شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- واژهها، به درستي ادا مي شوند اما انگار ميكروفن داراي اشكال است يا آنكه صدابرداري دچار ايراد شده چرا كه آنچه به گوش مي رسد آوايي خش دار و همراه با نويز است. نه اشكال از ميكروفن است و نه ايراد را بايد در دستگاه صدابرداري جستجو كرد. بلكه اين بانگ رئيس جمهوري است كه گرفته و انگار از ژرفاي يك چاه، به بيرون منتشر مي شود. صداي گرفته حسن روحاني در روز سهشنبه هنگام ايراد خطابه اش در حرم حضرت امام (ره)، از حنجره خستهاي گواهي ميداد كه به مدت 4 هفته تبديل به بلندگويي شده بود براي بيان دستاوردهاي 4 ساله دولت يازدهم در پيشگاه مردم ايران. حنجرهاي كه در طول 1 ماه به تنهايي بار 47 ماهه يك ارگان عريض و طويل تحت عنوان «تيم اطلاع رساني دولت» را به دوش كشيد و امروز پس از به ثمر نشستن زحمتهايش ملتهب و خسته است و درد خود را از طريق گرفتگي صداي رئيس جمهوري نشان ميدهد.
بنا به باور بسياري از كنشگران سپهر سياسي ايران، اگر تيم اطلاع رساني دولت يازدهم كار خود را به درستي انجام ميداد يا آنكه اصلا اقدام به انجام فعاليتي ميكرد، ابراهيم رئيسي درصد آرائش از 40 نيز تقليل مي يافت و به همين ترتيب حسن روحاني ميتوانست آراء بيش از 70 درصد مردم جامعه را كسب كند. به هر روي روحاني در 4 هفته ي طاقت فرسا، متحمل ايفاي نقشي شد كه تيم اطلاعرسانياش در طول 4 سال انجام ندادند و او به همراه جوانان اصلاح طلب حاضر در ستادهاي انتخاباتي اش به تبليغ خود و تبيين دستاوردهايش پرداخت. حال در حدود 2 ماه مانده به آغاز به كار دولت دوازدهم، به باور بسياري، حوزه اطلاع رساني رئيس جمهور مستلزم يك خانه تكاني اساسي است و ايجاد تحول و دگرگوني در تيم رسانهاي دولت بايد در زمره اولويتهاي تغييرات حسن روحاني در دولت دوازدهم قرار گيرد.
***
رقباي روحاني؛ سخنگويان دولت؟!
تيمي كه امروز تنها عنوان اطلاع رساني اقدامات دولت را به دنبال خود يدك ميكشد اما در اصل اگر از روي عمد به دولت گل نزد به خاطر ضعوفش، به رقباي آن پاس گل ميدهد، بنا به گفته منابع آگاه متشكل از افراد دولتهاي نهم و دهم، مشاوران محمدباقر قاليباف و همينطور نزديكان محسن رضايي است. از همين روي بي شك گروهي متشكل از حاميان رقباي حسن روحاني هيچ گاه «له» او دست به انجام اقدامي نمي زنند.
اين اتفاق در طول 4 سال گذشته موجب شده بود تا همواره شخص رئيس دولت يازدهم به همراه اسحاق جهانگيري، معاون اولش به تبيين دستاوردها و عملكرد دولت بپردازند كه تلاش آن ها منطبق به ضرب المثل «يك دست صدا ندارد» بود و تكاپويشان بازتاب چنداني نداشت. رويكرد گروه رسانه اي دولت كه از آغازين روزهاي شروع به كارش موجب برانگيخته شدن انتقادات حاميان حسن روحاني شده بود، در دوران انتخابات نمود يافت و باعث ميدان داري رقباي حسن روحاني و تزريق ياس و نااميدي و پاشيدن رنگ سياه به جامعه بود كه البته حسن روحاني از حنجره اش بلندگويي ساخت و دستاوردهاي دولتش را فرياد زد.
****
منتقدان تيم اطلاع رساني
پيش از انتخابات هم انتقادات فراواني از سوي فعالان سياسي دولت يازدهم وارد شده بود. اما اين تيم، درون حاكميت نيز منتقدان فراواني داشت؛ حتي خود دولتمردان تدبير و اميد هم از آن ناراضي بودند بهطوريكه:
***
منتقد حكومتي
آيت اللههاشمي رفسنجاني، رئيس فقيد مجمع تشخيص مصلحت نظام جزء اولين و سر سخت ترين منتقدان تيم رسانهاي دولت بود. او بارها در سخنرانيهاي خود نسبت به حضور افراد ناكاربلد و كارشكن در اين تيم لب به سخن گشوده و نسبت به تيم اطلاع رساني گفته بود: «هميشه آنچه به آقاي روحاني گفتيم و الان هم ميگوييم مسئله تيم رسانهاي ايشان است. آقاي روحاني تيم رسانهاي ضعيفي دارد كه كارهايش نمود لازم را پيدا نميكند.» يا در جايي ديگر تاكيد داشت: «آقاي روحاني بايد يك تيم رسانهاي همه جانبه و عالمانهاي داشتهباشد كه دائما هر جا ميبيند كه دارند نفوذ سياسي و خرابكاري ميكنند، رخنهها را پر كنند. خيلي از دوستان با رئيس جمهور در مورد رفع اين نقيصه صحبت كردهاند. مثل اينكه دفترشان براي اين كار كشش ندارد. خود آقاي روحاني قبول كرده و گفته است: تيمي بياوريد كه كار كنند. ولي وقتي به دفتر محول شد، ماند....چون تيم رسانهاي قوياي سياستهاي دولت و نتايج برجام را تبيين نميكند و صداوسيما هم كه اينگونه تبليغ ميكند كه آقاي روحاني از آن تعبير به صداوسيماي فروملي كردند، واقعيتها دقيق گفته نميشود.»
يا آنكه با اشاره به كم شدن تورم از 40درصد دولت سابق به 8 درصد عنوان كرده بود:«متاسفانه بهخاطر عدم همكاري صداوسيما، دولت نتوانست براي مردم توضيح دهد، ضمن اينكه تيم اطلاعرساني دولت هم ضعيف است و در حد�' اقدامات و دستاوردهايدولت نيست.»
***
منتقدان دولتي
محمد علي نجفي، مشاور اقتصادي رئيس جمهور انتقادها به تيم رسانهاي دولت را پذيرفته و در اين باره گفته است:«اين انتقاد همواره به تيم رسانهاي دولت وارد بوده است كه عملكردي ضعيف از خودشان نشان دادهاند. اميدوارم اين بخش از ضعفهايي كه در ارتباط با تيم رسانهاي ايشان وجود دارد، برطرف شود».اسحاق جهانگيري، معاون اول رييس جمهور با صراحت از ناكارآمدي تيم رسانهاي دولت يازدهم سخن گفته است.او در پاسخ به سوالي مبني بر اينكه «ايرادي كه به دولت گرفته ميشود دربعد رسانهاي است. گفته ميشود دولت حتي نميتواند ازخودش دفاع كند و حس صيانت ازنفس ندارد.
چرا دولت نميتواند بدون لكنت زبان از خود دفاع كند و چرا اين كار تاسال چهارم فعاليت دولت ادامه پيدا كرد»، اظهار داشت: «دومشكل وجود دارد، مشكل اصلي اين است كه دولت زبان گويايي براي طرح مسائل خود ندارد. من اين ضعف را قبول دارم و مكرر هم گفته شده است. آقاي دكترروحاني ماه رمضان گذشته 30 شب به گروههاي مختلف سياسي و اجتماعي افطار داده بود. يك روز به من گفت تمام گروههاي اين 30 شب از وضع رسانهاي و اطلاع رساني دولت گلايه داشتند. اگر ما بخواهيم الان يكي از اشكالات دولت راقبول كنيم حتما ضعف اطلاعرسانيمان است.»معصومه ابتكار، رئيس سازمان حفاظت از محيط زيست در گفتگوي تفصيلي خود با آفتابيزد در پاسخ به اين سوال كه به نظر ميرسد دولتمردان و ازجمله تيم اطلاعرساني در تبيين اقدامات دولت به درستي عمل نكرده اند، عنوان كرد:« همينطور است.
اين دولت بيشتر در تلاش بود تا كار كند به جاي انجام فعاليتهاي نمايشي، اما در جلسات هيئت دولت هم عنوان شده است كه اعضا با قوت بيشتري اقداماتشان را رسانهاي كنند. »شهيندخت مولاوردي، معاون امور زنان و خانواده رياست جمهوري هم در گفتگو با آفتاب يزد انتقادات مطرح شده نسبت به تيم اطلاعرساني دولت يازدهم را وارد دانست و از آن به عنوان نقص دولت ياد كرد. مجيد انصاري، معاون حقوقي رئيس جمهوري زماني كه در مقام معاونت پارلماني فعاليت داشت، ضمن انتقاد به عملكرد ضعيف تيم رسانهاي دولت، بر ضرورت اصلاح اين تيم اشاره كرد و گفت: «متاسفانه به دليل ضعف تيم رسانهاي آقاي روحاني، برخي تصور ميكنند كه دولت تدبير و اميد در طول 3 سال گذشته هيچ دستاوردي نداشته است.»
علي جنتي، وزير سابق ارشاد هم در گفتگو با آفتاب يزد در خصوص تيم اطلاع رساني دولت گفت:« من دردولت بودم و خودم هم جزء تيم اطلاعرساني محسوب ميشدم البته به آن ايرادهايي هم داشتم.»اكبر تركان، مشاور رئيسجمهوري نيز در انتقاد از گروه رسانهاي دولت اظهار داشته بود: «تيم اطلاعرساني دولت از ابتدا تا الان مطلوب نبوده است. همين موضوع باعث شده است كه گاهي اوقات مطالب بهاندازه كافي به اطلاع مردم نرسد. بعضي وقتها براي متخصصان حرف زدهشده، اما براي مردم مطالب خوب باز نشده است كه همين امر نقص بسيار بزرگي بهشمار ميآيد.
تيم اطلاعرساني دولت نارسايي دارد و هنوز سر جاي خودش است. نگاه اصلاحطلب و اصولگرايي در تيم رسانهاي دولت نقشي ندارد، بلكه هجمههاي بسيار سنگين رسانهاي از بيرون هست كه گريبان اين تيم را گرفته است. افرادي كه در تيم رسانهاي هستند افرادي هستند كه در تيم دولت قبل بودند. قبل از اينكه اين دولت بيايد، رفتند جاگيري كردند، يعني براي خودشان خبرگزاريهاي مختلفي را تشكيل دادند كه به يك نوعي پولش از منابع عمومي داده ميشود. همچنين سايتها و روزنامههايي را تاسيس كردند و همه اينها كه ميتوان گفت قدرت رسانهاي بسياري رادارند با تفكر دولت قبل مديريت ميشود.»
***
تغيير تيم اطلاع رساني در اولويت است؟
حال كه اين تيم اطلاع رساني نا همگن با دولت در معرض انتقادات فراواني قرار دارد و نمود ناكارآمدي اش هم در كارزار انتخابات رياست جمهوري مشاهده شد، اين پرسش در اذهان شكل ميگيرد كه همزمان با تغيير وزراي ضعيف، آيا روحاني ميبايست در آستانه تشكيل دولت دومش اقدام به ايجاد تحول در تيم رسانهاي خود كند يا آنكه تغيير اين گروه اطلاع رساني ضرورتي ندارد و لازم نيست در اولويت قرار گيرد. براي پاسخ به اين پرسش، آفتاب يزد به سراغ متخصصين و فعالان رسانه اي- رئيس دانشكده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي، مديرعامل سابق خبرگزاري ايرنا، مديرمسئول روزنامه شرق و يك روزنامهنگار - رفته است تا نظر آنها را جويا شود:
***
محمدمهدي فرقاني، رئيس دانشكده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي درباره عملكرد تيم اطلاعرساني دولت يازدهم به خبرنگار «آفتابيزد» گفت: به باور من وظيفه تيم اطلاعرساني يك دولت، تبليغات به معناي منفي آن نيست. منظور از تبليغات منفي بزرگنمايي فعاليتها، موفقيتها و در باغ سبز نشان دادن است. اما اطلاعرساني به موقع، سريع و غيرواكنشي وظيفه اصلي تيم اطلاعرساني است. وي افزود: تيم اطلاعرساني دولت همواره بايد بهگونهاي عمل كند كه به اصطلاح دست پيش را داشته باشد و ابتكار عمل به خرج دهد نه اينكه پس از انتشار اخبار منفي درصدد پاسخگويي بربيايد. به طور مثال در جريان بحث فيشهاي حقوقي كار اطلاع رساني واقعا ضعيف بود و به نوعي استخوان لاي زخم باقي ماند.
هيچ كس به درستي اطلاع نيافت مديراني كه حقوقهاي نجومي ميگرفتند با آنها برخورد شده يا از كار بركنار شدهاند يا پولها را به خزانه بازگرداندند تا زماني كه خود آقاي روحاني در اين باره سخن گفت و از بازگشت 23ميليارد تومان به خزانه خبرداد.
به همين ترتيب در تمام 4سال گذشته ما شاهد تهاجمهاي فراوان به دولت بوديم. بنابراين تيم اطلاع رساني اول بايد ابتكار عمل در دست داشته باشد و از موضع كنشي وارد فضاي اطلاع رساني شود نه واكنشي. بايد حقايق را به اطلاع برساند و نه به بزرگنمايي بپردازد.و نه وعدههاي بلندپروازانه و غيرعملياتي بدهد.اين استاد دانشگاه اضافه كرد: به باور من يكي از مسائلي كه ما در اين روزها در مطبوعات مشاهده ميكنيم و حتي در برخي از سخنرانيها توسط همراهان دولت مطرح ميشود، اين است كه مطالبات مردم از دولت به نوعي ارتقا داده ميشود و به جامعه اينگونه القا ميگردد كه زمان تحقق آن وعدهها فرارسيده است، درحالي كه ميدانيم واقعا تحقق وعدهها به سرعت و به سهولت امكان پذير نيست و مستلزم زمينههاي بسياري است كه در كنار آن بايد فراهم شود و بدين ترتيب دولت هم بتواند به تدريج به وعدههايش عمل كند اما بالا بردن مطالبات عمومي از دولت خود به خود ميتواند زمينههاي نااميدي و ياس را در جامعه ايجاد كند. تيم اطلاعرساني دولت بايد در اين زمينه واقع گرايانه عمل ميكرد.
در واقع براساس ظرفيتها و مقدورات ملي به ترسيم چشماندازها و خطوط آينده ميپرداخت و آنچه كه ميشود انجام داد و آنچه كه نميشود انجام داد را تبيين ميكرد. نه اينكه مردم را بيجهت اميدوار نمايد و نه بيجهت دلسرد و مايوس كند.
فرقاني خاطر نشان كرد: اين استراتژي كلي است كه تيم اطلاع رساني بايد به كار ميگرفت كه چنين نشد. به باور من خود دكتر روحاني قويترين و محكمترين سخنگوي دولت بود. او درباره اولويت تغيير در تيم اطلاع رساني اظهار داشت: ببينيد ساختار و تركيب انتخابات 29 ارديبهشت تغييراتي را در سطوح و لايههاي مختلف اجتماعي نشان ميدهد در سطح انتظارات، نيازها و ظرفيتهاي به وجود آمده؛ به همين دليل من فكر ميكنم دوره دوم رياست جمهوري آقاي روحاني هم دوره جديدي ميتواند تلقي شود كه گرچه ادامه دوره قبلي است ولي به هر حال با مقتضيات جديدي همراه است كه پاسخگويي به اين مقتضيات جديد، نياز به ظرفيت سازيهاي جديد هم دارد.
***
عبداله ناصري، مدير عامل سابق خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا)، با ضروري دانستن تغيير تيم اطلاعرساني اظهار داشت: استقبالي كه مردم در 29 ارديبهشت از دكتر روحاني كردند، همينطور ميزان مشاركت، آراي دوباره مردم به ايشان و نفي و انكار نكردن گذشته، باعث ميشود تا آقاي روحاني يك بازنگري دقيق در 4 ساله دوم در بسياري از حوزهها انجام دهد كه يكي از اين حوزهها قطعا و بدون ترديد حوزه اطلاعرساني دولت به معناي جامع كلمه است.
وي افزود: دولت در اين زمينه بسيار ضعيف بود؛ از اولين روز كارياش در دوره يازدهم. حالا بعضي از بخشها نقاط ضعف خودشان را به مرور نشان دادند هم چون برخي از بخشهاي حوزه صنعت. واقعا اين امر مشتبه شده است كه تيم اطلاعرساني آقاي روحاني نه تنها ضعيف عمل كرده كه در واقع هيچ كاري انجام نداده است. اين اتفاق باعث شد تا جريان رقيب آقاي روحاني يك راي دور از انتظار به دست بياورد. اگر تيم اطلاعرساني دولت خوب عمل ميكرد و تمام بار آن بر دوش آقاي دكتر روحاني نبود، تيم رقيب كه داراي امكانات گسترده بود همين 40 درصد آرا را هم نميتوانست به دست آورد.
اين عضو بنياد باران ادامه داد: اما واقعيت اين است و بايد بپذيريم كه كابينه دولت يازدهم نامنسجم و ناهماهنگ بود. در يك سوي آن مردان قدرتمندي چون ظريف،هاشمي، زنگنه و حجتي بودند اما در سوي ديگر افرادي چون رحماني فضلي، ربيعي، نعمت زاده و نوبخت و يك تيم رسانهاي ناكارآمد قرار داشت. در طول 4 سال گذشته بنده و امثال بنده و بسياري از كنشگران سياسي از روز اول اين اعتراض را به آقاي رئيسجمهور نسبت به اين تيم رسانهاي و وزيران نام برده داشتيم. اگر بخواهيم اولويتبندي كنيم؛ در خصوص تغيير كابينه، من اولويت نخست را تغيير آقاي رحماني فضلي، وزير كشور ميدانم چرا كه ايشان اگر متولي امر توسعه داخلي نبود و برگزاري انتخابات را برعهده نداشت، امروز راي آقاي روحاني بالاي 26،27 ميليون بود. چون به دليل ضعف عملكرد آقاي رحماني فضلي بسياري از مردم نتوانستند آراء خود را در صندوقهاي راي بريزند. من خود در ستاد انتخاباتي ايشان حضور داشتم و اين موضوع را از نزديك مشاهده كردم. در همين راستا اولويت دوم را تغيير تيم اطلاعرساني از بنيان و ريشه ميدانم.
***
مهدي رحمانيان، مدير مسئول روزنامه شرق، تيم اطلاعرساني دولت يازدهم را به ترشي هفت بيجار تشبيه كرد و در اين باره به آفتاب يزد گفت: به باور من دولت تيم رسانهاي ندارد بلكه داراي جزاير رسانهاي است كه هر كدام به يك سو حركت ميكنند و هم سود و هم جهت با دولت پيشنميروند. به باور من اگر دولت پيام راي مردم را در انتخابات ارديبهشت ماه گرفته باشد، قطعا تيم رسانهاياش را متحول ميكندوي افزود: بايد توجه داشت كه رسانه در مديريت نوين يك ركن است و اگر جامعه، سازمان و دستگاهي اين رسانه را جدي نگيرد، بيشك بازنده خواهد بود. بنابراين، اين مسئلهاي نيست كه بتوان آن را امروز و فردا كرده و براي تغيير در آن تعلل نمود. هميشه رسانه بايد در اولويت يك مدير در هر سطحي كه هست، باشد.مديرمسئول روزنامه شرق در خاتمه درباره رويكرد سياسي تيم رسانهاي اظهار داشت: تيم رسانهاي نبايد پراكنده باشد و جهتگيري آن بايد روشن باشد و بايد استراتژي مشخصي را دنبال كند و براساس آن راهبرد هم برنامهاي مدون بنويسد و در همه صحنهها و عرصهها حضوري جدي، پررنگ و اثرگذار داشته باشد.
***
ثمينا رستگاري، روزنامه نگار هم درباره تيم اطلاع رساني دولت يازدهم گفت: وقتي درباره تيم رسانهاي دولت سوال ميشود من خيلي دلم ميخواهد بدانم به طور مشخص از چه چيزي صحبت ميشود. به هر حال از شنيدن كلمه تيم و رسانه برداشت مشخص و معيني در ذهن ما نقش ميبندد كه تجسم عيني اين برداشت در دولت يازدهم وجود ندارد. در تمام چهارسال گذشته ما با چند نام روبرو بوده ايم و كارهايي كه كارمندان بخش مشخصي از نهاد رياست جمهوري فارغ از اينكه دولت روحاني باشد يا هر كس ديگري، موظف به انجام آن بوده اند؛ مثل تنظيم اخبار و برگزاري نشستهايي كه البته هميشه شمار ناراضيان آن بيشتر از راضيانش بوده است.
وي افزود: بسياري از دستاوردهاي دولت هم براي اولين بار از زبان خود رييس جمهور در انتخابات شنيده شد، درحاليكه 4 سال براي طرح آنها در فضاي عمومي فرصت و مجال در اختيار بخش رسانهاي دولت بود. يادم هست در يكي از مراسم افطاري، اميرمحبيان به عنوان يك فعال سياسي اصولگرا سخنراني كرد و خطاب به دكتر روحاني گفت دولت شما دستاوردهاي زيادي داشته اما مردم از آنها اطلاعي ندارند. كه البته اين كف خواستهها از چنين بخشي است. سيل تهمتها و انتقادهايي كه در 4سال گذشته و بخصوص در ايام انتخابات به سمت دولت روانه شد و خيلي از آنها بي پاسخ ماند، يكي ديگر از عوارض نبود تيم رسانه شناس در دولت بود.
اين روزنامه نگار خاطر نشان كرد: تعميق گفتمان اعتدال و تجميع حمايتها و مطالبات گروههاي مختلف اجتماعي و سياسي، وظيفه مغفول ديگري بود كه تاثير خود را در راي ندادن 15ميليون نفر نشان داد. توجه به اهميت وجود چنين تيمي در دولت پيش رو، تغيير در تيم اطلاع رساني ازجمله كارهاي مهمي است كه بايد در دستور كار قرار بگيرد. چرا كه در 4سال آينده مخالفان اصلاحات و اعتدال تمام تلاش خود را براي نااميد كرد مردم از اين گفتمان به كار خواهند بست. آنها در اين چهار سال هيچ وظيفه ديگري جز كاستن از اعتبار شخصيتهاي اصلاح طلب و ايجاد فاصله ميان آنها و مردم ندارند. از سوي ديگر 15ميليون نفر راي خاموش وجود دارد كه در كارزار روز جمعه 29ارديبهشت انگيزهاي براي بيرون آمدن از خانه نداشته است. رقباي دكتر روحاني هم نشان دادهاند كه در افترازدن به دولت او بسيار گشاده دست و متبحرند. آنها هم كه به دكتر روحاني راي داده اند پيگير مطالباتشان خواهند بود.
رستگاري خاطر نشان كرد: همه اينها به اين معناست كه در حوزه رسانه ديگر در نميتواند بر همان پاشنه سابق بچرخد.به باور من تيم رسانهاي يك دولت در درجه اول بايد رسانه را بفهمند و دوم اينكه به اصلاحات و اعتدال باور داشته باشند. گفتماني كه اكنون به پيروزي دست يافته گفتمان اعتدال و اصلاحات بوده است؛ نميتوان وظيفه حفاظت از اين گفتمان را به كساني داد كه دركي از مسئله ندارند. بايد توجه كرد كه تيم رسانهاي ويترين يك دولت است و هيچ وقت يك دولت چيدن ويترين خودش را به ضعيفترين نيروهايش نميدهد چرا كه تلاش نيروهاي قدرتمند خود را بي اثر كرده است. باز هم تاكيد ميكنم كه منظور از تيم رسانهاي نه تبليغاتچي است، نه تنظيماتچي اخبار.
او در پايان گفت: اين تيم بايد افكار عمومي، اولويتها، انتقادها، شيوههاي پاسخگويي،نحوه ارتباط با گروههاي سياسي و اجتماعي را بشناسد و توان طرح سوال در بزنگاهها را داشتهباشد. صرف پاسخ دادن به سوالهايي كه ديگران مطرح كرده اند كافي نيست. هر چند درحال حاضر درباره داشتن همين ويژگي آخر هم اما و اگر بسيار است. آقاي روحاني در ايام انتخابات يك تنه بار سنگيني را به دوش كشيد و به همت مردم موفق هم شد اما از فردا ديگر بحث تنها دولت او نيست بلكه حفاظت از گفتمان اوست كه مهمتر هم هست.
منبع: آفتاب يزد