شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- معناي اصلي وفني بوروكراسي ، تشكيلات سازماني و ضوابط و نظامات حاكم برآن است و البته در اصطلاح و نگرش عمومي جامعه ما به كاغذ بازي و پيچيدگي هاي اداري و تورم و فربهي سازمان ها تعبير مي شود مشكلاتي كه در ادارات و موسسات كشور، وجود دارد تقريباً همان مشكلاتي است كه نزديك به يك قرن پيش با تأسيس وپيدايش اداره و در اصطلاح آن روزها ديوان و ديوانسارلاري وجود داشت و ورد زبان مردم كوچه و بازار بود ، مشكلاتي از قبيل عدم آشنايي مراجعين و سردرگمي آنها به هنگام ورود به موسسه عدم وجود افراد و ابزارهاي اطلاع رساني ، كم توجهي و يا بي اعتنايي مسئولين و كاركنان به تقاضاهاي ارباب رجوع ، عدم اراده لازم براي رفع موانع و ايجاد سهولت در كارها و بيهوده به تعويق انداختن رسيدگي به تقاضاها و رشوه خواهي ويا اصطلاحاً شيريني خواهي و به تعبير قدما طلب پول چايي ، رواج آشنا تراشي، سفارش پذيري و يا پارتي بازي و بالاخص تكثر و حجيم بودن اسناد ومدارك و اوراق بعضاً غير ضروري و امثالهم كه اين داستان دنباله دار همچنان تداوم دارد .
از طرفي هرايراني برحسب سن وسالش مي تواند ده ها و يا صدها قانون آيين نامه طرح و برنامه و دستور العمل را به ياد بياورد كه براي اصلاح روش ها و رفع مشكلات سازمان ها و ادارات تاكنون تنظيم و تصويب و اعلام شده است از اين قرار كه تدابيري و تحركاتي اتخاذ وشروع مي شود اما از طرف مديران وكاركنان موسسات جدي تلقي نگرديده و كم كم از يادها مي رود. آخرين نمونه از اين تمهيدات، « طرح تكريم مردم و جلب رضايت اربا ب رجوع در نظام اداري كشور » مصوب مورخ 10/2/81 است . اين طرح با تلاش سازمان مديريت و برنامه ريزي وهئيت وزيران و با اطلاع رساني هاي گسترده دررسانه ها اعلام و ابلاغ شد.
اين طرح نيز مجموعه از مواد وتبصره وفهرست و مقدمه و اهداف و … و منظور از تدوين آن كلياتي همچون نظم و آمادگي براي ارايه خدمات به مردم ، وقت شناسي و آراستگي لباس ، رعايت ادب و نزاكت ، ارايه اطلاعات لازم ، ايجاد تمايلات نسبت به كار، تهيه منشور اخلاقي و جلوگيري از رشوه خواري و ديگر موارد ازاين دست ، اما همه شواهد و بررسي هاي حاكي است كه اين طرح نيز باهمه صرف اوقات و هزينه هاي مربوط هيچ تحول اساسي را در نظام اداري ما به وجود نياورد و مشكلات و معضلات گذشته همچنان باقي است، اما چرا چنين تدابير و دستور العمل هايي راه به جايي نمي برد ، اثر و بي اثر مانده و بالاخره در بايگاني هاي ادارات مدفون مي گردند و چيزي جز افسوس براي اين همه تكرار مكررات باقي نمي گذارند ؟
پاسخ درست، علمي و تجربي آن است كه اين گونه موارد معطوف به عدالت اجتماعي است كه مبتي بر مسايل تاريخي مي باشد و اساساً خلق و خوي و رفتار وعادات افراد و گوره ها را نمي توان با آيين نامه و دستور العمل متحول نمود. اين ها اموري انتزاعي و جداي از زمينه ها و اوضاع واحوال حاكم برجامعه نيستند.
چگونه مي توان در تحليل چگونگي رفتارهاي اجتماعي ، مؤلفه ها ، عناصر فكري ، فرهنگي ، سياسي و معيشتي جامعه را ناديده گرفت ؟ و مثلاً بايدها و نبايدها يي را براي رفتارهاي اداري تبيين نمود ؟ هر اداره ومؤسسه اي جزيي از پيكره جامعه است ، جامعه اي كه دچار اضطراب ، اختلال و دشواري هاي ارتباطي و فكري و اقتصادي باشد اداره و سازمانش نيز همين خصوصيات و عوارض را دارد برعكس ، در جوامع پيشرفته ، شاداب ، مرفه و برخوردار از مواهب زندگاني و به قول معروف آزاد و آباد مگر مي توان اداراتي خشك ، بدون انضباط و نابهنجار را مشاهد نمود ؟ در كشور هاي مترقي و توسعه يافته به فررزندان خود در مقاطع كودكستان داستان واقع بيني ، واقع گويي ، مسئوليت پذيري ، صداقت و احترام به قانون و عرف را جداً مي آموزند و آموزگاران به آمرزه ها ايمان و اعتقاد داشته و در گفتار وكردارشان دوگانگي وجود ندارد.
كاركنان ادارات امروز همان كودكان و دانش آموزان ديروز هستند كه برحسب تعليم وتربيت خود در مدرسه و دانشگاه وخانه ومحله اينك با ديگران مواجه مي شوند و ارتباط برقرار مي كنند . كيفيت اين ارتباطات همان نحوه رفتارهايي است كه با آنها شده است ، و باصطلاح از يك قماش مي باشند ومشكل اصلي هم در همين جا است كه براي تغبير و دگرگوني اساسي در بنيان هاي بخشي از بدنه جامعه نمي توان فارغ و غافل از ساختارهاي بنيادين كلي آن پيكره بود ، جوهره و اساس فرايند توسعه هم همين نكته است يعني رعايت تناسب و توازن در تحولات فرهنگي ، اقتصادي ، اجتماعي و سياسي.
عليهذا تغيير و بهينه سازي عادات و رفتارهاي افراد در صحنه هاي مختلف آموزشي ، صنفي، حرفه اي، فني، بالاخره اداري به نحوي كه از آن ياد شد با بخشنامه و افكار و هشدارهاي مقطعي و موردي مشخص نمي شود، آن چه كه دراين راه مي تواند سودمند و عملي باشد نهادينه كردن و دروني سازي است كه دست يابي به آن تنها با ثمري ملي و در راستاي برنامه هاي مدون دراز مدت همه جانبه توسعه اي مقدور و ميسر مي باشد.
با اين همه اشاره اي كه در طرح تكريم به مقوله اطلاع رساني شده است را مي توان تقريباً تنها نكته قابل اجرا و كاربردي دانست اگر چه اين امر يعني عنصر اطلاع رساني هم در زنجيره عادات اجتماعي قرار دارد ، و دراين زمينه نيز هميشه جامعه ما با مشكل ارتباط و تفاهم مواجه بوده است اما چون دراين مورد خاص به هرحال مرجع و منبعي مشخص با عنوان واحد روابط عمومي درسازمان هاي ما وجود دارد و از پيشينه ها و ظرفيت هاي عيني و اجرايي نيز برخوردار مي باشد لذا مي بايد همه تلاش ها بر اين امر خير و مبارك يعني برقراري ارتباط صحيح و صميمانه با ارباب رجوع از طريق مواجهه تكريم و استقبال شايسته و مناسب، در اختيار قراردادن بروشورهاي اطلاعاتي، تهيه ونصب تابلوها و فلش هاي راهنما، راه اندازي خط تلفن گويا و انجام نظر سنجي هاي ساده وبدون اتلاف وقت اما غني و پرمحتوي كه مديران و كاركنان را مستمراً درحال وهواي نظرات مراجعين قرار بدهد متمركز نمود.
شادروان كاظم متولي