ايجاد نمي كند.

وي يادآوري كرد: هر چند مطبوعات با مشكلاتي چون افزايش نرخ كاغذ و كاهش مخاطب دست و پنجه نرم مي كنند؛ اما ساختار خبر رساني خود را با نيازهاي عصر شبكه هاي اجتماعي وفق نداده اند. مطبوعات نتوانستند خلاقيتي براي اطلاع رساني به خرج دهند و از همين رو هيچ اثري از رسانه ها در بحران سيل اخير نبود.

امامي ضمن اشاره به انفعال درگاه هاي اطلاع رساني و تارنماهاي روابط عمومي ادارات دولتي استان هاي درگير، تاكيد كرد: هر چند انتظار مي رفت بخشي از وب سايت استانداري ها به پوشش بحران سيل اختصاص داده شود؛ اما چنين چيزي اتفاق نيفتاد.

** اعتماد مردم به شبكه هاي اجتماعي
امامي در ادامه ميزگرد، گفت: شبكه هاي اجتماعي، ابزارهاي اينترنتي هستند كه مردم در آن ها اطلاعات را توليد كرده، به اشتراك گذاشته و از آن استفاده مي كنند. اين شبكه ها، ابزارهاي ارتباطي هستند كه ارتباطات چند به چند را ايجاد مي كنند.
اين متخصص رسانه هاي نوين اضافه كرد: ويژگي هاي اين شبكه ها شامل مواردي همچون مشاركت در توليد محتوا، قابليت به اشتراك گذاري، در دسترس بودن رايگان، سرعت بالا در اطلاع رساني و قابليت اتصال افراد مختلف به آن، نشان مي دهد كه اين رسانه هاي اجتماعي مي توانند، ابزاري براي مهار بحران باشند.

وي افزود: شبكه هاي اجتماعي در زمان وقوع بحران مي توانند در اقداماتي از آماده سازي مردم براي مقابله با بحران گرفته تا كاهش خسارت و تلفات، كمكي موثر براي مديران بحران باشند.

امامي عنوان كرد: براساس برخي آمارها 48 ميليون نفر در كشور، كاربر پيام رسان «تلگرام»؛ آن هم علي رغم مسدوديت ايجاد شده، هستند.

وي افزود: همچنين ما 32 ميليون كاربر «اينستاگرام» و 26 ميليون كاربر «توئيتر» داريم.

وي با اين اشاره به ميزان كاربران شبكه هاي اجتماعي، افزود: شبكه هاي اجتماعي، امروزه مكمل زندگي اجتماعي شده اند. اين كه بخواهيم مردم را به اجبار از شبكه اي اجتماعي به شبكه اجتماعي ديگري كوچ دهيم، سياست اشتباه و محكوم به شكست بود.

امامي تاكيد كرد: ما امروز هيچ تجربه موفقي در زمينه ايجاد ارتباطات اجتماعي بومي نداريم و مردم كاملا به اين فعاليت ها بي اعتماد هستند. مردم به سراغ شبكه هاي اجتماعي خارجي مي روند تا به اطلاعات فيلتر نشده دسترسي پيدا كنند. در عين حال آن ها امكان جستجوي خبر را در شبكه هاي اجتماعي نيز دارند .

** نهادهاي رسمي بايد در شبكه هاي اجتماعي حضور يابند
امامي در ادامه گفت: در بحران سيل اخير بار ديگر مشخص شد كه رسانه هاي اجتماعي باعث گسترش حس همدلي و روابط عاطفي ميان مردم مي شوند و فعاليت هاي داوطلبانه مردم را تشديد خواهند كرد. اين امر از مزاياي شبكه هاي اجتماعي است.
اين متخصص شبكه هاي اجتماعي افزود: متاسفانه مسوولان فضاي مجازي كشور، با سه مسئله گرفتار شده اند. اولين مشكل «سردرگمي در سياست گذاري» است؛ زيرا پس از مسدود سازي شبكه هاي اجتماعي، باز هم مردم از اين شبكه ها اجتماعي استفاده كردند. جالب آن جا است از زماني كه استفاده از تلگرام ممنوع شد، به دليل استفاده گسترده مخاطبان از فيلترشكن، استفاده از توئيتر هم بيشتر شده است.

وي ادامه داد: دومين مسئله، «عدم آگاهي» مديران است. متاسفانه مسوولان سياست گذاري فضاي مجازي، اين فضا را نمي شناسند و به آن نگاه امنيتي دارند.

امامي عنوان كرد: سومين مشكل نيز «آشفتگي در اقدام» است. با وجود ممنوعيت استفاده دستگاه هاي دولتي از تلگرام، برخي از مراجع رسمي كشور، كانال تلگرامي دارند.

وي در پايان توصيه كرد: مهمترين اقدامي كه مسوولان بايد صورت دهند، آن است كه ترتيبي داده شود تا خبرگزاري هاي رسمي و دستگاه دولتي براي مقابله با اخبار جعلي، در شبكه هاي اجتماعي حضور داشته باشند. اين اصلي در جهان امروز است كه هر جا شهروندان هستند، بايد سازمان هاي دولتي خدمات ارايه دهند و نمي توان با ايجاد مسدوديت، مانع حضور نهادهاي دولتي در شبكه هايي شد كه به صورتي گسترده توسط مردم استفاده مي شوند.
سياست كوچ اجباري مخاطبان از پيام رسان ها محكوم به شكست است