شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- با گسترش اينترنت و ظهور شبكه هاي اجتماعي فضا براي فعاليت رسانه هاي غيررسمي آماده شد و همين دست به دست شدن اخبار و مطالب در فضاي مجازي باعث شد تا پديده اي به نام «شهروندخبرنگار» زاده شود.
با گسترش اينترنت و ظهور شبكه هاي اجتماعي فضا براي فعاليت رسانه هاي غيررسمي آماده شد و همين دست به دست شدن اخبار و مطالب در فضاي مجازي باعث شد تا پديده اي به نام «شهروندخبرنگار» زاده شود. در رابطه با فعاليت شهروند خبرنگاران دو ديدگاه وجود دارد، يك ديدگاه معتقد است كه ظهور شهروند خبرنگاران باعث خروج انحصار رسانه اي از دست عده اي معدود شده و عده اي ديگر هم معتقدند اخباري كه اينگونه توليد شده و منتشر مي شود زمينه را براي پخش دروغ و شايعه، به جاي خبر، مساعد كرده و اين موضوع باعث مشكلات جدي مي شود.
دكترمحمد مهدي فرقاني استاد ارتباطات دانشگاه علامه در گفت و گو با خبرنگار سيناپرس در رابطه با اين پديده گفت: قطعا هر تكنولوژي جديد، بر تكنولوژي هاي نسل قبل خودش تاثير گذاشته و شكل و ساختار آنها و حتي كاربرد و سياستگذاري را در آن زمينه ها تغيير مي دهد. جداي ظهور شهروند خبرنگاران با ظهور تلفن هاي هوشمند و فضاي مجازي ما حتي شاهد توقف انتشار نسخه كاغذي تعداد زيادي از روزنامه ها و كاهش تيراژ روزنامه ها هم بوديم.
وي ادامه داد: از اين رو مي توان اينگونه پيش بيني كردكه شايد روزنامه نگاري مانند خيلي از مشاغلي كه در گذشته دچار مشكل شدند، در آينده با مخاطرات مختلفي روبرو شود. در كشورهاي پيشرفته در حال تربيت روزنامه نگار حرفه اي براي حضور و فعاليت در چنين فضايي هستند. اين بدان معناست كه امروزه وقتي صحبت از آموزش روزنامه نگار مي كنيم بدان معنا نيست كه فقط تكنيك تنظيم خبر يا نگارش گزارش مصاحبه و مقاله و امثال اينها را آموزش بدهيم.
اين استاد ارتباطات تاكيد كرد: بلكه ضمن اين كه اين تكنيك ها را آموزش مي دهيم، بايد مباحث مسئوليت شناسي، تعهد اجتماعي، اخلاق حرفه اي، تعهد در قبال بشريت، شناخت اولويت هاي توسعه اي كشور و بحث هاي مختلفي را نيز به آنها آموزش دهيم تا به روزنامه نگار، بينش و آگاهي داده تا فرد بتواند در جريان كار حرفه اي، منافع انساني را نيز مد نظر داشته و از آن پاسداري كند.
وي با اشاره به اين موضوع كه قرار نيست همه رسانه هاي سنتي و كلاسيك در برابر شبكه هاي اجتماعي و موبايلي ميدان را خالي كنند گفت: شكل، شيوه، ساختار و حتي محتواي اطلاعاتي كه در چنين فضايي توليد مي شود، ابتدايي و غير حرفه اي بوده و مخاطبان هميشه به رسانه هاي مرجع نياز خواهند داشت تا بتوانند آنچه را از طريق اين شبكه ها به دست آوردند، محك بزنند و دقت و صحت شان را ارزيابي كنند.
فرقاني تصريح كرد: بنابراين ممكن است شكل و ماهيت برخي از رسانه ها به اقتضاي پيشرفت تكنولوژي تغيير كند، اما اين بدان معنا نيست كه ما ديگر چيزي به اسم رسانه به معناي نهادي اش نداشته باشيم. ما همچنان نهاد رسانه را خواهيم داشت، منتها با شكل و شمايل نوسازي شده كه اين رسانه ها طبعا به روزنامه نگار هم احتياج خواهند داشت.
وي ادامه داد: ضمن اينكه يكي از ايرادهاي اساسي فضاي نوين پخش شايعه و غيرقابل اتكا بودن اخباري است كه از سوي افراد به اصطلاح «شهروندخبرنگار» منتشر مي شود. چنانكه مخاطب با حجم عظيمي از اخبار غيرواقعي روبرو مي شود. ضمن اينكه، وجه مثبت آن هم اين است كه سانسور و كنترل و نظارتي در كار نيست و اطلاعات مي توانند بازتر و آزادانه تر منتشر شوند؛ اما همانطور كه اشاره كردم چون اخلاق حرفه اي بر آن حاكم نيست، از اصول روزنامه نگاري پيروي نمي كنند. صحت، دقت، امانتداري و شرافت حرفه اي، احترام به حريم خصوصي، عدم توهين، تهمت و افترا و هتك حرمت و امثال اينها كه جزء اصول شناخته شده روزنامه نگاري حرفه اي است، به عنوان اصول روزنامه نگاري در فضاي مجازي شناخته نمي شود.
فرقاني افزود: صد البته كه شهروندي كه پايبند و معتقد به اين اصول باشد خيلي هم قابل اعتماد است اما كمتر كسي خودش را ملزم به پايبندي به اين اصول مي داند، مگر اين كه از نظر اخلاقي اين قدر شرافتمند باشد كه خودش را ملزم دانسته و پيام نادرست منتشر نكرده و به كسي توهين نكند، تهمت نزند، وارد حريم خصوصي كسي نشود و برايش پرونده سازي نكند. اين در حاليست كه در روزنامه نگاري حرفه اي پاسخ گويي وجود داشته و مسئوليت اجتماعي روزنامه نگار معيار عملكرد اوست.
گفتگو: هانيه حقيقي- سيناپرس