شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- اين روزها در سپهر سياست كشور واژه اتاق شيشه اي را به كرات ميشنويم. من در مخالفت با تو، خواهان آنم كه رفتارت بايد شفاف باشد و بايد به گونه اي فعاليت كني كه انگار در اتاقي شيشه اي قرار داري، تو در مخالفت با من خواهان آني كه شفاف رفتار كنم و به افكار عمومي توجه نمايم و به گونه اي رفتار كنم كه انگار در اتاقي شيشه اي قرار دارم. در هنگام نقد اين يا آن فرد حقيقي يا مجموعه حقوقي و يا نهادها و احزاب و جريانات سياسي مدام اشاره به ضرورت وجود اتاق شيشه اي مي كنيم. وقتي در قدرت هستيم، عيوب خود را نمي بينيم. مگسان دور شيريني به گونه اي فضا را براي ما ترسيم مي كنند، كه انگار همه چيز به بهترين نحو ممكن وفق مراد است.
انگار اشارت به اتاق شيشه اي برايمان يك شعار شيرين است. وقتي در قدرت هم نيستيم از عدم وجود اتاق شيشه اي در تيم رقيب و جناح منتقد كه قدرتمند است گله منديم و مدام شعار مي دهيم اگر به قدرت برسيم يك اتاق شيشه اي مي سازيم نگو و نپرس.
اخيراً رئيس جمهور در نخستين اجلاس ملي گزارش اجراي حقوق شهروندي تأكيد كرد: «وا... با...، اگر صدها دستگاه مبارزه با فساد درست كنيم، اگر ده‌ها دادگاه با فساد مبارزه كنند، نمي‌توانيم فساد را ريشه‌كن كنيم، مگر آن كه مردم به صورت شفاف ببينند ما چه مي‌كنيم، بايد در اتاق شيشه‌اي برويم، بايد نورافكن روي ما باشد و همه بايد ما را مشاهده كنند. هركس در كشور مسئوليتي دارد بالاتر از قانون نيست».
بد نيست بدانيد؛ نظريه اتاق شيشه اي در علم مديريت سازمانها حاوي سلامت و عملكرد مبتني بر شفافيت است. ايجاد اتاق شيشه اي مديران جز با آيينه اي شفاف و هنرمندي روابط عمومي و جريان پوياي ارتباطات فراگير ممكن نيست. شفافيت در عملكرد حرفه اي و جلب اعتماد عمومي يكي از اصول اساسي در زندگي حرفه اي امروز است؛ اتاق شيشه اي در مقابل اتاق فولادي مطرح شده است. اتاق فولادي محصور شدن در محيط كاري به دور از هياهوي بيروني، سخت شدن ارتباط مردمي است و اتاق شيشه اي شفاف بودن فرآيندهاي موجود در عين امكان تعاملات درون سازماني، تعامل مردمي مبتني بر زندگي مردمي مي باشد.
يادمان باشد؛ دنياي بزرگ آدم‌هاي امروز به اندازه يك موبايل يا تبلت است. امروز فضاي مجازي، ديوارهاي كشيده شده ميان مسئولان و مردم را از بين برده است و گويي مسئولان در اتاق شيشه‌اي زندگي مي‌كنند كه همه مي‌توانند آن را ببيند. در سال‌هاي نه چندان دور اخبار يك محله در محله مي‌ماند و حتي به خيابان كناري نمي‌رفت. اكنون اما داستان فرق كرده است. اين مردم هستند كه جلوتر از تمام رسانه‌هاي رسمي اخبار را دست به دست مي‌كنند. فضاي مجازي به سرعت در حال تخريب تمام ديوارهاي كشيده شده ميان مسئولان و مردم است. ايجاد اتاق شيشه اي و حضور در آن باعث كاهش خطاها و قرارگرفتن در طريق تعالي و ترقي مي شود.
به اين مفهوم شهروندان اعم از مديران و مردم عادي در فضايي كه كمتر امكان مخفي شدن دارند، ناظر اعمال، گفتار و عملكردهاي يكديگر مي باشند و در اين ميان مديران زيادتر در فراروي بررسي و نظارت و داوري از جانب شهروندان مي باشند. اين اتاق شيشه اي اولين لزومي را كه پديد مي آورد، لزوم دگرگوني است. دگرگوني در مديريت، فرآيندها، مقررات، شيوه هاي نظارت و اجراي برنامه ها از تحولاتي هست كه لازم هست با دقت و البته سرعت مدنظر قرار بگيرد. خيلي از مسئولان در باره اين اتاق داد سخن داده اند. كافي است در يك موتور جستجوگر عنوان اتاق شيشه اي را درج بفرماييد، ملاحظه خواهيد كرد اشخاص مختلف و نهادهاي متعدد در اين باره داد سخن داده اند.
هر يك به فراخور توان و سوادشان به اين مهم پرداخته اند. برخي با شدت اظهار داشتند در حوزه اختيارات آنان همه چيز شفاف است و بر آنند مردم را امين خود بدانند و به تنوير افكار عمومي بپردازند. اينان از سياه نمايي براي رقيب بهره مي برنند. تاكيد دارند كه ظاهر و باطن آنان يكي است و به دنبال كسب اعتماد مردم هستند. اينان مردم را درصد بندي نمي كنند كه مثلا سي درصد اينگونه باشند و هفتاد درصد آنگونه كه مي پندارند. از ديد آنان همه برابرند و سخت بر آنان كه ثابت كنند از ديد آناني برخي برابرتر نيستند. از ديد آنها مردم آناني هستند كه به صلاحديد آنان از ريز مسايل حوزه تحت امرشان مطلع هستند. اين افراد مطلع اين حضرات را به طور شفاف رصد مي كنند.
واضح و مبرهن است كه نگاه درصدي اينان باعث ايجاد يك اتاق شيشه اي در يك نهاد يا مجموعه نمي شود. گاهي لازم است كليه قراردادها و تفاهمنامه ها به سمع و نظر همه مردم نه يك عده بخصوص برسد، برخي فراموش مي كنند كه در مسندي كه هستند، صرفاً خادم يك درصد خاص نيستند، اينان وامدار همه به يك اندازه هستند. بيايد قضيه ضرورت ايجاد اتاق شيشه اي را در يك شهر بررسي كنيم. همه دوست داريم بدانيم شهردار چه مي كند. آيا او شوراي اسلامي شهر را ناظر خود مي داند؟ و يا خود را مدير عامل شوراي اسلامي شهر مي پندارد؟ يادمان باشد شهر سازهاي چند بُعدي و زنده است كه فرهنگ، ارتباطات، روابط اجتماعي و تعامل درون سازماني اهميت آن را تبيين مي كند.
يادمان باشد؛ شوراي شهر محل سياستگذاري و نظارت بر اين سازه است كه حتما بايد ابعاد گوناگون شهر و زندگي شهري را با نگاه انسانمدارانه در كاركردش لحاظ كرده تا جنب و جوش لازم در شهر به وجود آيد. شهر بيصدا، شهر توسعه نيافته اي است كه شهروندان آن از نشاط اجتماعي لازم برخوردار نيستند. اعضاي منتخب شوراي شهر حتما مي دانند كه ورود آنها به شورا آغاز فرايند «پاسخگويي» آنهاست و از اين جهت پاسخگويي تك تك اقدامات و اظهاراتشان كه بيواسطه و يا باواسطه انجام مي گيرد بر نشاط اجتماعي شهروندان در شهر موثر خواهد بود.
از اين جهت تك تك اعضاء شوراي اسلامي بهتر است همواره خود را در اتاق شيشه اي و شفاف تصور كنند و همواره دلايل تصميمات و مصوبات خود را با افكار عمومي در ميان بگذارند و حتي اگر ذهن و زبان مطالبه گري نيز در ميان شهروندان وجود نداشته نباشد، آنها خود دست به كار شده و با اطلاع رساني دقيق و درستِ تصميمات، در عمل به موكلان خود احترام بگذارند. مهم‌ترين پيش‌نياز اين رويكرد، ايجاد شفافيت اطلاعات براي تمام شهروندان است. شوراي شهر بايد همانند اتاق شيشه اي عمل كند كه تمامي مردم شهر تصميمات و طرح هايي كه در آن اتخاذ مي شود را بدانند و از آنها مطلع باشند.
بايسته است؛ شورا به وسيله ابزارهاي مختلف چنان در معرض ديد عموم باشد كه كليه اتفاقات آن مورد نظارت و ارزيابي مستمر مردم قرار گيرد. در اين صورت است كه معناي واقعي مردم سالاري ديني محقق مي شود. هنگامي كه شهروندان در جريان مفاد جلسات شوراي شهر، قرار گيرند و مباحث آن و الزاماتي كه شهرداري بايد به آنها جامه عمل بپوشاند، اطلاع‌رساني شود و سپس اقدامات روزانه شهرداري به‌صورت شفاف در معرض ديدگان اعضاي شوراي شهر و افكار عمومي قرار گيرد، آن‌گاه مردم بهتر مي توانند اقدامات شوراي شهر و شهرداري را رصد كنند و بر عملكرد آنها نظارت داشته باشند.
اگر شوراي اسلامي شهر، تمام اقدامات خود را در قالب يك رسانه پويا به‌صورت نوشتاري يا الكترونيكي و شبكه‌هاي اطلاع‌رساني مجازي به مثابه يك روزنامه رسمي، به مردم گزارش كند و در اين رسانه، تمامي ابلاغات بودجه‌اي، واگذاري‌ها، صدور مجوزها و حتي تراكم‌فروشي‌ها را اطلاع‌رساني كند، نورعلي النور خواهد شد. در اين صورت شوراي اسلامي شهر به شوراي شهر شيشه‌اي در حوزه اطلاع رساني مبدل مي شود، بايد مكانيزمي طراحي شود كه خدمات و تصميمات شورا و شهرداري و فعل و انفعالات مالي مربوطه كاملا شفاف باشد و از منظر همگان قابل مانيتور كردن باشد. با شكل گيري اتاق شيشه اي در نظام مديريت شهري اين امكان فراهم مي شود كه عملكردها به طوركامل شفاف شود.
ورود به اتاق شيشه اي هرگز رخ نخواهد داد، مگر اينكه حسابرسي شفافي بر صورت وضعيت مالي يك سازمان انجام شود. مردم به خوبي فرق بين دوغ و دوشاب را تشخيص مي دهند. به درستي مي دانند چه فرد يا تيم و جرياني بهتر مفهوم اتاق شيشه اي را درك كرده است و به آن عمل مي كند. گاهي زود دير مي شود. حواسمان باشد اين ميزها در گذر بودند كه به ما رسيدند و يقين بعد از ما به ديگران خواهند رسيد و سعديا مرد نكونام را همه بلدند و مي دانند روزي قضاوت خواهند شد. اميد در كشور شاهد ايجاد اتاقهاي شيشه اي در اطراف افراد تاثيرگذار و اركان استانها، شهرها و نهادها و ادارات باشيم.
منبع مرجع: شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)