شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)، با توجه به مزاياي متعددي كه حاكم بودن ارزش‌هاي اخلاقي و انساني در سازمان مي‌تواند داشته باشد، بسياري از سازمان‌ها به اميد جاري‌سازي ارزش‌هاي اخلاقي، رو به تدوين منشورهاي اخلاقي و رفتاري آورده‌اند. اخيرا موج استفاده از منشورهاي اخلاقي به سازمان‌هاي كشور ما هم رسيده است.
اما آيا صرف تدوين منشور اخلاقي براي جاري‌سازي ارزش‌هاي اخلاقي در سازمان كافي است؟ پاسخ به اين سوال، يك نه بزرگ است! منشورهاي اخلاقي نيز مانند همه برنامه‌ها و خط‌مشي‌هاي ديگر نيازمند همراه شدن با اقداماتي عملي هستند. درواقع منشورهاي اخلاقي بايد با ابزارهاي رسمي پياده‌سازي همراه شوند تا بر فضاي اخلاقي سازمان تاثير بگذارند. با توجه به اين امر، در زير به نمونه‌هايي از اين ابزارها، كه كمابيش توسط سازمان‌هاي موفق در اين زمينه مورداستفاده قرار مي‌گيرند، اشاره مي‌شود.
سنجش عملكرد اخلاقي: سيستم ارزيابي عملكرد، يكي از قوي‌ترين ابزارهاي مديريتي به‌شمار مي‌رود كه با استفاده درست و علمي از آن مي‌توان رفتارهاي دلخواه را در كاركنان به وجود آورد. براي جاري‌سازي ارزش‌هاي اخلاقي در سازمان نيز مي‌توان از اين سيستم بهره برد و از طريق قرار دادن معيارهاي اخلاقي در كنار ساير معيارهاي عملكردي، رفتارهاي ملازم با ارزش‌هاي اخلاقي را در كاركنان تقويت كرد. كميته‌هاي اخلاق: به گروهي از افراد گفته مي‌شود كه مسووليت آنها تدوين خط‌مشي‌هاي مربوط به ايجاد، توسعه و تقويت جنبه‌هاي اخلاقي سازمان است.
معتمد اخلاقي: معتمد اخلاقي فردي است كه كاركنان مي‌توانند موارد مهم نقض اخلاق در سازمان را به‌صورت ناشناس و بدون ترس از تلافي به وي گزارش كنند. با توجه به اينكه يكي از موانع اصلي مشاركت كاركنان در بهبود فضاي اخلاقي سازمان، نبود مراجع قابل‌اعتماد براي دريافت و رسيدگي به مسائل اخلاقي است، معتمد اخلاقي يكي از اثربخش‌ترين و درعين‌حال كم‌هزينه‌ترين ابزارها به شمار مي‌رود.
برنامه‌هاي آموزش اخلاق: نبايد انتظار داشت كه كاركنان به‌صورت داوطلبانه و فعالانه به يادگيري اصول اخلاقي موردنظر سازمان اقدام كنند. ازاين‌رو لازم است طي برنامه‌هاي دوره‌اي، مواردي همچون چالش‌هاي اخلاقي، اصول اخلاقي و نحوه عمل كردن در شرايط مساله‌زا، به كاركنان آموزش داده شود.
سياست‌هاي حمايت از افشا‌گران: سازمان‌ها نمي‌توانند بر تك‌تك رفتارهاي كاركنان خود به‌طور دائمي نظارت داشته باشند و ممكن است بسياري از تخلفات اخلاقي كه داراي آثار سوئي بر سازمان و جامعه هستند از چشم سازمان پوشيده بماند. ازاين‌رو بسياري از سازمان‌ها تلاش مي‌كنند با تدوين سياست‌ها و رويه‌هاي حمايتي، امر نظارت و كنترل را در سطح كاركنان گسترش دهند؛ به‌نحوي‌كه در صورت مشاهده تخلف از منشور اخلاقي، خود كاركنان مورد تخلف را گزارش دهند. افشاگري همچون يك مكانيسم كنترل عمل مي‌كند و نقش مهمي در كاهش تخلفات اخلاقي دارد. بااين‌وجود بسياري از كاركنان تمايل چنداني به گزارش تخلف اخلاقي مشاهده‌شده ندارند؛ زيرا اين كار براي آنها خطراتي دارد. ازاين‌رو سازمان‌ها بايد اقدام به تدوين سياست‌هايي براي حمايت از اين افراد كنند.
البته اين نكته را بايد يادآور شد كه به‌كارگيري هريك از اين ابزارها بايد جزئي از يك برنامه منسجم فرهنگي باشد. همچنين در صورت عدم توجه به زمينه و فرهنگ سازمان، استفاده از اين ابزارها ممكن است حتي نتيجه عكس داده و واكنش‌هاي منفي زيادي را برانگيزاند.
منبع: روزنامه دنياي اقتصاد - شماره ۳۵۶۷