شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- هويت ملي نشانه منحصر بفرد هويت يك ملت است كه توسط ساير ملتها ادراك مي شود و نقش رسانه در بهسازي هويت ملي از موضوع هايي است كه بايد موشكافانه به آن پرداخته شود تا بتوان از فناوري جديد ارتباطي در تسهيل فرايند و تقويت هويت ملي بهره برد و از تأثير منفي كه منجر به بحران هويت و بيگانگي افراد از فرهنگ، ارزشها، و باورهايشان جلوگيري كرد.

 مهمترين ابعاد هويت ملي در تحقيقات ابعاد اجتماعي، تاريخي، سياسي، ديني، فرهنگي و زباني بوده و همچنين نتايج بيانگر آن است كه رسانه هاي نوين ارتباطي همچون موبايل و اينترنت به همراه رسانه هاي خارجي همچون شبكه هاي ماهواره اي، موجب تضعيف هويت ملي افراد مي شود.

 در صورتي كه نوع استفاده بهره گيري از اطلاعات باشد، مي تواند موجب تقويت هويت ملي شود. رسانه هاي ملي شامل راديو و تلويزيون به همراه مطبوعات تقويت هويت ملي را به همراه دارد. در بيشتر تحقيقات صورت گرفته جنسيت در هويت ملي تاثير نداشته اما با افزايش سن ميزان هويت ملي افراد افزايش مي يابد.

با اين حال، رسانه به منزلة عامل ارتباطي در دنياي كنوني كاركردهاي فراواني دارد. اين عامل ارتباطي نقش نهادينه سازي ارزشها در جامعه را دارد و از طريق تبادل اطلاعات ميان نسل حاضر و انتقال آن به نسلهاي آتي در فرهنگ سازي و برانگيختن احساسات مشترك ميان افراد و جوامع نقش حياتي دارد (قربان زاده سوار و همكاران، 1395). همچنين به عنوان يكي از عوامل جامعه پذيري، در كنار خانواده، محيط آموزشي و دوستان، نقش مهمي در رشد و تحول جنبه هاي گوناگون زندگي ايفا مي كنند. رسانه ها از نخستين سالهاي كودكي با انسان همراه مي شوند (حسيني انجداني، 1388).

رسانه هاي گروهي از عوامل مهم همگرايي يا واگرايي هويت ملي در عصر رسانه اي حاضرند. رسانه ها در تكوين يا تغيير هويت فردي و جمعي تأثير شگرف داشته اند؛ زيرا رسانه ها بافت نمادين زندگي اجتماعي معاصر را تشكيل مي دهند. كاركرد رسانه برقراري ارتباطات، برخورد آرا، ايده ها و برداشتهاي ذهني انسان، ايجاد فضاي گفتگو، و ساخت افكار عمومي است. ويمر و دومينيك (2013) رسانه را با عنوان ارتباطات جمعي تعريف مي كنند كه هر نوع ارتباطي از طريق يك رسانه (كانال) بطور همزمان، به تعداد زيادي از مردم منتقل مي شود (ويمر و دومينيك، 2013).

آموزه ها و اطلاعات متنوعي از طريق رسانه ها، بويژه تلويزيون، به افراد ارائه مي شود. بيشتر نظريه پردازاني كه به تاثيرات رسانه ها معتقدند، هويت جمعي و فردي را از اصلي ترين حوزه هاي تاثيرگذاري رسانه ها مي دانند (حسيني انجداني، 1388). مهمترين نوع از انواع هويت، هويت ملي است؛ زيرا نقشي تعيين كننده در حوزه فرهنگ، اجتماع، سياست و حتي اقتصاد دارد (موسوي ندوشن، 1395).

هويت ملي عالي ترين سطح هويت جمعي در داخل كشور و همزاد ملت به معناي امروزي آن است. هويت ملي احساس تعلق و تعهد به اجتماع ملي است (بنگ و همكاران ، 2017). به بيان ديگر هويت اجتماعي بطور كلي و هويت ملي، بطور خاص، در فرايند اجتماعي شدن و در چارچوب نظام اجتماعي، از طريق نهادهاي عمده جامعه پذيري شكل مي گيرند و گسترش مي يابند(حسيني انجداني، 1388).

هويت ملي شامل رفتارهاي اصلي، احساسات، آداب و رسوم و ويژگيهاي مشترك اعضاي يك جامعه است (علي و همكاران، 2016) و به تمايز و قابليت ديده شدن يك ملت كمك مي كند (عارفين و همكاران ، 2015).

هويت ملي مجموعه گرايشها و نگرشهاي تشخص بخش و وحدت بخش در سطح كشور در حكم يك واحد سياسي است. افراد جوامع از طريق هويت ملي منشا مشتركي در خود احساس مي كنند. هويت ملي مجموعه شاخصهاي مادي، زيستي، فرهنگي و رواني شامل مجموعه سنن، آداب، قوانين، عقايد، انديشه ها، ارزشها، نمادها، فناوريها اشيا، و ابزارهاست كه سبب همبستگي دروني جوامع و تمايز آن از جوامع ديگر مي شود و روابط اشخاص حقيقي و حقوقي با يكديگر و حقوق تكاليفشان را تعريف و تعيين مي كند (قربان زاده سوار و همكاران، 1395).

شناخت و آگاهي از هنجارها و قواعد و ويژگيهاي گروه ملي نيز مانند ساير آموزه هاي اجتماعي بواسطه عوامل متعدد، از جمله رسانه هاي گروهي حاصل مي شود. بر اين اساس، افراد از سالهاي ابتداي كودكي، درباره كشور خود نگرشهايي كسب مي كنند كه در رشد و جهت دهي الگوهاي شناخت، احساسات و آمادگيهاي رفتاري آنان در خصوص تعلق ملي، نقش تعيين كننده اي دارد (حسيني انجداني، 1388).

با توجه به اهميت رسانه در ابعاد گوناگون سياست داخلي و خارجي كشورها تحقيق در اين زمينه از جنبة نظري و عملي در تبيين راهبردها و تصميم هاي خرد و كلان براي پژوهشگران و سياستگذاران ضرورت دارد؛ زيرا ساية سنگين رسانه بر هويت ملي جوامع، در عصر فناوري ارتباطات و اطلاعات، بويژه عصر ديجيتال، انكارناپذير است و غفلت از اين مهم يا فقدان شناخت صحيح آن براي هويت ملي هزينة بسياري خواهد داشت.

منبع مرجع: شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)