شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- تأثير و نفوذ كلام در دنياي امروز فقط به محتواي نگارشي و چينش كلمات محدود نميشود. بدون توجه به لحن، آهنگ صدا و زبان بدن نميتوان از ميزان تأثيرگذاري يك سخنراني اطلاعات دقيقي به دست آورد.
از اين رو در سخنراني افراد مشهور به ويژه سياست مداران هر سه پارامتر محتوا، لحن و زبان بدن مورد توجه قرار ميگيرد، زيرا بررسي و مطابقت اين سه مؤلفه با هم بر اثرگذاري سخنان آنها ميافزايد.
براي افرادي كه سخنراني هاي پيشين روحاني را در سال هاي گذشته در مجمع عمومي سازمان ملل مشاهده كردهاند، اين سخنراني مؤثرترين سخنراني وي بوده است؛ هم به اين دليل كه پس از صحبت هاي ترامپ و نتانياهو همه مشتاق شنيدن پاسخ و واكنش رئيس جمهور روحاني بودند و هم به اين دليل كه چارچوب نوشتاري و بياني سخنراني منجر به اثرگذاري بيشتر آن شده بود.
در مقايسه با سخنراني هاي پيشين و به طور مشخص اولين سخنراني روحاني در همين جايگاه، تفاوت هاي بسياري به نظر ميآيد. در ميان ۴۸ تصويري كه در پايگاه اطلاع رساني دولت منتشر شده، در تصاويري كه به وضوح ميتوان صورت روحاني را مشاهده كرد، رضايت، شعف، جديت، تعجب و در جايي كمي خشم قابل تشخيص است.
وقتي درباره دستاوردهاي دولت در برجام ميگفت، آرامش و طمأنينه در كلام وي پيدا بود. از سوي ديگر استفاده از جملاتي كوتاه با تركيب هاي متضاد ولي مرتبط مانند تعريف اعتدال كه از ساختار «اعتدال يعني... و نه...» و «جمهوري اسلامي در پي... و نه...» علاوه بر اينكه به سخنران امكان تنفس راحتتر در حين اداي پي در پي كلمات را ميدهد، از سويي ديگر با كاربرد مناسب وقفه و سكوت ميان جملات بر اثرگذاري لحن سخنران ميافزايد. اگرچه شايد بهتر بود هنگام بيان موارد سلبي كمي لحن محكم تري به كار برده ميشد، اما رعايت عدم تقابل آوايي با لحن تند سخنراني ترامپ از موارد قابل توجه در اين سخنراني است كه حتي لحظهاي وارد تقابل صدايي نميشود. حتي آنجا كه درباره نقض برجام سخن ميگويد، از لحن و آهنگ صدا مراقبت ميكند تا جلوه زمخت تهديدي نداشته باشد.
بسياري از شنوندگان فارسيزبان كه سخنرانيهاي روحاني را قبلا مشاهده كردهاند، او را در محافل داخلي و بهويژه در ايام تبليغات انتخاباتي، سخنراني ماهر ميدانند، اما در بررسي سخنرانيهاي وي در مجمع عمومي سازمان ملل، اين تبحر و مهارت تا همين سخنراني اخير وي به اين ميزان قابل مشاهده و استنباط نبوده است. در اين سخنراني رد لحن آهنگين و مصمم وي بيش از گذشته قابل دريافت است.
در ميانه نخست سخنراني و تا قبل از آنكه به صحبتهاي اخير ترامپ واكنشي نشان دهد، چرخش سر و تقسيم مساوي نگاه بين راست، چپ و ميانه سالن كاملا رعايت شده بود. اما همين چرخش سر به هنگامي كه سخن از رنج اسارت يهوديان و نقش ايرانيان در رهايي آنان به ميان آمد، تنها محدود به قسمت راست سالن و چپ خودش شد. در تحليل حركات چشم در زبان بدن، وقتي فردي قصد يادآوري گذشته را داشته باشد، به چپ خود نگاه ميكند. در برخي موارد اگر فرد به هنگام ذكر رويدادي تاريخي، چشم هايش به راست منحرف شود، ميتوان بر صحتوسقم ادعايش ترديد وارد كرد.
بالابردن ابروها و كشيدگي پيشاني وقتي از اين صحبت ميشود كه ايران نه ميخواهد مذهب و نه امپراتوري پيشينش را بگستراند، نشان از مطابقت زبان بدن و گفتار دارد كه منجر به باورپذيري بيشتر ميشود. درعينحال استفاده از تركيب هاي واژگاني مناسب مانند «رقص شمشيرها» و «كوله سربازان» كه هر دو بار معنايي مشخصي را به مخاطب يادآوري ميكند، در كنار استفاده از نام شاعراني كه در عرصه جهاني شناخته شدهاند با چاشني وقفه كوتاه و ملايمت صورت، بر اثرگذاري جمله «پس چه نيازي به فتح جديد داريم» ميافزايد.
ايستادن بدون تكانهاي اضافي بدن از دشواري هاي سخنراني به صورت ايستاده است. تكنيكي كه براي اين منظور بايد بر آن تبحر داشت، تقسيم وزن بدن به صورت مساوي روي دو پا است تا از خستگي يك سمت بدن و به دنبال آن حركات اضافي كه ممكن است حواس مخاطب را پرت كند، جلوگيري كند. در حين سخنراني ديده ميشود كه گاهي تكيه بر سمت راست بدن بيشتر ميشود و از اين رو افراد مقابل و سمت چپ سخنران بيشتر مخاطب حرف هاي او قرار ميگيرند. اما درست زماني كه روحاني وارد بخش مهم صحبتهايش درباره اهميت مجمع عمومي و شأن آن ميشود، دوباره بدن در حالت تعادل قرار ميگيرد و نگاهش به كل سالن جلب ميشود.
شايد اشكال مهم در جايي بود كه برخي جملات را تندتند ادا ميكرد و براي تمركز بيشتر فقط سر را به بالا ميآورد و دوباره به متن برميگشت كه صحبت از ميانمار و فلسطين نيز در همين حين ادا شد. در قسمت پاياني سخنراني، اگرچه شمرده ولي تند درباره اقتصاد ايران صحبت ميكرد و لحنش اميدبخش و مطابق با شكوفايي اقتصادي بود. يكي از دلايلي كه اين اشكالات را موجب ميشود، تأكيد بر استفاده از خيل عظيمي از موضوعات در يك سخنراني ۳۰دقيقهاي است. ازاينرو شايد هرگز نتوان انتظار داشت كه سخنراني بدون روخواني از متن با طيف عظيمي از موضوعات ممكن باشد.
يكي از ويژگيهاي مهم سخنراني روحاني، پايان واضح جملات بود. مخاطب در حين سخنراني با جملههاي كشدار و طولاني غافلگير نميشد و ميتوانست حدس بزند كه جمله و حتي سخنراني رو به پايان است. او سخنرانياش را با «دعوت ميكنم» و «ما ميتوانيم» به پايان رساند كه هر دو جمله ساختار مثبت و تأثيرگذاري داشتند.
برخلاف عادت پيشين، دست به عمامه نزد و به هنگام خداحافظي از حركت سر استفاده كرد كه رسميتر است. هنگامي كه روي صندلي قبل و بعد سخنراني نشسته بود، دستها را صاف روي پا قرار داد، پاها را قفل نكرد و با وجود بلندي لباس، نشستن رسمي و اصولي او قابل مشاهده بود. موقع خداحافظي با رئيس جلسه سه بار دست را هم تكان دادند و در برابر دو زن هيئت رئيسه نيز خمشدن سر به قدري بود كه جانب ادب و احترام رعايت شد. درك و فهم ميزان تأثيرگذاري هر سخنراني بدون لحاظ كردن نشانههاي آوا و بدن سخنران ممكن نيست. از اين رو بيراه نيست كه برخي سخنراني اخير روحاني را بهترين سخنراني او در سازمان ملل ميدانند. همان طور كه اشاره شد، بيش از ادوار پيشين، به جنبه هاي بدني، آوايي و گزينش كلمات توجه شده و اين امر نشانگر حضور مشاوران حرفهاي در كنار رئيس جمهور است.
منبع: شرق