شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- موضوع منابع انساني بيش از يك دهه است كه در دانشگاه­هاي مديريت مورد مطالعه قرار مي­گيرد و مهمترين هدف آن تبديل اين منابع به سرمايه انساني است كه بتواند توليد ارزش و ثروت نمايد. مؤسسه مطالعات و بهره­وري منابع انساني كه در راستاي نگرش جديد معماري منابع استاني فعاليت مي­كند، قدمهاي بسيار مهمي درا ين زمينه برداشته است و جايزه مدل تعالي منابع انساني از مهمترين اقدامات اين مؤسسه است .

بحث مسوليت اجتماعي بنگاه ها يكي از چالش هاي مهم منابع انساني چه ازديدگاه غرب و چه از ديدگاه ايدئلوژيك است و امروزه كشورها به دنبال راهي هستند تا از طريق آن مسئوليت­پذيري نهادها را در مقابل هم افزايش دهند تا به اهداف خود برسند.

براي داشتن كشوري با اقتصاد رقابت­پذير در سطح جهان بايد زيرساخت­هاي آن را ايجاد كرد، يكي از اين زمينه­هاي بنيادي ايجاد مسئوليت اجتماعي در بنگاه­هاست.

مفهوم مسئوليت اجتماعي ريشه عميقي در آموزه­هاي ديني ما دارد ولي متأسفانه در حوزه كسب و كار كمتر به آن توجه شده است در حالي كه ديگران برروي آن كار كرده و به نتايج خوبي دست يافته اند.

تعريف CSR
CSR يك مفهوم جديد است كه هنوز تعريف واحدي كه در سطح جهاني مورد قبول باشد براي آن ارائه نشده است. مي­توان گفت CSR در يك تعريف عام طريقي است كه بنگاه­ها به وسيله آن رويكردهاي اقتصادي اجتماعي و زيست محيطي را با ارزش­ها، فرهنگ، استراتژي­ها، ساختار تصميم­گيري و شيوه­هاي عملياتي خود به شكلي شفاف و قابل حسابرسي يكپارچه مي­كنند و در نتيجه فرآيندها و رويه­هاي بهتري را درون سازمان خود جاري مي­كنند و به اين ترتيب ثروت مي­آفرينند و جامعه را بهبود مي­بخشند.

پذيريش و توسعه مفهوم CSR
امروزه اين مفهوم در سطح وسيعي مورد پذيرش قرار گرفته و معناي آن حوزه­هايي چون ايمني محصول، صداقت در تبليغات، حقوق كاركنان ، پايداري محيط زيست، رفتار اخلاقي و مسئوليت­هاي جهاني را دربرمي­گيرد و ذي­نفعان وسيعي از كاركنان، مشتريان، جوامع، محيط زيست، رقبا، شركاي تجاري، سرمايه­گذاران، سهامداران و دولت­ها را شامل مي­شود.

تحول ديدگاه­هاي CSR
1 – مدل اقتصادي
2 – مدل قانوني: براي اين مفهوم نيز همچون ساير مفاهيم بايد قانون وضع كرد تا به عنوان يك مدل در كنار مدل اقتصادي قرار گيرد. و خلاء­ها رفع شود.
3- مدل اجتماعي: گاهي با وجود مدل قانوني نيز مشكلاتي پيش مي­آيد، مثلاً با وجود قانون كار ما شاهد اختلاف كارگر و كارفرما هستيم لذا متفكران علم اقتصاد و مديريت در كنار اين دو مدل، مسايل اجتماعي را نيز مطرح كردند با اين تفاوت كه در اين مدل برخلاف مدل هاي قبلي اجباري در كار نيست و اين ويژگي CSR است كه بنگاه­ها مي­توانند به صورت اختياري و داوطلبانه آن را انتخاب كنند. با وجود اين ويژگي مدل اجتماعي فراتر از قانون است چرا كه سازمان­ها قوانين را رعايت مي­كنند و بعد از اينكه بلوغ بيشتري پيدا مي­كنند وارد مدل اجتماعي و رعايت مسئوليت­هاي آن مي­شوند.

روش برخورد بنگاه­ها با CSR
1- رويكرد تدافعي: يك شركت در ابتدا با ورود مبحثي جديد مخالفت مي كند. اين رويكرد در كشور ما بسيار مرسوم است؛ فرار از پرداخت ماليات، حق بيمه و حقوق كارگر از نمودهاي بارز رويكرد تدافعي است.
 

2- رويكرد هزينه- فايده: به مرور به فكر راه چاره افتاده و به فكر محاسبه هزينه- فايده مي­افتد.

3- رويكرد استراتژيك: بعد از مدتي شركت متوجه مي­شود كه در اين شرايط تنها محاسبه هزينه – فايده كفايت نمي­كند و آن را در برنامه­ريزي­هاي استراتژيك خود مي­گنجاند؛ تبعيت از قوانين، پرداخت ماليات و ... در اين بخش قرار مي گيرند.

4- رويكرد نوآوري و يادگيري: مرحله بالاتري هم وجود دارد كه شركت براي رسيدن به موفقيت بيشتر در اين موضوع پيشتاز شده و به حركات نوآورانه مي­پردازد.

كشورهاي فعال در حوزه CSR
در كشورهايي كه شاخص رقابت­پذيري وضعيت خوبي دارد سطح مسووليت­پذيري اجتماعي نيز بالاست در سطح بين­المللي در آمريكاي شمالي، آمريكاي لاتين و اروپا به اين موضوع در حد مطلوبي پرداخته شده است اما محدوده­اي از آسيا و قسمتي از آفريقا هنوز وارد مرحله گزارش دهي نشده­اند. بر اساس گزارش مجمع جهاني اقتصاد در سال 2007، كشورهايي همچون انگلستان ، آمريكا ، ژاپن ، هلند ، سنگاپور ، بلژيك ، كانادا، استراليا و دانمارك در اين حوزه پيش رفته­اند و كشورهايي از قبيل آنگولا ، بنگلادش ، چين و اتيوپي نيز جزو شروع كنندگان هستند اما كشور ما هنوز در ليست شروع­كنندگان نيز قرار ندارد.

دلايل موافقت با CSR
1- اثرات اجتماعي ناشي از فعاليت و كسب و كار را نشان داده و راه­حل براي آن ارايه مي­كند.

2- منابع فردي كسب و كار را محافظت مي­كند.

3-از مقابله و تعارض كسب و كار با دولت جلوگيري مي كند.

4-جذب متخصصين و به كارگيري منابع را تسهيل مي­كند .

5- راه­هاي برخورد پيشگيرانه با مشكلات را نشان مي­دهد.

دلايل مخالفت با CSR
1- اهداف بازار آزاد را براي دستيابي به سود بيشتر، محدود مي­كند.

2-اهداف اوليه كسب و كار را مخدوش مي­كند.

3- توان رقابت در بازارهاي بين­المللي را محدود مي­سازد.

4- كسب و كار براي فعاليت­هاي اجتماعي تجهيز نشده و توان آن را نيز ندارد.

ده انگيزه براي CSR
1 شهرت و مديريت برند
2 مديريت ريسك
3 جذب ، نگهداري و ايجاد انگيزه دركاركنان
4 دسترسي بهتر به منابع سرمايه
5 نوآوري و يادگيري
6 صرفه جويي در هزينه ها و كارآيي عمليات
7 رقابت و نفوذ در بازار
8 مجوزهاي اجتماعي براي تداوم كار
9 ارتباط بهتر با مقامات دولتي
10 بهبود مستمر و ارتقاءِ سازماني.

نقش دولت در برقراري و رواج CSR
دولت يكي از اركاني است كه بايد به اين موضوع بپردازد و مي­تواند نقش برنامه­ريزي داشته باشد و قوانين را به صورتي تدوين كند كه سازمان­ها را به اين سمت سوق دهد همچنين با هماهنگي با NGO ها، افزايش آگاهي­هاي عمومي، آموزش ابزارهاي مديريتي و ايجاد محيط­هاي تشويقي به اشاعه اين فرهنگ كمك كند.

منبع: آرشيو سومين كنفرانس بين‌المللي روابط عمومي‌ ايران
منبع مرجع: شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)