شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-كم كم نفس‌هاي سال 96 به شماره افتاده و همه منتظريم سال جديد با تمام آداب و رسوم و زيبايي هايش از راه برسد. در بين تمام اين آداب و رسوم، هفت سين از اهميت زيادي برخوردار است.

هريك از اين سين ها نماد خاص خودشان را دارند و بايد از پنج ويژگي( پارسي بودن، آغاز شدن با واژه«س»، ريشه گياهي داشتن، خوردني بودن، اسم مركب نبودن) بهره مند باشند. بر اين پايه سير( نماد محافظت كننده از شر)، سيب (نماد باروري)، سبزه( نماد زندگي دوباره )، سنجد (نماد عشق)، سركه(نماد صبر، شكيبايي و جاودانگي)، سمنو ( نماد خير و بركت)، سماغ( نماد باران يا رنگ طلوع خورشيد) جزء سين‌هاي اصلي به شمار آيند و ساير سين هاي غير روييدني و خوراكي مانند سپند، سنبل و سكه و.... در سفره هفت سين جايگاه تعريف شده اي ندارند.

همه چيز درباره كاشت بذر گندم
شايد در بين تمام اين سين ها كاشت سبزه حكايت و معنا و مفهوم خاصي داشته باشد. اغلب مردم ايران دو هفته قبل از عيد نوروز با كاشتن بذر گندم و عدس به استقبال عيد نوروز مي روند تا با پايان دادن تمام سختي هاي زمستان، سالي نو و پر اميد را آغاز كنند. اخيرا عده اي از دوستداران محيط زيست با حساب دو دوتا چهارتايي خودشان به اين نتيجه رسيده اند كه كاشت سبزه با بذر گندم( به عنوان يك كالاي استراتژيك) اصلا مقرون به صرفه نيست و سالانه ميليون ها ليتر آب به راحتي هدر مي رود. مساله اي كه اكنون با وضعيت بحران بي آبي كشورمان اصلا مطابقت ندارد.

مزدك مير رمضاني، كارشناس محيط زيست در گفت و گو با خبرنگار سينا پرس در اين خصوص گفت: معمولا در شرايط خشكسالي و كمبود غذا، گندم بيش از پيش اهميت پيدا مي كند. در اين صورت ما بايد تجديد نظري در سنت ها و فرهنگ مان به وجود بياوريم. هرچند سبز كردن اين مقدار گندم نسبت به ميزان مصرف روزانه نان ما تاثير چنداني ندارد اما شايد بهتر باشد به جاي كاشت گندم از دانه‌هاي مفيدتري مانند شاهي، ريحان، مركبات و ساير درختچه هاي ديگر، متناسب با شرايط آب و هوايي شهر و روستاهايمان براي سفره هفت سين مان استفاده كنيم.

مهدي مهدي پور، كارشناس ارشد اصلاح نباتات، دبير انجمن ارگانيك ايران نيز معتقد است، ميزان هدر رفت آب ما در خيلي از موارد بيشتر از هدر رفت مصرف گندم هاي سفره هفت سين است.

وي در اين خصوص گفت: روزانه آب زيادي به علت درست مصرف نكردن آب هنگام حمام كردن و شست و شو از سوي شهروندان هدر مي رود. اين ميزان هدر رفت آب اصلا قابل مقايسه با 2 پارچ آبي نيست كه براي مصرف اين گندم ها مصرف مي شود.

وي افزود: اگر سبزه هاي كاشته شده با بذر گندم بار ديگر به عنوان كمپوست وارد طبيعت شوند نه تنها به حفظ محيط زيست كمك كرده ايم بلكه باعث هدر نرفتن آب هم شده ايم. پس بهتر است به جاي فرهنگ سازي روي اين مساله وقت بيشتري روي مسايل بزرگتر بگذاريم.

دكتر محمود عرب خدري، رييس گروه آب و خاك پژوهشكده حفاظت آب و آبخيزداري نيز در اين خصوص گفت: هرچند پيشنهاد كاشت نهال و بذر مركبات خوب است و از اتلاف آب و هدررفت گندم جلوگيري مي كند اما بايد توجه داشت كاشت اين بذرها مختص هر منطقه و خاكي نيست. همچنين تنها ارايه يك طرح كافي نيست. چنين طرحي بايد سازماندهي شود و دستگاه‌ها و ارگان هاي مربوطه نيز بايد براي تحقق اين ايده برنامه‌ريزي مدوني طراحي كنند.

وي اظهار كرد: ما اگر قصد پرورش نهال يا درختچه به جاي سبزه داريم بايد به خوبي از آن مراقبت كنيم. پرورش نهال و درختچه با شرايط گرمايش زمين و بحران آلودگي هوا، كم خدمتي نيست اما متاسفانه امروزه اغلب باغچه هاي حياط هاي خانه ما به علت گران شدن آب بها به بيابان تبديل شده اند بنابراين ما بايد فنوني را اجرا كنيم كه واقعا عملياتي هستند.

وي بيان كرد: من پيشنهاد مي كنم شهروندان در صورت كاشت گندم يا عدس سبزه هايشان را به جاي انداختن به خيابان ها به پاي باغچه هايشان بريزند. اين سبزه ها به مرور زمان مي توانند به كودآلي و گياه خاك تبديل شوند.

حفظ محيط زيست حتي با كاشت سبزه
جدا از اين مسايل چند سالي است كه ستاد محيط زيست و توسعه پايدار شهرداري ها نيز با برپايي غرفه هاي خاص در برخي از بوستان ها، سبزه شهروندان را تحويل مي گيرد و آنها را بازيافت و به عنوان كود مصرف مي كنند. پس اگر شما نيز جزو آن دسته از افرادي هستيد كه پايبند به فرهنگ ايراني هستيد و دوست داريد سر سفره هفت سين تان سبزه داشته باشيد ديگر نگران نباشيد، شما مي توانيد با تحويل دادن سبزه هايتان به اين غرفه ها يا كاشت آنها در باغچه خانه تان گامي مفيد و موثري در حفظ محيط زيست‌تان برداريد.

چطور سبزه بكاريم كه سبزتر و زيباتر شود؟
كاشتن سبزه اصلا كار سختي نيست. كاشت سبزه با بذر عدس يكي از معمولي ترين روش ها است. معمولا دو هفته قبل از عيد كاشت سبزه عدس شروع مي شود. براي كاشت سبزه عدس كافي است مقداري عدس را در داخل كاسه اي قرار دهيد و با آب پر كنيد و بگذاريد تا چند روز در دماي اتاق بماند‌. اگر آب عدس كشيده شده بود باز به آن اب اضافه كنيد، البته بهتر است هر روز اب عدس را عوض كنيد چون ترشيده شده و كف مي‌كند. پس از آنكه عدس ها حسابي خيس خوردن آنها را لاي دستمالي نمدار بگذاريد تا جوانه بزند. عدس ها را پس از جوانه زدن آبكش كنيد و در ظرف مورد نظرتان بريزيد و روي آن دستمال بگذاريد و با آبپاش هر از چند گاهي به آن آب بپاشيد و آن را كنار پنجره (جايي كه نه زياد سرد د و نه زياد گرم باشد، بگذاريد) تا رشد كند. پس از آنكه جوانه‌ها مقداري رشد كردن و كمي سبز شدن دستمال را از روي سبزه‌ها برداريد‌ ولي همچنان به آب دادن عدس‌ها ادامه دهيد. توجه داشته باشيد كه بايد نور طبيعي به سبزه برسد. همچنين توصيه مي شود هر‌از چند گاهي ظرف مورد نظر را بچرخانيد تا سبزه‌ها به صورت كج رشد پيدا نكنند.

سمبل عيد چيني، پاي سفره هفت سين ايراني
طي چند سال اخير به جز اين هفت مورد، چيزهاي ديگري مانند ماهي قرمز با نماد تحرك و زندگي به سرسفره هفت سين ايراني راه پيدا كرده است كه درباره قدمت و فلسفه آنها شك و ترديد زيادي وجود دارد؛ ماهي قرمز( سمبل عيد چيني) از حدود 80 سال پيش همراه با ورود چاي به ايران به سفره هاي هفت سين راه پيدا كرده است با اين تفاوت كه چيني ها هنگام عيد ماهيان قرمزشان را رها مي كنند تا زندگي جريان يابد اما ما ايراني ها ماهي هاي قرمزمان را اسير تنگ بلورين مان مي كنيم تا هر روز به مرگ نزديك تر شوند؛ ماهي هايي كه شايد همان لحظه تحويل سال و حتي قبل از آن به علت شرايط بد نگهداري به زندگي شان پايان داده مي شود.

چند سالي است كه بعضي تاريخ شناسان و البته دوستداران محيط زيست سعي مي كنند مردم را مجاب كنند كه از گذاشتن ماهي قرمز بر سر سفره هفت سين خودداري كنند.

مير رمضاني در اين خصوص گفت: امروزه استفاده از ماهي قرمز نه تنها با فرهنگ و سنت ايراني مغاير است بلكه مي تواند سلامت انسان ها را نيز به خطر بياندازد؛ تماس با آب و ماهي قرمز نه تنها موجب ناراحتي پوستي براي انسان ها مي شود بلكه رها سازي اين ماهي ها پس از ايام سيزده بدر در استخرهاي پارك ها باعث شده تا بيماري اين ماهي ها به ساير جانداران آبزي و ساير ماهي هاي اين منابع آبي نيز سرايت پيدا كند.

وي افزود: همچنين در بسياري از موارد ديده شده كه اين نوع ماهي ها مي توانند به گونه هاي مهاجم تبديل و تكثير يابند زيرا شرايط رشد براي آنها بسيار مفيد است. تكثير زياد اين گونه ها مي تواند حيات گونه هاي بومي ايراني را به خطر بياندازد؛ اين ماهي ها با تكثير زيادشان مي توانند منابع غذايي و اكسيژن ساير جانداران آبي را از بين ببرند به همين دليل به شهروندان و هموطنان توصيه زياد مي شود به جاي خريد اين گونه ها به همان سبزه و هفت سين سفره بسنده كنند.

وي تصريح كرد: ميزان مرگ و ميربالاي اين ماهي ها نيز مي تواند اين خطرها را چندين برابر كند؛ سالانه چند ميليون قطعه ماهي قرمز به علت شرايط نگهداري نادرست در ايران به هلاكت مي رسند. از سوي ديگر اين نوع ماهي ها آب مصرفي شان را آلوده مي كنند به همين دليل بايد در فاضلاب ها ريخته شوند. در شرايط بحران آبي ايران حتي اين مقدار آب مصرفي نيز بايد صرفه جويي شود.

سمندر و لاك پشت سر سفره هفت سين؟
جدا از اين مساله با نزديك شدن به روزهاي پاياني سال، تجارت انواع مار آبي، لاك پشت و دوزيستي به نام «سمندر لرستاني» نيز رونق گرفته است؛ تجارتي كه هيچ ريشه اي در تاريخ باستاني عيد نوروز ندارد و حيات حيوان ها مانند سمندر لرستاني معروف به امپراطور(گونه در حال انقراض ايراني) را به خطر مي اندازد.

مير رمضاني در اين خصوص نيز گفت: تنها زيستگاه اين حيوان در ايران است بنابراين شكار و به تله انداختن و آوردن اين گونه كمياب و در حال انقراض بر سر سفره هفت سين كاري انسان دوستانه و ميهن دوستانه نيست. اخيرا بازار فروش اين نوع گونه ها به علت تقاضاي برخي انسان هاي تجمل گرا افزايش يافته است؛ اين بار انسان هاي تجمل گرا براي نمايش موقعيت مالي و اجتماعي خودشان تصميم گرفته اند در كنار نگهداري ببر و شير، سمندر ايراني را با قيمت گزاف خريداري كنند و حيات اين گونه در حال انقراض را به خطر بياندازند.

وي افزود: اخيرا سازمان حفاظت از محيط زيست جريمه هايي براي فروشنده هاي اين خزنده ها در نظر گرفته است اما به نظر مي رسد اين جريمه‌هاي در نظر گرفته شده براي آنها كافي نيست زيرا سود حاصل از فروش اين خزنده ها بيشتر از ميزان جريمه هاي آنها است.

وي اظهار كرد: به نظر مي رسد باز هم تنها آگاهي و نهادينه كردن فرهنگ در بين شهروندان گره گشاي اين مساله باشد؛ اگر تقاضايي براي فروش اين جانوران در كشور نباشد بساط سودجويان اين معامله برچيده خواهد شد.

گزارش: فرزانه صدقي

منبع: سيناپرس