يك سال پس از انتشار "راهنماي پخش خبر و گزارش" از سوي حزب كمونيست چين، دامنهي آزادي رسانهها در اين كشور محدودتر شده است. دانشجويان رشته خبرنگاري در مدارس عالي تنها شيوههاي "انتقال اطلاعات حزبي به خواننده" را ميآموزند.
يك سال پيش شي جين پينگ، رئيس جمهور چين، در مركز تلويزيون دولتي اين كشور CCTV حاضر شد و به خبرنگاراني كه تمام قد در برابر او ايستاده بودند و برايش كف ميزدند، خط مشي رسمي چگونگي ارسال خبر و تهيهي گزارش را به گونهاي غير رسمي ابلاغ كرد. او گفت: «اميدوارم كه خبرنگاران ما در گزارشهاي خود پيشرفتهاي اقتصادي و اجتماعي چين را بهطور عيني، مطابق با واقعيت و بهگونهاي جامع به جهانيان نشان دهند. مهم اين است كه داستان موفقيتهاي چين به گوش همه برسد. از آن گذشته در جهت گسترش فرهنگ چيني تبليغ و پلهاي دوستي بنا شود.»
اشتفان ورتسل، خبرنگار برنامهي اخبار كانال اول تلويزيون آلمان در شانگهاي، با تاكيد بر اين كه هرچند رسانههاي دولتي چين پيش از گفتههاي شي جين پينگ هم خود بهخود خط قرمزهاي حزبي را رعايت ميكردند، ولي با اين حال گفتههاي رئيس جمهور در مركز تلويزيوني اين كشور، دگرگونيهاي تعيينكنندهاي در رسانههاي چين به وجود آورده است. به نظر ورتسل، شي جين پينگ در سخنان خود به كاركنان تلويزيون چين گفته است: «در چارچوب خط مشي حزب، موافق روح آن و مثبت گزارش بدهيد».
انتشار خط مشي حزب؛ آغاز تشديد سانسور
ديويد باندورسكي، مسئول "پروژهي رسانههاي چين" در نهاد "نظارت بر رسانههاي چين" در هنگ كنگ نيز در تاييد ارزيابي ورتسل ميگويد: «شي جين پينگ ميخواهد كه همهي روزنامهنگاران، تابع سياستهاي حزب باشند.» به نظر او رئيس جمهور چين با اين پيام، كنترل حزبي بر تمام رسانههاي اين كشور را تشديد كرده است: «اين كنترل همهي رسانهها را در برميگيرد؛ از صاحبان شبكههاي اجتماعي گرفته تا روزنامههاي بزرگ، شبكههاي تلويزيوني و مراكزي كه پادكست تهيه ميكنند.«
بنا به گزارش اشتفان ورتسل، همزمان با حضور رئيس جمهور در CCTV خط مشي رسانهاي حزب كمونيست نيز در چندين بنگاه انتشاراتي بزرگ منتشر شد. در اين "راهنماي چاپ و پخش خبر و گزارش" آمده است: «صداقت، معيار اصلي روزنامهنگاري است. در بارهي حوادث و رويدادها بايد با صداقت گزارش داده شود. وقتي خبرنگاران در مورد واقعهاي مينويسند، بايد چشمانداز كلي را ابتدا درك كنند، بعد در كار خود بازتاب دهند و آن را سرانجام به خواننده يا تماشاگر منتقل كنند.» ورتسل اين "توصيهها" را به معناي رعايت سياستها و صلاحديد حزبي در تمام موارد ارزيابي ميكند.
آموزش حزبي به دانشجويان
بنا به گفتهي كايت ريشبورگ كه سالها به عنوان خبرنگار "واشنگتن پست" در پكن، پايتخت چين، فعاليت ميكرد، پيروي از سياستهاي حزبي و تبليغ براي آنها در دانشگاهها و مدارس عالي روزنامهنگاري و علوم ارتباطات اين كشور نيز تدريس ميشود. ريشبورگ كه اكنون در دانشگاه هنگكنگ استاد رشتهي خبرنگاري است، با اشاره به اين كه دانشجويان چيني در دوران تحصيل خود كار با مدرنترين وسايل ارتباطي را فرا ميگيرند، ميگويد: «با اين حال آموزش محتوايي به دانشجويان تنها به انتقال اطلاعات حزبي به خواننده محدود ميشود.»
اين كارشناس تصريح ميكند كه دانشجويان چيني اصولا شيوهي پژوهش و تحقيق در منابع غيرحزبي را نميآموزند. ريشبورگ ضمن شرح تجربههاي خود با گزارشگران چيني، ميگويد كه اين گروه با خط و مرزهاي قرمز حزبي بهخوبي آشنا است، موارد و موضوعهاي حساس را ميشناسد و اصولا در بارهي آنها گزارش تهيه نميكند.