شارا - شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران : كاركرد سرمايه اجتماعي در بحران/ به بهانه رفتاراجتماعي شهروندان تهراني در زلزله بيست و نهم آذرماه 96
جمعه، 1 دی 1396 - 16:30 کد خبر:32109
در جريان آسيب هايي كه از زلزله و سونامي ژاپن دامنگير مردمش شد ژاپني ها با شيوه هاي رفتاري مثبت درس هايي را به همگان آموختند كه بازگو نمودن آنها نقطه عطفي خواهد بود بر ترويج گزينه هاي مثبت اين فرهنگ ارزشمند و قابل تحسين.



شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-زلزله اي در نيمه شب آخرين روز هاي پاييزي در كلان شهر تهران رخ داد. زلزله مذكور محدود بود و شايد بتوان از آن به عنوان يك مانور جهت آزمايش مردم و نيز ارگان هاي ذيربط براي نشان دادن ميزان آمادگي خود در رفتار هنگام زلزله هاي بزرگ و يا بحران هاي احتمالي دانست.

 

اول نحوه خروج شهروندان از منازل و يا برج هاي طبقاتي بود كه استفاده از آسانسور خود نوعي ديگر از بي احتياطي است، دوم حضور در خيابان هاي كلانشهر تهران ايجاد ترافيك و ... سومين نكته در هجوم به پمپ بنزين هاي سطح شهر و تلاش بي هدف براي دريافت سوخت و نمونه هاي بسياري از اين موارد.

 

 حال مي خواهيم به اين نكته بپردازيم كه چرا به اين روز گرفتار شده ايم كه در هنگاه بحران حتي آموزشهاي لازم را نداده ايم كه شهروندان چگونه بايد برخورد كنند و گوي سبقت را در بي احتياطي و تلاش براي زنده ماندن از هم مي ربربايند.

 

در حوزه علوم اجتماعي و نيز ارتباطات موضوعي به عنوان سرمايه اجتماعي وجود دارد كه صاحب نظران زيادي در خصوص چگونگي ايجاد و هدايت آن اظهار نظر نموده اند،امروزه در كنار سرمايه هاي انساني و اقتصادي، سرمايه ديگري به نام سرمايه اجتماعي (socialcapital) نيز مورد توجه قرار گرفته است.

 

سرمايه اجتماعي، يا بعد معنوي يك اجتماع به «همكاري» و «مشاركت» در تعاملات اجتماعي مي پردازد و قادر است به حل ميزان بيشتري از معضلات موجود در اجتماع و نيز بحران هاي احتمالي كمك كند. در واقع ، سرمايه اجتماعي را مي توان در كنار سرمايه هاي اقتصادي و انساني، بخشي از ثروت ملي به حساب آورد كه بستر مناسبي براي بهره برداري از سرمايه انساني و فيزيكي (مادي) و راهي براي نيل به موفقيت قلمداد مي شود.

 

هر چه سرمايه اجتماعي ملتي بيشتر باشد، آن ملت، خوشبخت تر و ثروتمندتر خواهد بود. برخي از ابعاد جنبه ها و اَشكال سرمايه اجتماعي كه گاه از آنها به عنوان ارزش هاي اجتماعي نيز ياد مي شود عبارت اند از: اعتماد، صداقت، حسن تفاهم، سلامتي نفس، هم دردي، دوستي، همبستگي، فداكاري و ...

 

 اين ابعاد از طريق جريان هاي اطلاع رساني مثل آموزش مربوط به مشاغل، تبادل عقايد، تبادل اطلاعات، هنجارهاي مربوط به معاملات در شبكه هاي اجتماعي، مشاركت هاي مردمي، گروه هاي خودياري و نوع دوستي و روحيه جمع گرايي در برابر فردگرايي، و ... بين اعضاي شبكه هاي اجتماعي شكل مي گيرد.

 

در بحث ايجاد سرمايه اجتماعي حفظ و توسعه آن در كشور نتوانسته ايم كاري اساسي انجام دهيم كه در هنگاه بحران و از شهروندان توقع داشته باشيم كه درست رفتار كنند. حال چه بايد كرد؟ در شكل گيري سرمايه اجتماعي بايد همت نمود و نيز ابزار و لجستيك مربوط به اين موضوع را در كشورميبايست فعال نمود.

 

 از كودكي بايد آموزش دارد، كمپن هاي مديريت بحران را فعال نمود و NGOهاي مستقل را براي آموزش به شهروندان تقويت نمود. براي فهم بيشتر موضوع به رفتار مردم كشور ژاپن در بحران پيش آمده در اين كشور اشاره مي كنيم.

 

پس ازوقوع زلزله ۹ ريشتري در ژاپن، ابر و باد و مه و خورشيد و فلك دست در دست يكديگر دادند و وقايع يكي پس از ديگري در ژاپن رخ دادند. سونامي كه در نتيجه وقوع زلزله دراقيانوس ايجاد شده بود به سواحل ژاپن رسيد و شهرهاي ساحلي ژاپن را در خود غرق كرد. اين حادثه بسياري از ژاپني‌ها را آواره و يا زنده به گور كرد. اما در جريان آسيب هايي كه از زلزله و سونامي ژاپن دامنگير مردمش شد ژاپني ها با شيوه هاي رفتاري مثبت درس هايي را به همگان آموختند كه بازگو نمودن آنها نقطه عطفي خواهد بود بر ترويج گزينه هاي مثبت اين فرهنگ ارزشمند و قابل تحسين.

 

آرامش: حتي يك مورد سوگواري شديد يا زدن به سروصورت هم ديده نشد. ميزان تاثر و اندوه بطور خود بخود بالا رفته بود.

 

وقار: صفوف منظم براي دريافت آب و غذا. بدون هيچ حرف زننده يا رفتار خشن.

 

 توانمندي: بعنوان نمونه معماري باورنكردني بطوريكه ساختمانها به طرفين پيچ و تاب مي خوردند ولي فرو نمي ريختند.

 

 رحم و شفقت: مردم فقط اقلام مورد نياز روزانه خود را تهيه كردند و اين باعث شد همه بتوانند مقداري آذوقه تهيه كنند.

 

نظم: غارتگري ديده نشد. زورگويي يا از دست ديگران ربودن ديده نشد. فقط تفاهم بود.

 

 ايثار: پنجاه نفر از كارگران نيروگاه هاي اتمي ماندند تا به خنك كردن دستگاهها ادامه دهند.

 

مهرباني: رستورانها قيمتها را كاهش دادند. يك خودپرداز بدون محافظ دست نخورده ماند. دستگيري فراوان از افراد ناتوان.

 

 آموزش: از بچه تا پير همه دقيقا مي دانستند بايد چكار كنند و دقيقا همان كار را كردند.

 

وسايل ارتباط جمعي: در انتشار اخبار بسيار خوددار بودند. از گزارشات مغرضانه خبري نبود. فقط گزارشات آرامبخش.

 

وجدان: هنگامي كه در يك فروشگاه برق رفت، مردم اجناس را برگرداندند سرجايشان و به آرامي فروشگاه را ترك كردند.

 

 آيا رفتار خوب ژاپنيها ريشه ژنتيكي دارد؟ آيا آنها برتري نژادي دارند؟ جواب مطمئنا منفي است.

 

ريشه اين رفتار در غرور و باور به مفهوم وطن، هويت ملي و وظايف شهروندي است. مردم ژاپن اين رفتار را از ژنها ارث نمي برند بلكه آنرا از كودكي و از فرهنگ خود مي آموزند. اين نحوه رفتار شهروندان را مي توان نمونه موفق ازشكل گيري سرمايه اجتماعي در كشور ژاپن نام برد كه چگونه دريك بحران اين سرمايه مي تواند در خدمت حاكميت و دولت باشد. اگر مي خواهيم در حوادث احتمالي پر قدرت و با آرامش رفتار كنيم بايد سرمايه اجتماعي را جدي بگيريم و به آن احتمام بورزيم.

 منبع مرجع: شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)