شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)، براي اولين بار بعد از مدت‌ها براي مصاحبه به شركتي رفتم. در اواسط جلسه، مسوول مصاحبه از من سوالي پرسيد كه از شنيدن آن كمي تعجب كردم. او پرسيد: «بزرگ‌ترين نقطه ضعف شما چيست؟» چند لحظه مكث كردم و در نهايت، دست و پا شكسته به اين سوال پاسخ دادم. به نظرم پرسيدن چنين سوالي اصلا درست نيست. شما چه فكر مي‌كنيد؟ به سوالاتي از اين دست چگونه بايد جواب داد؟
پاسخ: دوست عزيز، همه ما به خوبي مي‌دانيم كه يكي از توهين‌آميزترين برخوردها اين است كه نقاط ضعف يا رفتارهاي ناشايست فردي را به رويش بياوريم. متاسفانه هميشه كساني هستند كه در مصاحبه‌ها با جوينده كار بدرفتاري مي‌كنند و از او سوالات توهين‌آميزي مي‌پرسند. مصاحبه‌كنندگان معمولا به درستي آموزش نديده‌اند. به آنها ياد داده‌اند كه در دنياي كسب‌وكار، مي‌تواني از كسي كه براي اولين‌بار با او ملاقات مي‌كني، هر سوالي كه مي‌خواهي بپرسي، سوالاتي كه در محيط‌هاي ديگر حتي جرات پرسيدن آنها را نداري. ما در باشگاه ورزشي يا در فروشگاه از كسي سوال نمي‌كنيم كه «نقاط ضعف شما چيست؟» همه ما مي‌دانيم كه اين يك مساله شخصي است. هيچ‌كس حق ندارد به واسطه جايگاه شغلي‌اش به ديگران توهين كند. مسوولان مصاحبه نيز حق ندارند از موضع بالا با جويندگان كار برخورد كنند. اما هميشه مي‌تواني به اين سوال و چهار سوال توهين‌آميز ديگر كه معمولا در مصاحبه‌ها مطرح مي‌شوند، محترمانه پاسخ دهي. وقتي يكي از اين سوالات را شنيدي، نفس عميق بكش، لبخند بزن و بدون آنكه براي به‌دست آوردن شغل مربوطه التماس كني، به سوالات اين گونه پاسخ بده:
سوال اول: بزرگ‌ترين نقطه ضعف شما چيست؟ چرا اين سوال توهين‌آميز است؟ چون اين يك مساله شخصي است و به جز خود تو به كسي ارتباطي ندارد. به نظر من هر كسي به اين دنيا آمده تا رسالتي را به انجام برساند و براي انجام آن، مهارت‌هاي لازم را داراست. چگونه به اين سوال پاسخ دهيم؟
• مسوول مصاحبه: بزرگ‌ترين نقطه ضعف شما چيست؟
• تو: من تلاش مي‌كنم مهارتم را در زمينه‌هايي تقويت كنم كه در آنها تخصص دارم، مثل طراحي گرافيك. دوست ندارم از اين شاخه به آن شاخه بپرم و انرژي‌ام را صرف يادگيري ده‌ها مهارت جديد بكنم كه كوچك‌ترين علاقه‌اي به آنها ندارم، مثل اكسل.
سوال دوم: مدير سابقتان درباره شما چه نظري دارد؟ اين سوال توهين‌آميز است چون مدير قبلي شما با يك رهگذر كه از كنار شما مي‌گذرد هيچ فرقي ندارد. چرا نظر او بايد تا اين حد مهم باشد؟ آيا مسوول مصاحبه تصور مي‌كند كه يك مدير، صرفا به واسطه جايگاهش، داراي هوش و ذكاوت خارق‌العاده‌اي است و قدرت تشخيص و قضاوت او، معياري براي سنجش قابليت‌هاي توست؟ مدير سابق تو ممكن است فرد مناسبي براي ارزيابي تو نباشد. چگونه به اين سوال پاسخ دهيم؟
• مسوول مصاحبه: نظر مدير سابقتان درباره شما چيست؟
• تو: اگر از او درباره من سوال كنيد، به شما خواهد گفت كه من به عنوان يك كارمند، در صورت لزوم او را به چالش كشيدم و هرجا به كمك نياز داشت، درست مثل يك مشاور، توصيه‌هاي خودم را در اختيار او گذاشتم و به تيم كاركنان كمك كردم به اهداف جاه‌طلبانه دست پيدا كنند.
سوال سوم: ما براي اين جايگاه شغلي با بسياري از افراد مصاحبه كرده‌ايم. چرا بايد شما را استخدام كنيم؟ چرا اين سوال توهين‌آميز است؟ آنها با تو قرار مصاحبه گذاشته‌اند چون رزومه تو را پسنديده‌اند. اين تصميم آنها بوده است. پس چرا بايد از تو اين سوال را بپرسند؟ تو از كجا بداني؟ تو با ساير متقاضيان ديدار نكرده‌اي اما مسوولان استخدام با ده‌ها نفر مصاحبه كرده‌اند و اينكه چه كسي استخدام شود، به تصميم آنها بستگي دارد. هدف از مصاحبه اين است كه ببينيم آيا ميان تو و جايگاه شغلي مربوطه، تناسبي وجود دارد يا خير. تو درباره خودت اطلاعات داري و آنها درباره جايگاه شغلي. منطقي نيست كه از تو بخواهند خودت را با چند غريبه كه هرگز آنها را نديده‌اي، مقايسه كني. چگونه به اين سوال پاسخ دهيم؟
• مسوول مصاحبه: چرا بايد شما را استخدام كنيم؟
• تو: بهتر نيست درباره شرايط و مهارت‌هاي مورد نياز صحبت كنيم و ببينيم كه آيا من واجد اين شرايط هستم يا خير؟ بسيار خب. تا جايي كه من متوجه شدم، شما به شخصي نياز داريد كه ميان واحد فروش و پردازش سفارش‌ها هماهنگي ايجاد كند. تصور مي‌كنم در حال حاضر ايرادهاي فني‌اي وجود دارد كه باعث مي‌شود سفارش‌ها به كندي ارسال شوند. شما به فردي نياز داريد كه سفارش‌هاي «آني» را از طريق سيستم به ثبت برساند. آيا درست حدس زدم؟
سوال چهارم: پنج سال آينده خود را چگونه پيش‌بيني مي‌كنيد؟ اين سوال توهين‌آميز است چون قرار نيست شركت با تو قرارداد پنج‌ساله ببندد. اگر استخدام شوي، هيچ تضميني وجود ندارد كه تا يك ماه ديگر اخراج نشوي، چه برسد به پنج سال ديگر. اين روزها كه امنيت شغلي معناي خود را از دست داده، نبايد از كسي انتظار داشته باشيم كه بداند پنج سال ديگر دقيقا در چه جايگاهي خواهد بود. چگونه به اين سوال پاسخ دهيم؟
• مسوول مصاحبه: پنج سال آينده را چگونه پيش‌بيني مي‌كنيد؟
• تو: وقتي به آينده فكر مي‌كنم، خود را مي‌بينم كه در حال يادگيري بازاريابي ديجيتال هستم، حوزه‌اي كه سال‌هاست به آن علاقه دارم. تجربياتي در حوزه بين‌الملل كسب خواهم كرد و شايد مهارت‌هاي رهبري خود را محك بزنم. اما از فرصت‌هاي جديد نيز غافل نخواهم بود.
سوال پنجم: كمترين حقوقي كه مي‌پذيريد چقدر است؟ اين سوال به قدري توهين‌آميز است كه حق داري جلسه را ترك كني. اين حق تو است كه حقوقي منصفانه، متناسب با ارزش خدماتي كه ارائه مي‌كني دريافت كني. چرا بايد يك شركت انتظار داشته باشد كه به حقوقي كمتر از نرخ استاندارد و متعارف قناعت كني؟ پرسيدن اين سوال، از روي ناآگاهي و بي‌تجربگي است. اين سوال مي‌تواند به شكل ديگري مطرح شود: «حقوق دلخواه شما چقدر است؟» چگونه به اين سوال پاسخ دهيم؟
دو راه وجود دارد: اگر از شنيدن اين سوال احساس خوبي دريافت نكردي، مي‌تواني در نهايت احترام، جلسه را ترك كني. به مسوول مصاحبه بگو: «به نظرم من براي اين جايگاه شغلي مناسب نيستم. از اينكه زمان خود را در اختيار من گذاشتيد، متشكرم.»يا مبلغي نسبتا بالا را پيشنهاد كني و بگويي: «آيا اين رقم با بودجه شما همخواني دارد؟»
منبع: روزنامه دنياي اقتصاد - شماره 4062