شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)، نگاه آماري به وضعيت اينترنت در چند سال اخير نشان مي‌دهد به دنبال راه‌اندازي نسل‌هاي سوم و چهارم اينترنت همراه، افزايش پهناي باند، توسعه اينترنت داخلي و... كاربران توانستند شاهد رشد نسبي كيفيت اينترنت باشند و حتي در روزهاي حساسي مانند انتخابات با قطع اينترنت مواجه نشوند. البته دستاوردهايي مانند رشد تعداد كسب و كارهاي اينترنتي، اجراي سرشماري اينترنتي، توسعه اينترنت روستاها و... گواه اين مطلب است كه اين پديده ديجيتالي نه چندان جديد بالاخره در سبك زندگي ايراني‌ها جاي گرفت به‌طوري كه در سال‌هاي اخير به يكي از كالاهاي اساسي سبد مصرفي آنها تبديل شده است. همين امر باعث شده معاون وزير ارتباطات با اشاره به دو مولفه بهبود كيفيت و قيمت ارزان دسترسي در شبكه ملي اطلاعات و اينكه تا سال ۹۲ ارتباط داده‌اي بين دو نفر در كشور، بسيار بدتر از كيفيت ارتباطات خارجي بود اما امروز در هيچ نقطه‌اي از كشور مشكل كيفيت وجود ندارد، مدعي شود تمام شاخص‌هاي منتشر شده درخصوص كيفيت شبكه در اقصي نقاط كشور، در حالت استاندارد قرار دارد.

اگر چه در سال‌هاي اخير وضعيت اينترنت در كشور با رشد نسبي كيفيت بهتر از گذشته شده، اما آمار به نقل از كاربران درباره كند شدن سرعت اينترنت يا قطع شدن آن، سرعت پايين دانلود و... نشان داد دست اندركاران ارائه خدمات اينترنت اعم از شركت زيرساخت و شركت‌هاي ارائه دهنده اين خدمات همچنان با نارضايتي كاربران مواجهند. گفته وزير ارتباطات مبني بر اينكه با وجود هزينه‌اي كه مردم براي سرويس اينترنت پرداخت مي‌كنند، هنوز كيفيت اينترنت در كشور رضايت‌بخش نيست. به عبارت ديگر، كيفيت حلقه مفقوده زنجيره تامين خدمات اينترنت در كشور است و به نظر مي‌رسد، وضعيت اينترنت كشور برخلاف اظهارات مديرعامل شركت ارتباطات زيرساخت با شرايط استاندارد فاصله دارد. چرا كه به گفته وزير ارتباطات، كيفيت بايد در همه‌ شهرها و همه‌ مراكز بالا برود و مردم بايد در قبال پولي كه مي‌دهند، خدمات باكيفيت دريافت كنند.

با توجه به دامنه فعاليت و كاربري اينترنت مثل انتقال در سطح كشور يا استان‌ها تاكنون استانداردها و پروتكل‌هاي مختلفي تعريف شده است. براي نمونه، وسيع‌ترين مجموعه استانداردهاي تعريف شده براي اينترنت در سطح بين‌الملل منسوب به جامعه اينترنت (Internet Society)، شركتي بين‌المللي و غيرانتفاعي است كه به منظور ارائه و تدوين استانداردها، آموزش و سياست‌هاي مربوط به اينترنت با اعضايي متشكل از 140سازمان و 80هزار نفر در اين حوزه تاسيس شد. مفهوم اينترنت بي معنا است چرا كه هر نهادي در هر كشوري شاخص‌هايي را براي تعيين اينترنت باكيفيت تعريف مي‌كند كه لزوما اين تعاريف يكسان و واحد نيست. براي اينكه گفته شود اينترنت در ايران استاندارد است بايد ديد معيار وضعيت اينترنت در كدام كشور است. به گفته مهران محمدي، كارشناس شبكه‌هاي اجتماعي، كيفيت به‌عنوان يكي از شاخص‌هاي تعيين‌كننده اينترنت استاندارد در سال‌هاي اخير به شكل ملموسي ارتقا يافته و رشد قابل توجه و خوبي داشته است. به هر حال، راه‌اندازي نسل‌هاي جديدتر اينترنت همراه شرايط دسترسي براي اينترنت را به شكل چشمگيري بهتر كرده كه با رضايت كاربران همراه بوده ولي با اين حال، در اين مرحله از كيفيت هنوز در حد استانداردهاي يك كشور اروپايي يا كشورهاي شرق آسيا نيست.

محمدعلي يوسفي‌زاده، مديرعامل يكي از شركت‌هاي ارائه دهنده خدمات اينترنتي نيز درخصوص استاندارد بودن اينترنت كشور به «دنياي اقتصاد» گفت: با توجه به گستره دامنه فعاليت و كاربري اينترنت، نمي‌توان به‌طور كل و جامع گفت كه اينترنت استاندارد است. ادعاي استاندارد بودن اينترنت از نگاه ارتباطي و انتقال پهناي باند مطرح شده و از اين حيث، در سال‌هاي اخير با توجه به توسعه مسيرهاي انتقالي در ساختار زيرساخت‌ها انجام گرفته، شرايط لازم براي انتقال پهناي باند در شبكه كشور به آن حد از استاندارد رسيده است. اگرچه به لحاظ زيرساخت ارتباطي و انتقال پهناي باند، وضعيت استانداردي براي اينترنت كشور طرح‌ريزي شده، اما نمي‌توان آن را به بخش ديگر اينترنت مثل برخي از مراكز مخابراتي به دليل نبود كيفيت لازم تعميم داد. در نهايت اينكه بايد ديد اين استاندارد بودن از چه منظر بيان شده چرا كه براي مثال، از نظر مشتري يك مركزي كه لينك ارتباطي ناكارآمدي دارد، استاندارد نيست ولي از نظر ضريب نسبت بيشتري از سرويس در حال ارائه به آن سطح مطلوب رسيده است.

پاشنه آشيل اينترنت كشور

اينترنت ايران در سال‌هاي اخير از لحاظ تمام معيارهاي كيفي مانند ضريب نفوذ، دسترسي كاربران، افزايش سرعت و ديگر شاخص‌ها رشد چشمگيري كرده و نسبت به قبل به مراتب بهتر شده است. با اين حال، اين رشد و توسعه اينترنت كشور متناسب با تقاضاي روزافزون جامعه و پيشرفت تكنولوژي‌هاي حوزه IT نيست و همين امر باعث مي‌شود اينترنت كشور از آنچه در ساير كشورها ديده مي‌شود، عقب‌تر باشد. از نظر مهران محمدي، كارشناس شبكه‌هاي اجتماعي، پاشنه آشيل اينترنت كشور سه عامل سرعت بي ثبات در اتصال، فقدان Data Center قوي و مجهز و نداشتن تعامل با شركت‌هاي بزرگ و مطرح تكنولوژي در ايران است.

وي در ادامه يادآور شد: اگر در كشور شرايطي براي حضور شركت‌هاي بزرگ توليدكننده محتوا يا شركت‌هاي موسس شبكه‌هاي اجتماعي فراهم شود يا آنها احساس كنند مي‌توانند در يك فضاي امن سرمايه‌گذاري كنند، به‌طور قطع استقبال خواهند كرد. البته اين به منظور ارائه اطلاعات شخصي كاربران به دولت نيست. براي نمونه، شركت گوگل در حال حاضر در سراسر دنيا Data Center تعبيه كرده تا دسترسي كاربران در آن منطقه از سرور محلي تامين شود و اين در حالي است كه كاربران ايراني مجبورند اين دسترسي را از آمريكا در شرايط بهتر از يك كشور ثالث و نزديك‌تر دريافت كنند.

البته كارشناسان ضعف ديگر اينترنت را به مخابرات كشور نسبت مي‌دهند، به هر حال در اين دو دهه اخير كه شركت‌هاي اينترنتي توانستند وارد ميدان رقابت ارائه خدمات اينترنت شوند، همچنان سايه انحصار مخابرات چه در زماني كه دولتي بود و چه در زماني كه مالكيت آن به بخش خصوصي واگذار شد، بر ارائه خدمات اينترنت سنگيني مي‌كند. به هر حال، مخابرات همچنان به‌عنوان قوي‌ترين بازيكن ميدان رقابت ارائه اينترنت قدرت نمايي مي‌كند تا به گفته محمد علي يوسفي زاده، مديرعامل يكي از شركت‌هاي ارائه دهنده خدمات اينترنتي، نبض اينترنت كشور در دستان آن باشد. وي در ادامه بيان كرد: شبكه انتقال استاني در حال حاضر نقطه ضعف اينترنت كشور است كه رفع آن منوط به عملكرد مخابرات درخصوص سرمايه‌گذاري و اصلاح آنها است كه به‌طور قطع مشكل شبكه حل خواهد شد. از لحاظ سرويس‌دهي، گلوگاه رقابت در ارائه خدمات با كيفيت، همچنان قدرت انحصار مخابرات است. پيش از اين بحث اصلي در رابطه با ورود اينترنت به كشور و انتقال آن بين مراكز استان‌ها بود كه حل شد. در حال حاضر ارائه سرويس باكيفيت‌تر در سطح استان‌ها است كه انتظار مي‌رود شرايط تسهيل اين سرويس دهي را مخابرات مهيا كند.

منبع: روزنامه دنياي اقتصاد - شماره 4058