شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- در نزديكي شهر سن‌پترزبورگ روسيه، درست وسط يك زمين باتلاقي دروازه آهني مستطيل شكلي ديده مي‌شود. پشت ستون‌هاي زنگ زده اين دروازه، مجموعه‌اي از چندين برج راديويي، ساختمان‌هاي متروك و دكل‌هاي برقي قرار دارند كه با ديواري سنگي احاطه شده‌اند. در دل اين مكان ترسناك رازي از دوران جنگ سرد نهفته است.

گفته مي‌شود اين مكان مركز اصلي يك ايستگاه راديويي به نام "MDZhB" است كه معلوم نيست چه كسي آن را مي‌گرداند. در سه دهه و نيم گذشته هفت روز در هفته و ۲۴ ساعت در روز صدايي يكنواخت و نامشخص شبيه "وز‌ وز" از اين ايستگاه راديويي پخش مي‌شود. هر چند ثانيه يك بار هم صداي ديگري به گوش مي‌رسد؛ صدايي شبيه بوق "كشتي ارواح" در شبي مه‌آلود.

يكي دو بار در هفته هم، صدايي كه معلوم نيست متعلق به يك مرد است يا زن، چند كلمه به روسي ادا مي‌كند؛ كلمه‌هايي مثل "قايق بادي" يا "متخصص كشاورزي". اين كل چيزي است كه از اين ايستگاه راديويي پخش مي‌شود. هر كس هر كجاي دنيا كه باشد با تنظيم موج راديو روي فركانس ۴۶۲۵ كيلوهرتز مي‌تواند اين صداها را بشنود.

همه چيز فوق‌العاده اسرارآميز به نظر مي‌رسد، انگار پشت طراحي و راه‌اندازي اين ايستگاه راديويي نقشه مخفيانه‌اي در كار است. اين ايستگاه راديويي كه در بين طرفدارانش با نام "وزوز‌كن" (The Buzzer ) شناخته مي‌شود در حال حاضر بيش از ده‌ها هزار نفر در شبكه‌هاي اجتماعي هوادارش هستند. دو ايستگاه راديويي مشابه ديگر هم در روسيه وجود دارد كه هوادارانشان نام‌هاي "The Pip" (بيب) و "Squeaky Wheels" (لاستيك جيرجيري)را به آن‌ها داده‌اند. هواداراني كه مي‌گويند، اصلا نمي‌دانند چرا به اين صداها گوش مي‌دهند.

در واقع هيچكس دليلش را نمي‌داند. ديويد استاپلز، متخصص شنود الكترونيك و استاد دانشگاه سيتي لندن در اين باره مي‌گويد: "اين سيگنال‌ها عملا هيچ اطلاعاتي در خودشان ندارند."

چه اتفاقي مي‌افتد؟
گفته مي‌شود كه اين ايستگاه راديويي به ارتش روسيه تعلق دارد، هر چند كه آن‌ها هيچوقت چنين چيزي را تأييد نكرده‌اند. اين ايستگاه در پايان جنگ سرد شروع به كار كرد، زماني كه كمونيسم رو به افول بود. امروزه امواج آن از دو مركز، يكي نزديك به سن‌پترزبورگ و ديگري نزديك مسكو فرستاده ‌مي‌شوند. بعد از فروپاشي شوروي سابق، به عكس پيش‌بيني‌ها فعاليت اين ايستگاه نه تنها متوقف نشد بلكه بيشتر هم شد.

نظريه‌هايي كه در مورد دليل فعاليت اين ايستگاه راديويي مطرح شده، كم نيستند؛ از مخابره اطلاعات با زيردريايي‌ها گرفته تا ارتباط با موجودات فضايي. برخي‌ هم آن را با سيستم "دست مرده" (Dead Hand) كه شوروي سابق در دوره جنگ سرد راه‌اندازي كرد مرتبط مي‌دانند و معتقدند در صورت حمله اتمي، صداي وزوز اين شبكه راديويي قطع مي‌شود و موشك‎هاي قاره‌پيماي روسيه به طور خودكار پرتاب خواهند شد؛ به بيان ديگر ويراني كامل دو طرف درگير در جنگ.

اين ايده البته خيلي هم بي منطق به نظر نمي‌رسد. سيستم دست مرده يك سيستم كامپيوتري‌ بود كه از طريق بررسي امواج راديويي، تشعشعات راديواكتيو را تشخيص مي‌داد. سيستمي كه به اعتقاد برخي از كارشناسان هنوز هم فعال است. ولاديمير پوتين، رئيس جمهوري روسيه همين چند وقت پيش گفت هيچ كس از جنگ هسته‌اي بين روسيه و آمريكا جان سالم به در نخواهد برد. آيا "وزوز‌كن" مي‌تواند جلوي چنين جنگي را بگيرد؟

نكته مهم در مورد اين ايستگاه راديويي اين است كه مثل همه راديوهاي بين‌المللي روي موج كوتاه كار مي‌كند. تفاوت آن‌ها و امواج با بسامد بالا در اين است كه فقط در خط مستقيم حركت نمي‌كنند تا در اثر برخورد با موانع از بين بروند. امواج كوتاه بعد از برخورد به ذرات باردار در جو زمين از آن‌ها دور مي‌شوند.

اين ويژگي به آن‌ها اجازه حركت زيگزاگي بين زمين و آسمان را مي‌دهد. به اين معنا كه سيگنال‌هايي كه اين ايستگاه مي‌فرستد در مقايسه با سيگنال‌هاي راديوهاي محلي، تلفن‌هاي همراه و تلويزيون مناطق وسيع‌تري را پوشش خواهند داد و مي‌توانند ده‌ها هزار كيلومتر را طي كنند.

به همين دليل هم كشتي‌ها، هواپيماها و ارتش براي فرستادن پيام‌هايشان به آن سوي قاره، اقيانوس و كوهستان از امواج كوتاه استفاده مي‌كنند. نكته‌اي كه باز ذهن را به سمت تئوري دست مرده سوق مي‌دهد.

البته از يك نكته نبايد غافل شد. سرعت حركت امواج كوتاه در روز و شب يكسان نيست و اگر مي‌خواهيد همه در تمام ساعات شبانه‌روز و هر نقطه از دنيا به ايستگاه راديويي‌تان دسترسي داشته باشند، به ويژه اگر از آن به عنوان علامت شروع جنگ اتمي كه احتمالا قصد راه انداختنش را داريد، استفاده مي‌كنيد بايد فركانس امواج را بسته به ساعت شبانه روز تغيير دهيد. اين كاري‌است كه راديوي بخش جهاني بي‌بي‌سي انجام مي‌دهد اما "وزوز‌كن" نه.

نكته ديگري كه به گفته استاپلز بايد به آن توجه كرد اين است كه اين ايستگاه‌هاي راديويي براي اندازه‌گيري فاصله لايه ذرات باردار جو راه‌اندازي شده. او مي‌گويد: "اگر مي‌خواهيد از سيستم راداري كه روس‌ها براي رديابي موشك‌ها استفاده مي‌كنند بهترين نتيجه را بگيريد، بايد اين نكته را بدانيد." هر چقدر مدت زمان بالا رفتن و پائين آمدن سيگنال در هوا بيشتر باشد، سيگنال در ارتفاع بلندتري حركت مي‌كند.

به عقيده استاپل البته اين ايستگاه راديويي نمي‌تواند براي اين منظور راه‌ افتاده باشد. سيگنالي كه براي بررسي ارتفاع لايه ذرات باردار جو فرستاده مي‌شود معمولا يك صداي مشخص شبيه به صداي خاموش شدن تدريجي آژير ماشين توليد مي‌كند كه در واقع نتيجه تغيير موج‌ها براي رسيدن به فركانس درست است. استاپلز مي‌گويد:" اين صدا هيچ شباهتي با صداي بوقي كه از اين ايستگاه راديويي مي‌شنويم، ندارد."

يك ايستگاه راديويي كه به شكلي باورنكردني به "وزوز‌كن" شبيه بود و در جاي ديگري از دنيا وجود داشت: "لينكلن شاير پوچر" ( نام يك آواز محلي انگليسي) كه از اواسط دهه ۱۹۷۰ تا سال ۲۰۰۸ كار مي‌كرد. صداي اين ايستگاه راديويي در آن سوي دنيا هم شنيده مي‌شد، اما كسي از محل آن خبر نداشت؛ درست مثل " وزوز‌كن".

گفته مي‌شد مقر اين ايستگاه در قبرس است. از آن هم صداهاي عجيب و وحشناكي شنيده مي‌شد. در ابتداي هر ساعت چند خط اول ملودي آواز لينكلن‌شاير پوچر، ۱۲ بار پشت سر هم پخش و بعد از آن صداي ضبط شده زني شنيده مي‌شد كه با لهجه‌اي شبيه به اشرافيان انگليسي ۵ عدد يك، دو، صفر، سه و شش را ادا مي‌كرد.

براي درك ارتباط اين دو ايستگاه بهتر است به دهه ۱۹۲۰ برگرديم. شركت تعاوني "آل راشن" - آنطور كه خودشان ادعا مي‌كردند- يك شركت بازرگاني بسيار مهم به حساب مي‌آمد كه روي معاملات بريتانيا و شوري سابق نظارت مي‌كرد.

در سال ۱۹۲۷، پليس به ساختمان اين تعاوني حمله كرد و مشخص شد زيرزمين آن به سيستم حفاظتي مجهز بوده. آن‌ها همچنين يك اتاق مخفي در اين زيرزمين پيدا كردند كه درش دستگيره نداشت و كارگران در آن در حال سوزاندن مدارك بودند. در اين حمله انگليسي‌ها چيزي جز آنچه خودشان از قبل مي‌دانستند كشف نكردند. اما روس‌ها تازه فهميدند "ام آي فايو" ( اداره امنيت داخلي بريتانيا) سال‌ها آن‌ها را شنود مي‌كرده‌است.

در نتيجه اين اتفاق، روس‌ها روش رمز‌گذاري پيام‌هايشان را تغيير دادند، آن هم در يك شب. آن‌ها سيستم "پد يك‌بار‌مصرف" را به كار انداختند. در اين روش فرستنده پيام، يك كليد رمزگذاري را به طور تصادفي انتخاب مي‌كند و آن را فقط با گيرنده به اشتراك مي‌گذارد. اگر اين كليد كاملا به شكل تصادفي انتخاب شود احتمال رمزگشايي ‌پيام به صفر مي‌رسد. به اين ترتيب روس‌ها ديگر نگران لو رفتن پيام‌هايشان نبودند.

و اين‌گونه بود كه "ايستگاه‌هاي اعداد" به وجود آمدند؛ ايستگاه‌هاي راديوي موج كوتاه كه براي جاسوس‌ها در سراسر دنيا پيام مي‌فرستادند. مأموران انگليسي‌ اما بيكار ننشستند و آن‌ها هم به اين روش روي آوردند. انتخاب كليد رمزگذاري تصادفي و غير‌تكراري البته كار آساني نبود. ولي انگليسي‌ها برايش راهي پيدا كردند. آن‌ها يك ميكروفون را از پنجره دفترشان در خيابان "آكسفورد" لندن آويزان مي‌كردند تا صداي ترافيك را ضبط كند. استاپلز مي‌گويد:" ممكن بود صداي بوق يك اتوبوس همزمان با پليسي كه فرياد مي‌كشد ضبط شود. اين صدا كاملا خاص است چون اين اتفاق دوباره نخواهد افتاد." آن‌ها اين صدا را به يك رمز تصادفي تبديل مي‌كردند.

اين شبكه ارتباطي جديد بسيار مفيد بود و طولي نكشيد كه ايستگاه‌هاي اعداد همه دنيا را گرفتند. هفت سال پيش بود كه خبر انهدام شبكه‌اي از جاسوسان روس توسط "اف‌بي‌آي" منتشر شد. گفته مي‌شد آن‌ها دستورات را از طريق پيام‌هاي رمزگذاري‌شده كه ايستگاه راديويي موج كوتاه با فركانس ۷۸۸۷ كيلوهرتز مي‌فرستاد، دريافت مي‌كردند.

حالا كره شمالي هم به استفاده از اين ايستگاه هاي راديويي روي آورده است. روز ۱۴ آوريل ۲۰۱۷، اين پيام از راديو پيونگ يانگ پخش شد: "من درس فناوري اطلاعات مقدماتي دانشگاه آموزش از راه دور را براي گروه ماموران اعزامي شماره ۲۷ دوره مي كنم." در ادامه اين پيغام - كه به وضوع يك پيام نظامي است - يك سري عدد و شماره صفحه مثل شماره ۶۹ در صفحه ۸۲۳ و صفحه ۹۵۷ شنيده مي شد، اعداد و ارقامي كه شباهت زيادي به كد دارند.

جالب اينجاست كه اين ايستگاه‌هاي اعداد هنوز فعال هستند با اين مزيت كه امروزه هر كس در هر جاي دنيا مي‌تواند پيام هاي اين ايستگاه ها را بشنود، بدون آن‌كه بداند براي چه كسي فرستاده مي‌شوند. البته امكان تشخيص منبع فرستنده امواج وجود دارد. تلفن هاي همراه و اينترنت شايد سريعتر باشند اما احتمال لو رفتن به محض باز كردن پيام يا ايميل دريافتي از يك آژانس اطلاعاتي وجود دارد.

بنابراين شايد اين ايده كه "وزوز‌كن" يكي از اين ايستگاه‌هاست و سال‌ها بدون جلب توجه براي جاسوسان روس در سراسر دنيا پيام مي‌فرستاده، ايده وسوسه‌انگيزي باشد. اما يك مشكل وجود دارد. اين ايستگاه هيچوقت پيام‌هايي به شكل اعداد پخش نمي‌كند.

اين مسأله البته اهميت چنداني ندارد چون پدهاي يك‌بار‌مصرف قابليت ترجمه هر چيزي را دارند، از كلمات رمزي گرفته تا صحبت‌هاي نامفهوم. استاپلز مي‌گويد:" اگر يك تماس تلفني رمزگذاري شود شما احتمالا به جاي پيام اصواتي نامفهوم مي‌شنويد اما كسي كه پيام برايش فرستاده مي‌شود، آن را به شكل طبيعي دريافت مي‌كند."

وقتي از طريق راديو پيامي مي‌فرستيم، ارتفاع يا فاصله امواج ارسالي را تغيير مي‌دهيم. مثلا دو موج كوتاه پشت سر هم به معناي "X" است يا سه موج نزديك به هم معني "y" مي‌دهد. وقتي يك سيگنال اطلاعاتي را حمل مي‌كند به جاي امواج منظم و با فواصل يكنواخت مثل ريزموج‌هاي اقيانوس، با امواجي شبيه به خطوط دندانه‌دار نوار قلبي روبرو هستيم.

ين تحليل اما به نظر نمي‌رسد در مورد "وزوز‌كن" صدق مي‌كند. خيلي‌ها به عكس معتقدند كه اين ايستگاه راديويي آميزه‌اي از دو چيز است. صداي وز وز ممتد يك علامت است كه در واقع مي‌گويد" اين فركانس مال من است، اين فركانس مال من است ..." تا از اين طريق به ديگران بفهماند حق استفاده از آن را ندارند. به عقيده اين دسته، وزوز كن فقط در مواقع بحران به يك ايستگاه اعداد تبديل مي‌‌شود. مثلا اگر به روسيه حمله شود از آن براي فرستادن پيام به شبكه جاسوسي و نيروهاي ارتش كه در مناطق دوردست در حال آماده باش هستند، استفاده مي‌شود. روسيه البته كشوري است با مساحتي ۷۰ برابر انگلستان.

اين طور كه پيداست گردانندگان اين ايستگاه تمرين در اين زمينه را شروع كرده‌اند. ماريس گولدمينز، اهل كشورهاي بالتيك و يكي از علاقمندان اين ايستگاه راديويي مي‌گويد: " در سال ۲۰۱۳ يك پيام ويژه پخش كردند: فرمان ۱۳۵ صادر شد. گفته مي‌شد اين پيامي آزمايشي براي آمادگي كامل رزمي بود."

رمز و راز اين ايستگاه راديويي روسي شايد حل شده به نظر بيايد. اما اگر حق با هوادارانش باشد، بايد اميدوار باشيم صداي وزوز هيچوقت قطع نشود.

منبع: بي بي سي