شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-رئيس سازمان امنيت آلمان از شبكه‌هاي اجتماعي به عنوان "قوه پنجم" نام مي‌برد و آن‌ها را خطري براي دموكراسي در كشورهاي غربي ارزيابي مي‌كند. در بين شبكه‌هاي اجتماعي بيشترين حملات متوجه فيس‌بوك است.

رئيس سازمان امنيت آلمان از شبكه‌هاي اجتماعي به عنوان "قوه پنجم" نام مي‌برد و آن‌ها را خطري براي دموكراسي در كشورهاي غربي ارزيابي مي‌كند. در بين شبكه‌هاي اجتماعي بيشترين حملات متوجه فيس‌بوك است.
Facebook Tool - Transparenz über den Einfluss von Internet Research Agency (picture alliance/NurPhoto/J. Arriens)

انتقاد هانس گئورگ ماسن، رئيس سازمان امنيت آلمان، تا كنون بيشتر متوجه نقش شبكه‌هاي اجتماعي در ايجاد امكان تماس ‌بين نيروهاي جهادگرا بود. به باور او، شبكه‌هاي اجتماعي و به‌ويژه فيس‌بوك براي جهادگرايان و نيروهاي افراط‌گرا اين امكان را فراهم مي‌كنند كه فعاليت‌هاي خود را با يكديگر هماهنگ كنند. بديهي است كه تماس نيروهاي افراطي و اسلامگرايان براي جوامع دموكراتيك و باز غربي مي‌تواند تهديد كننده و حتي بسيار خطرناك باشد.

رئيس سازمان امنيت آلمان در سخنراني خود در كنفرانس "امنيت سايبري" در برلين به خطرات ناشي از شبكه‌هاي اجتماعي پرداخت. اين كنفرانس دو روزه، دوشنبه ۲۷ نوامبر (۶ آذر) در برلين آغاز به كار كرده بود.

اما انتقاد و حملات اخير رئيس سازمان امنيت آلمان تنها به موارد ياد شده محدود نمي‌شود. اظهارات اخير او متوجه نقش مخرب شبكه‌هاي اجتماعي در توهم‌آفريني است. فرايندي كه هر گاه فراگير شود، مي‌تواند تفاوت بين اخبار صحيح و جعلي را از بين ببرد.

حمله به شركت‌هاي "سيليكون ولي"
ماسن شبكه‌هاي اجتماعي را "قوه پنجم" خوانده است. يعني پديده‌اي نوظهور در كنار رسانه‌ها و سه قوه حكومتي. رئيس سازمان امنيت آلمان عملكرد عاري از مسئوليت كاربران بر روي اين شبكه‌هاي اجتماعي را براي بنيان‌هاي نظام دموكراتيك زيانمند و خطرناك مي‌داند.

او مي‌گويد آنگاه كه در ارزيابي‌ها، اسناد و مدارك نقش و ارزش خود را از دست مي‌دهند و واقعيت تا سطح نظر و باور تنزل مي‌يابد، بنيان پلوراليسم دموكراتيك از بين مي‌رود. او در كنفرانس ياد شده گفت: «در يك نظام دموكراتيك نمي‌بايست باورها و "اسناد" به‌مثابه مجموع اطلاعاتي هم‌ارزش تلقي شوند، و ارزش اسناد را نمي‌توان تا حد "بايت و بيت" فرو كاست.»

وظايف مسئولان شبكه‌ها
رئيس سازمان امنيت آلمان به تاثيرات جهان ديجيتال بر مباحث دموكراتيك اشاره مي‌كند. او بر اين باور است كه انتقاد از خطرات ناشي از سوء‌استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي به معني ناديده گرفتن نقش مثبت اين شبكه‌ها نيست، اما هرگاه اين مباحث دموكراتيك در پهنه شبكه‌ها به درستي پيش نروند، مي‌توانند بر فضاي ليبرال و آزاد جوامع دموكراتيك تاثيراتي منفي بر جاي نهند.

دولت آلمان قانوني را تصويب كرده است كه مسئولان شبكه‌هاي اجتماعي و در عين‌حال موسساتي كه بر روي شبكه‌هاي اجتماعي فعاليت دارند را موظف به كنترل بيشتر مضمون مطالب و پست‌هاي منتشر شده بر روي شبكه خود مي‌كند.

بر اساس اين قانون كه از اول اكتبر سال ۲۰۱۷ اجرايي شده است، آن دسته از صاحبان پلاتفرم‌هاي فعال در شبكه‌هاي اجتماعي كه بيش از ۲ ميليون كاربر دارند، موظفند ظرف ۲۴ ساعت اقدام به پاك كردن مطالب و پست‌هاي مجرمانه كنند. هرگونه سهل‌انگاري در برخورد با وظيفه پاك كردن نمونه‌هاي مربوط به "محتواي مجرمانه" مي‌تواند جريمه‌هاي نقدي سنگيني (حتي تا ميزان ۵۰ ميليون يورو) به همراه بياورد.

مخالفت كارشناسان شبكه‌ها
روزنامه "زود‌دويچه" روز سه‌شنبه ۲۸ نوامبر (۷ آذر) با انتشار مقاله‌اي نسبت به اظهارات رئيس سازمان امنيت آلمان درباره خطرات برخاسته از شبكه‌هاي اجتماعي براي دموكراسي واكنش نشان داده است.

نويسنده مقاله نقش اخبار جعلي در آلمان را بسيار ناچيز مي‌داند. نويسنده از نتايج نظرسنجي‌هاي صورت گرفته در زمينه باورپذيري شبكه‌ها در آلمان براي اثبات نظر خود بهره گرفته و بر اين حقيقت تاكيد مي‌كند كه كاربران شبكه‌هاي اجتماعي در آلمان براي كسب اطلاعات مورد نياز خود بيشتر به رسانه‌هاي اصلي و معتبر رجوع مي‌كنند تا به اطلاعات منتشر شده در شبكه‌ها.

از آن گذشته، دولت آلمان و سازمان امنيت اين كشور بر فعاليت ‌سايت‌ها و اكانت‌هاي جعلي نظارت دارد. به عنوان نمونه، مسئولان با بستن اين سايت‌ها و مسدود كردن حساب‌هاي كاربري مشكوك مانع از تاثيرگذاري آن‌ها بر نتايج انتخابات پارلماني سال ۲۰۱۷ آلمان شدند.

كارشناسان ديگر نيز تا كنون بارها نسبت به گسترش كنترل دولتي بر مضامين منتشر شده در شبكه‌هاي اجتماعي ابراز نگراني كرده‌اند. به باور آن‌ها اعمال فشار بر صاحبان پلاتفرم‌ها و همچنين مسئولان شبكه‌هاي اجتماعي در عمل مي‌تواند از گستره ‌آزادي بيان بكاهد.

فيس‌بوك و نرم‌افزار كنترل تبليغات
مسئولان فيس بوك نيز اعلام كرده‌اند كه از دو طريق با انتشار اخبار جعلي مقابله خواهند كرد. راهكار نخست برآمده از همكاري وسيع با خبرنگاران است. در چارچوب همكاري‌هاي فيس‌بوك با خبرنگاران، امكان مطلع شدن هر چه سريع‌تر از نمونه‌هاي "محتوي مجرمانه" يا انتشار گزارش‌هاي غلط فراهم مي‌شود. از اين‌رو، مسئولان فيس‌بوك مي‌توانند امر پاك كردن اين گونه مطالب و پست‌ها را پيگيرانه‌تر به مورد اجرا گذارند.

بر اساس راهكار دوم، فيسبوك اعلام كرده است كه تا پايان سال جاري ميلادي نرم‌افزار ويژه‌اي را در دسترس كاربران قرار خواهد داد. اين نرم‌افزار قادر است تبليغات غير مجاز صورت گرفته بر روي فيس‌بوك را رديابي كند. دامنه كاربرد اين نرم افزار كه „Propaganda-Check" نام دارد در شرايط كنوني محدود به انتخابات رياست جمهوري آمريكا مي‌شود.

به گزارش dw، كاربران آمريكايي با استفاده از اين نرم‌افزار مي‌توانند ميزان تبليغات صورت گرفته از سوي "آژانس پژوهش اينترنتي" را ردگيري كنند. اين شركت كه در پترزبورگ واقع است در فاصله زماني ژانويه ۲۰۱۵ تا اوت ۲۰۱۶ كوشيده بود تا از طريق انتشار اخبار جعلي بر روي فيس‌بوك و اينستاگرام كاربران آمريكايي، بر نتايج انتخابات رياست جمهوري اين كشور تاثير نهد.