اشاره
شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- در جلسه علني مجلس شوراي اسلامي( چهارشنبه 10 مرداد 1397 )، بررسي طرح يك فوريتي تشكيل وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي در دستور كار قرار گرفت و پس از اظهارات نمايندگان مخالف و موافق، ماده واحده اين طرح به تصويب رسيد.
در صورت تأئيد نهايي اين طرح و بر اساس ماده واحده آن «سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري با كليه اختيارات و وظايفي كه به موجب قوانين و مقررات دارد، با رعايت بند «د» ماده ۲۹ قانون مديريت خدمات كشوري مصوب هشتم مهرماه ۱۳۸۶و بند «الف» ماده ۲۸ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۱۴ اسفند ۱۳۹۵ و بدون توسعه تشكيلات و افزايش نيروي انساني، به وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي تبديل مي‌شود و بار مالي ناشي از تغيير عنوان، از محل منابع داخلي و صرفه جويي تأمين خواهد شد».
بر اساس تبصره يك اين طرح، كليه امكانات، اموال و نيروي انساني سازمان مورد اشاره در اختيار وزارتخانه جديد قرار مي‌گيرد؛ همچنين بر اساس تبصره ۲، شرح وظايف اين وزارتخانه مطابق قوانين مورد عمل سازمان ميراث فرهنگي خواهد بود و دولت موظف است تغييرات در شرح وظايف وزارتخانه جديد را حداكثر ظرف مدت يك سال براي تصويب به مجلس شوراي اسلامي ارائه كند.
تبصره ۳ اين طرح نيز تأكيد مي‌كند كه هرگونه افزايش نيروي انساني، امكانات و بار مالي براي وزارتخانه موضوع اين ماده در طول اجراي برنامه ششم توسعه ممنوع است.
ماده واحده اين طرح كه كليات آن در جلسات قبلي مجلس به تصويب رسيده بود، با ۱۳۷ رأي موافق، ۲۱ رأي مخالف و يك رأي ممتنع از مجموع ۱۹۵ نماينده حاضر در صحن به تصويب رسيد.
نمايندگان موافق اين طرح، تشكيل وزارت ميراث فرهنگي را باعث چابك‌تر شدن اين سازمان و پاسخگو شدن آن نسبت به مجلس مي‌دانستند و مخالفان نيز تشكيل وزارتخانه جديد را مسئله غيراولويت‌دار و نيز مغاير اهداف برنامه‌هاي پنجم و ششم توسعه مبني بر كاهش حجم دولت و تعداد وزارتخانه‌ها عنوان كردند.
طرح مسئله
يكي از اشكالات اساسي وزارتخانه هاي ما، نام و عنوان آنهاست كه اغلب بي مسما و نچسب و نازيبا مي باشند و اين اشكال بيشتر از زماني آغاز شد كه ما با ادغام برخي وزارتخانه ها در يكديگر خواستيم كه مثلا دل همه را راضي نگه داريم و در هنگام ادغام از هر وزارتخانه كلمه اي را برداشتيم و به نام وزارتخانه اي ديگر چسبانديم و اسم اين را گذاشتيم كوچك سازي و چابك سازي دولت و ادغام ؟!؟!؟. مثلا وزارت راه و ترابري را با وزارت مسكن و شهرسازي ادغام نموديم و از هركدام تكه اي برداشته و به ديگري چسبانديم و معجوني درست كرديم به نام وزارت راه و شهرسازي كه حقيقتا نام زيبا و جامع و مانعي نيست و از اتفاق، اين روزها برخي فريادشان به آسمان رفته است كه اين ادغام درست نبوده و بايستي اين دو حوزه جدا و تفكيك شوند ؟!؟!؟.
از سوي ديگر نام برخي وزارتخانه ها هنوز كه هنوز است مربوط به عهد قاجار بوده و امروزه ديگر اين عناوين كارايي ندارند. مانند وزارت امور خارجه ( احتمالا در برابر وزارت امور داخله ). لفظ خارجه، مربوط به ادبيات زمان قاجار است و امروزه بايد نام اين وزارتخانه بشود: وزارت امور خارجي و نام وزارت كشور هم بشود: وزارت امور داخلي. همه مي دانيم كه هنگام محاوره و مكالمه، نام وزارتخانه هاي چند كلمه اي مانند وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح – وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي – وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري، مختصر و كوتاه شده و تنها همان كلمه اول را عنوان مي كنيم و انگار بقيه هيچ است. بگذريم.
غرض از اين درد دل اساسي كه جاي تامل بسيار دارد اين بود كه اگر قرار است طبق مصوبه و موافقت مجلس محترم شوراي اسلامي، وزارتخانه جديدي تحت عنوان: وزارت ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي ايجاد شود، بهتر و شايسته آن است كه حتما حتما نام اين وزارتخانه با كلمه گردشگري آغاز شود چرا كه:
اولا: وزارت گردشگري ( توريسم ) در تمام دنيا جا افتاده و مشخص است.
ثانيا: همانگونه كه اشاره شد در محاوره و مكالمه ، بدليل طولاني بودن نام برخي وزارتخانه ها ، ما معمولا همان كلمه اول را بكار مي بريم واگر قرار بر اين باشد بهتر است كه نام اين وزارتخانه با كلمه گردشگري آغاز شود.
ثالثا: آنچه كه به عنوان يك صنعت مهم در جهان مطرح است، صنعت گردشگري است. چون ما كه متاسفانه موزه هاي متمركز آنچناني نداريم و از صنايع دستي پر رونقي برخوردار نيستيم پس لااقل نقش گردشگري را پر رنگ تر كنيم.
رابعا: وسعت جغرافيايي و تنوع آب و هوايي كشورمان و اينكه بالا و پايين ايران، آب و دريا وجود دارد مي تواند پتانسيل بسيار خوبي براي گردشگري باشد در حاليكه كه موضوع صنايع دستي و ميراث فرهنگي چنين مزيت با دامنه وسيعي را ندارد.
بنابراين، اميد است كه نام وزارتخانه جديد بشود : وزارت گردشگري و...
در باب اهميت موضوع توريسم و گردشگري ذيلا نگاهي مي كنيم به برخي آمارها در اين زمينه:
۱۰ كشور برتر جهان در جذب گردشگر در سال ۲۰۱۷
سازمان جهاني گردشگري 10 كشوري را كه در سال 2017 بيشترين بازديدكنندگان بين‌المللي را جذب كرده بودند رده‌بندي كرد و رتبه اول را به فرانسه اختصاص داد.
فرانسه اين كشور اروپايي كه ۹٫۷ درصد از توليد ناخالص ملي‌اش را از راه گردشگري تامين مي‌كند در سال ۲۰۱۷ ميزبان ۸۸٫۹ميليون بازديدكننده بين‌المللي بود.
اسپانيا مقصدي در اروپا كه به گردشگرانش حس سفر به سرزمين‌هاي گرمسيري را القا مي‌كند و همين‌مسئله سبب شده كه سالانه ۱۱ درصد از توليد ناخالص ملي اين كشور از راه گردشگري تامين شود. سواحل اين كشور در اقيانوس اطلس و درياي مديترانه، سايت‌هاي تاريخي ثبت جهاني در بارسلون و مادريد، جشنواره‌ها و كارناوال‌هاي سرگرم‌كننده، همه ساله بسياري از گردشگران بين‌المللي را روانه اين كشور مي‌كند. بيشترين تعداد بازديدكنندگان اسپانيا از كشورهاي اروپاي غربي به‌ويژه انگلستان، فرانسه و آلمان مي‌آيند. درمجموع، ۸۲٫۲ ميليون نفر در سال ۲۰۱۷ از كشور ديدن كردند.
ايالات‌متحده‌آمريكا آمريكا سومين كشور جهان از نظر وسعت جغرافيايي است و اين بدان‌معني است كه مقصدهاي گردشگري متنوع و مختلفي را در خود جاي داده است. شهرهاي نيويورك، لس‌آنجلس، لاس‌وگاس، ميامي و هونولولو از جمله شهرهاي پربازديد و جاذبه‌هاي طبيعي شگفت‌انگيزي چون گرند كانيون، پارك ملي يلو استون و يخ‌هاي آلاسكا به‌علاوه سواحل وسيع شرقي و غربي در كرانه دو اقيانوس اطلس و آرام به‌همراه آبشارهاي بزرگ، مهم‌ترين جاذبه‌هاي گردشگري اين كشور هستند كه همه‌ساله تعداد زيادي از گردشگران بين‌المللي را به‌ويژه از دو كشور انگلستان و كانادا جذب مي‌كنند. به‌طوري‌كه سال گذشته اين كشور با جذب ۷۲٫۹ميليون نفر در رده سوم اين رتبه‌بندي قرار گرفت.
چين هرچند اين‌گونه به‌نظر مي‌رسد كه به‌دليل وجود دولت كمونيست و موقعيت بسته چين در روابط بين‌المللي، اين كشور مقصد گردشگري جالب‌توجهي براي مردم جهان نيست اما به‌دليل مزاياي بالايي كه چين به گردشگران خارجي عرضه مي‌كند، سال ۲۰۱۷ ميزبان ۵۹٫۳ ميليون نفر از سراسر جهان بود. ديوار بزرگ چين، كوهستان مقدس فيور، معبد شائولين، آبشار هوآنگشو، شهر ممنوعه و «سه ژرف‌دره» ازجمله جاذبه‌هاي مهم گردشگري اين كشور آسياي شرقي به‌شمار مي‌روند.
ايتاليا تاريخ بسيار غني و بسياري از سايت‌هاي ميراث فرهنگي اين كشور كه به‌خوبي محافظت شده‌اند امروزه به‌عنوان يكي از مهم‌ترين جاذبه‌هاي گردشگري جهان شناخته مي‌شوند. ۵۰ سايت تاريخي ايتاليا در فهرست ميراث جهاني يونسكو ثبت شده‌اند. بناهاي تاريخي دوره امپراتوري رم و عصر نوزايي به‌علاوه طبيعت شگفت‌انگيز و سواحل تفريحي وسيع اين شبه‌جزيره مديترانه‌اي و به‌خصوص آشپزي منحصربه‌فرد از ديگر جاذبه‌هاي آن به‌شمار مي‌روند. اين كشور در سال ۲۰۱۷ توانست ۵۷٫۸ ميليون بازديدكننده بين‌المللي را جذب كند و در رتبه پنجم رده‌بندي سازمان جهاني گردشگري قرار گيرد.
تركيه تا سال ۲۰۱۵ تركيه به‌دليل بناهاي تاريخي گسترده به‌جامانده از دوره امپراتوري بيزانس و دوره اسلامي و همچنين اقامتگاه‌هاي مجلل در سواحل نيلگون درياي مديترانه يكي از كشورهاي پربازديد جهان بود اما به‌دليل حوداث تروريستي كه در اين سال رخ داد تعداد گردشگران با ريزش قابل‌توجهي مواجه شد. سال ۲۰۱۷ تركيه روند صعودي جذب گردشگران را از سر گرفت و هرچند براساس برخي آمارها گردشگران اين كشور ۳۲٫۴ ميليون نفر بود اما براساس اين گزارش سازمان جهاني گردشگري، با ميزباني ۳۹٫۹ميليون بازديدكننده بين‌المللي در رتبه ششم ايستاده است.
مكزيك اين كشور كه در رده‌بندي سال ۲۰۱۶ با جذب ۳۵ ميليون گردشگر در رتبه هشتم قرار داشت در سال ۲۰۱۷ توانست با تقويت زيرساخت‌هاي حوزه گردشگري تعداد بازديدكنندگان بين‌المللي را به ۳۹٫۳ ميليون نفر برساند و با يك پله صعود در سكوي هفتم جاي گيرد.
انگلستان اين كشور به‌دليل داشتن سايت‌هاي تاريخي، پويايي بالاي فرهنگي و زيرساخت‌هاي مناسب، مقصد گردشگري مورد علاقه گردشگران سرزمين اصلي اروپا و آمريكاي شمالي است. پل لندن و برج لندن، موزه مادام توسو و موزه بريتانيا به‌علاوه قلعه‌هاي قرون‌وسطايي پراكنده در سراسر انگلستان ازجمله جاذبه‌هاي فرهنگي‌تاريخي مهم اين كشور به‌شمار مي‌روند كه در سال ۲۰۱۷ توانسته‌اند ۳۸٫۷ ميليون بازديدكننده را به‌سوي انگليس روانه كنند.
آلمان اين كشور مرفه اروپاي غربي، حدود ۴۰ ميليارد دلار درآمد و بيش‌از ۲ ميليون شغل را در حوزه صنعت گردشگري توليد كرده است. شهرهاي برلين، اشتوتگارت، هامبورگ، نورمبرگ و مونيخ از مهم‌ترين شهرهاي گردشگري اين كشور به‌شمار مي‌روند. آلمان در سال ۲۰۱۷ توانست ۳۷٫۶ ميليون نفر را جذب كند.
تايلند اين طبقه‌بندي با تايلند به پايان مي‌رسد. جزاير اين كشور به‌دليل اينكه مقصدهاي گردشگري گرمسيري ارزاني هستند يكي از زيباترين و جذاب‌ترين نقاط زمين براي بازديدكنندگان بين‌المللي به‌شمار مي‌رود. سواحل ماسه‌اي، اقليم آفتابي، غذاي تايلندي، خريد ارزان و هتل‌هاي مناسب دلايل كافي براي انتخاب اين كشور براي سفر هستند. صنعت گردشگري تايلند ۲۰ درصد از توليد ناخالص اين كشور را تامين مي‌كند. سال ۲۰۱۷ تايلند توانست ۳۴٫۷ميليون گردشگر بين‌المللي را جذب كند. برنامه اين كشور تا سال ۲۰۳۲ رسيدن به رقم ۱۰۰ ميليون بازديدكننده بين‌المللي است.
وضعيت گردشگري ايران چگونه است؟
مجمع جهاني اقتصاد در تازه‌ترين گزارش خود، به بررسي وضعيت رقابت‌پذيري بخش سفر و گردشگري در مناطق و كشورهاي مختلف جهان پرداخته است. اين گزارش كه از سوي اين سازمان معتبر بين‌المللي منتشر مي‌شود، با استفاده از نماگر‌هاي مختلفي وضعيت زيرساخت‌هاي خدمات گردشگري و زيرساخت‌هاي زميني، بنادر و هوايي، منابع فرهنگي و سفرهاي تجاري، منابع طبيعي، پايداري زيست‌محيطي، رقابت‌پذيري قيمتي، آزاد بودن دسترسي در سطح بين‌الملل، اولويت بخش سفر و گردشگري، ميزان آمادگي بخش فناوري اطلاعات و ارتباطات، منابع انساني و نيروي كار، سلامت، ايمني و امنيت و نيز محيط كسب‌وكار را در كشورهاي مختلف اندازه‌گيري كرده و سپس با مقايسه آنها نوعي رتبه‌بندي فراهم مي‌كند.
بنا بر گزارش تازه اين سازمان، جايگاه ايران در گزارش رقابت‌پذيري سفر و گردشگري سال ۲۰۱۷ به رتبه ۹۳ از ۱۳۶ كشور مورد بررسي ارتقا يافته كه نشان‌دهنده بهبود وضعيت اين صنعت در كشور است. در سال ۲۰۱۵ كه گزارش قبلي اين سازمان منتشر شد، رتبه ايران از ميان ۱۴۱ كشور مورد بررسي ۹۷ اعلام شده بود. از نظر امتيازات كسب كرده نيز ايران اكنون به ۳/۴ رسيده است حال آنكه در گزارش سال ۲۰۱۵ امتياز آن ۳/۳ بود.گزارش اين سازمان در سال ۲۰۱۷ نشان مي‌دهد كه اسپانيا، فرانسه و آلمان همچنان به ترتيب در صدر برترين كشورها از نظر رقابت‌پذيري گردشگري قرار دارند و ژاپن نسبت به گزارش سال ۲۰۱۵ از جايگاه نهم به رتبه چهارم انتقال يافته است.ايالات متحده نيز شاهد سقوط دو پله‌اي بوده و ششم شده و بريتانيا همچنان در مقام پنجم باقي مانده است.
در ميان كشورهاي همسايه و خاورميانه نيز امارات متحده عربي با ۵ پله سقوط در گزارش جديد به رتبه ۲۹رسيده، اما همچنان برترين كشور منطقه است.پس از امارات، قطر نيز با ۴ پله سقوط به جايگاه ۴۷ رسيده است. بحرين بدون تغيير در رتبه ۶۰ مانده، عربستان سعودي با يك پله صعود به جايگاه ۶۳ رسيده، عمان با يك پله سقوط به جايگاه ۶۶ تنزل يافته، آذربايجان با رشد قابل توجه ۱۳ پله‌اي به رتبه ۷۱ رسيده، مصر با ۹ پله صعود ۷۴شده، اردن با ۲ پله صعود در رتبه ۷۵ قرار گرفته و در نهايت ارمنستان با پرش ۵ پله‌اي، هشتاد و چهارم شده است كه همگي بالاتر از ايران قرار دارند.قابل توجه است كه كشور تركيه به‌رغم مشكلات اخير خود، بدون تغيير همچنان در رتبه ۴۴ قرار دارد و تايلند نيز با يك پله صعود، ۳۴ شده است .
سهم ايران از يك بازار جهاني
آمارهاي جداول سازمان جهاني گردشگري در مورد ايران كه در رديف كشورهاي آسياي جنوبي جاي گرفته است نشان مي‌دهد كه در سال ۲۰۱۰ چيزي نزديك به ۳ ميليون نفر (۲ ميليون و ۹۳۸ هزار نفر) از ديگر كشورهاي جهان وارد كشور شده‌اند كه اين تعداد در سال‌هاي ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به ترتيب به ۴.۹۶۷ ميليون و ۵.۲۳۷ ميليون نفر افزايش پيدا كرده است كه به ترتيب رشد ۴.۲ و ۵.۴ درصدي را نسبت به سال‌هاي پيش از خود نشان مي‌دهد. با اين حال در سال ۲۰۱۶ تعداد توريست‌هاي ورودي به ايران به رقم ۴.۹۴۲ ميليون كاهش پيدا كرد كه نشانگر افت ۵.۶ درصدي نسبت به سال ۲۰۱۵ است.
از نظر درآمدهاي كشور از صنعت توريسم، آمارهاي سازمان توريسم جهاني حاكي از آن است كه در سال ۲۰۱۰، ايران ۲.۴۳۸ ميليون دلار درآمد داشت كه اين درآمد در سال ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ با به ثبت رساندن رشدي مداوم به ترتيب به ۳.۸۴۱ ميليون دلار و ۳.۸۶۸ ميليون دلار رسيده است. آماري از درآمدهاي صنعت گردشگري ايران از ورود توريست‌هاي جهاني در سال ۲۰۱۶ و 2017 در اين گزارش به ثبت نرسيده است.
آنچه مسلم است اينكه روابط عمومي هاي سازمانها و ادارات، نقش مهمي در تبيين جايگاه و اهميت موضوع توريسم و گردشگري دارند. از اين رو انتظار مي رود تا با يك نگاه جامع و رو به آينده، مسئله تقويت جايگاه گردشگري نيز توسط روابط عمومي ها مورد بحث و بررسي و حمايت همه جانبه قرار گيرد چرا كه يكي از اقدامات استراتژيك در باب موفقيت اقتصاد مقاومتي و كاهش اتكاي كشور به درآمدهاي نفتي، همانا بحث رشد و توسعه صنعت گردشگري و توريسم مي باشد كه ارزش افزوده فراواني را ميتواند عايد كشورمان نمايد.
منابع
آمار گردشگري ، سازمان جهاني گردشگري
https://chamedanmag.ir/%D
https://adrapanatravel.com/climb-the-ranks
از : حسن خسروي - مدرس دانشگاه و مولف كتاب روابط عمومي و ارتباطات
سارا خسروي – كارشناس ارشد مديريت فرهنگي
منبع مرجع: شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)