شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)، مريم جهانپناه- دو سال پيش بود كه در نخستين همايش روابط عموميها، دكتر علي جنتي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي فعالانه عمل كردن و جريانسازي فكري را مهمترين رسالت و وظيفه روابط عموميها عنوان كرد. حالابايد ديد اين جريان فكري چگونه شكل ميگيرد، از طريق برگزاري همايشها يا تقويت توليدات و مديريت برعملكرد وحتي تخصصي كردن حوزه روابط عمومي. سالانه دستكم چند همايش، جشنواره و سمپوزيوم و... از سوي روابط عموميها برگزار ميشود؟ صرف نظر از فرايند برگزاري، هزينه و وقت، مسأله مهم اين است كه با تمام اقدامات و كارهايي كه انجام ميگيرد خروجي اين همه برنامه چيست وتا چه حد در بهبود جايگاه ونقش روابط عموميها و ارتقاي اين حوزه تأثيرگذار است؟ آيا اين همايشها توانستهاند در تخصصي شدن اين حوزه نقش آفريني كنند يا نه؟ فردا دهمين دوره جشنواره ملي انتشارات روابط عمومي برگزار ميشود به همين بهانه با دكتر مهدي باقريان رئيس انجمن متخصصان روابط عمومي و دبيركل اين جشنواره به گفتوگو پرداختيم كه ميخوانيد:
ë سال هاست اين جشنواره يا برنامههايي مثل همايشهاي مختلف در خصوص روابط عمومي صورت ميگيرد اما پيشرفت يا تغييري در عملكرد برخي از روابط عموميها ديده نميشود شايد اين گونه به نظر ميرسد كه اين جشنوارهها نتوانستهاند اثرگذار باشند؟ شما اين مسأله را چطور ارزيابي ميكنيد؟
من بدون اينكه بخواهم اين برنامهها را به صورت مطلق تأييد كنم، به اين نكته اشاره ميكنم كه اگر بخواهيم تغيير نكردن عملكرد برخي روابط عموميها را نشانهاي بر نداشتن اثرگذاري جشنواره ها بدانيم قضاوت و مقايسه نادرستي است، كما اينكه در مقابل اين قضيه هم ميتوان گفت اين جشنوارهها در تغيير عملكرد برخي روابط عموميها مؤثر بودهاند. موضوع اصلي اين است كه ما بايد در يك تناسب منطقي از هر برنامه و اقدامي، انتظارات مشخص و معيني داشته باشيم و در زمينه برگزاري جشنوارهها و از جمله جشنواره ملي انتشارات روابط عمومي نيز انتظار ميرود كه به دنبال ارزيابي منطقي تأثيرات اين جشنواره باشيم و بدون مطالعه و بررسي حكم كلي صادر نكنيم.
ما نسبت به 10 سال قبل و در سال 1381 كه اين راه را آغاز كرديم شاهد پيشرفتهاي قابل ملاحظهاي در اين حوزه بودهايم. البته ما و همه كساني كه در اين زمينه تلاش و فعاليت ميكنند، اهداف آرماني و بزرگي دارند كه تا رسيدن به آن، راهي طولاني در پيش روي است، اما در همه دورهها تلاش ما اين بوده كه تأثيرات جشنواره را با نوآوري و برنامهريزي توسعه دهيم. انجمن متخصصان روابط عمومي در مسير برگزاري جشنواره همواره تلاش كردند كه بنيه علمي و حرفهاي جشنواره را تقويت كنند و در همين زمينه ملاكها و شاخصهاي ارزيابي و همچنين بخشهاي رقابتي، همه ساله مورد بازبيني قرار گرفته و كاملتر شدهاند. لذا اعتقاد داريم جشنواره انتشارات همواره مسير رو به رشدي را دنبال كرده و اين موضوع در بحث آموزش و تقويت كيفي آثار انتشاراتي روابط عموميها مؤثر و نقش آفرين بوده است، به عبارتي ميتوان گفت اين گونه برنامهها، محلي است براي ديده شدن و مقايسه كارها و همچنين آشنا شدن با آثاري كه درجه يك است ضمن اينكه ميتواند در استعداديابي، جريان سازي، توليد محتواي باكيفيت، استانداردسازي و حتي آموزش، جايگاه قابل توجهي داشته باشد. بنده معتقدم هدفگذاري و برنامهريزي مطلوب، لازمه تأثيرگذاري اين گونه جشنواره هاست ضمن اينكه بايد زمينه آسيب شناسي اين رويداد هم فراهم باشد تا شاهد تأثيرگذاري بيشتر بر برنامهها و فعاليتهاي انتشاراتي در دورههاي بعدي باشيم.
ë در گفته هايتان به برخي مؤلفه ها و پارامترهايي اشاره كرديد كه در روند برگزاري اين گونه برنامهها تأثيرگذار است. آيا علاوه بر اين اهداف ديگري در اين جشنوارهها دنبال ميشود ؟
بله، از همان ابتدا به دليل ماهيت ارتباطي روابط عمومي، برگزاري و انجام رويدادها، جشنوارهها، گردهماييها و برنامههاي جمعي در دستوركار بوده و در حوزه ارتباطات و روابط عمومي جايگاه خاصي داشته است، كما اينكه در ديگر حوزهها چنين برنامههايي وجود داشته و در فرصتهاي مناسب، افراد يك حوزه تخصصي كنار هم گردآمدهاند و در خصوص موضوعات و مسائل مبتلابه حرفه خود، به بحث و گفتوگو نشستهاند. بنابراين يكي از دلايل برگزاري آن، توجه مديران و كارشناسان روابط عمومي را به آن موضوع خاص جلب كند و اين مهم با هدفمندي مناسب، مديريت خوب و سياستگذاري درست ميتواند آغازگر يك حركت حرفهاي تأثيرگذار در راستاي گسترش كمي وكيفي فعاليتهاي انتشاراتي در اين حوزه بخصوص باشد.
از طرف ديگر، برگزاري اين جشنواره فرصتي ايجاد ميكند تا توليدات انتشاراتي روابط عموميها در ويترينهاي مختلف ديده شوند و روابط عموميها انگيزه پيدا كنند براي توليد آثار كيفي و فاخر در اين رقابت حرفهاي شركت كنند و از طرف ديگر، ديده و به اصطلاح كشف شوند.
يكي از موضوعات مهمي كه اين برنامه را متمايز كرده، اين است كه دست اندركاران اين جشنواره نسبت به تحولات اين بخش توجه نشان ميدهند. براي مثال، با توجه به اهميت كاربرد اپليكيشنها و برنامههاي كاربردي در حوزه اطلاع رساني، شاخه جديدي در بخش «ارتباطات الكترونيكي» جشنواره امسال مدنظر قرار گرفت كه خوشبختانه استقبال از آن خوب بود. پس هدف اصلي جشنواره انتشارات علاوه بر آموزش و كمك به توليد محتواي با كيفيت، ايجاد انگيزه و خودباوري، تعامل و تبادل تجارب ميان شاغلان اين حوزه بسيار مهم است. همچنين موجب رقابت شاغلان روابط عمومي ميشود، ميتواند گامهاي مؤثري در ارتقاي كيفيت فعاليتهاي انتشاراتي بردارد و اين غنيمت است.
ë اگر موافق اثرگذاري آن هستيد چرا تغييرات ديده نميشود و اساساً چه الزامي است چنين جشنوارههايي با هزينههاي زياد برگزار شود؟
وقتي داوران جشنواره مثلاً در حوزه خبرنويسي و ساير بخشهاي رقابتي جشنواره بر تغيير و پيشرفت در اين زمينه صحه گذاشته و اعلام ميكنند كه درآثار رسيده شاهد تغييرات محسوس و مثبتي هستند اين خود نشانهاي بر تأثيرگذاري آن است. ما به اين نظرات اعتقاد و اعتماد كامل داريم. ما نبايد توقع داشته باشيم برگزاري يك جشنواره به تنهايي بتواند همه مسائل و مشكلات حوزه روابط عمومي را يكجا حل كند و اصلاً رسالت جشنواره انتشارات روابط عمومي اين نيست.
توجه به اين نكته مهم است كه انتشار كتابهاي كاربردي مرتبط با بخشهاي رقابتي جشنواره براي ارائه استانداردها و رويههاي حرفهاي، از جمله مواردي است كه متأسفانه كمتر مورد توجه قرار ميگيرد. در اين زمينه كتابهاي متعددي منتشر شده كه قطعاً نميتوان از تأثيرگذاري آن بر ارتقاي كيفي آثار انتشاراتي چشم پوشي كرد.
يكي از دغدغههاي انجمن متخصصان روابط عمومي رسيدن به نقطه مطلوب است كه نيازمند الگوسازي و معرفي الگوهاي برتر انتشاراتي و تأسي به آن در عرصه عمل توسط همكاران هستيم.
ë قبول داريد كه برخي از روابط عموميها تعامل و تخصص لازم را ندارند؟ به نظر شما علت چيست و چه بايد كرد؟
بله اين مورد را قبول داريم ، كما اينكه در هر حوزه، بخش و زمينه ديگري چنين نگاهي قابل تعميم است و نميتوان گفت همه چيز گل و بلبل است. علت نبود تخصص و تعامل لازم هم ميتواند تابعي از شرايط كلي يك حوزه باشد. شما خودتان هم در طرح سؤال فرموديد برخي روابط عموميها تعامل و تخصص لازم را ندارند و معناي چنين حرفي اين است كه تعداد اين افراد معدود است. خوشبختانه برخلاف آن تعداد بيشتري هم در اين نسبت، تعامل و تخصص لازم را در عمل دارند.
اتفاقاً تصور چنين وضعيتي است كه ما را تشويق ميكند دست به برگزاري اين جشنوارهها و در كنار آن، برگزاري كارگاههاي آموزشي بزنيم. دليل آن هم اين است كه ميخواهيم تجارب و يافتههاي روابط عمومي نهادها، سازمانها و مراكز موفق را در اختيار ديگر روابط عموميهايي قرار دهيم كه احياناً در اين زمينه عملكرد چندان موفقي نداشتهاند تا بتوانيم در چنين فرآيندي، بسترهاي تعامل و تخصصي كردن برنامهها و فعاليتهاي هنر هشتم را بيش از پيش فراهم نماييم. پس اگر يك زبان مشترك بين رسانهها و روابط عموميها به وجود بيايد براحتي ميتوان تعامل بيشتري بين آنها برقرار كرد زيرا لازمه تعامل اين است كه اين دو، وظايف، رسالت و مشكلات را هم بدرستي درك كنند. اگر تعامل شكل گيرد به يقين از سطح ارتباطي موفق تري برخوردار خواهيم شد.
ë مي گويند در هر سازمان، روابط عموميها نقش تعيينكنندهاي در معرفي سازمان خود دارند اما تجربه نشان داده برخي از روابط عموميها برخلاف وظايف ذاتي و ساختاري ، منفعل و در سكوت خبري و... به سر ميبرند، چه راهكاري براي فعالسازي آنها داريد؟
كتمان نميكنيم كه در اين زمينه هم مشكلاتي وجود دارد و چون اعتقاد داريم روابط عمومي هسته تأثيرگذاري در هر سازمان است، به دنبال توسعه فعاليتهايي هستيم كه همكاران ما در اين زمينه ارتباط و تعامل بيشتري با هم داشته باشند. اگر واقعاً چنين اعتقادي داشته باشيم، آيا ميتوان تصور كرد كه بدون تعامل، همنشيني و همدلي بتوانيم چنين كار مؤثر و سختي را پيش ببريم؟ قطعاً نه. در خصوص بخش دوم سؤال شما هم بايد بگويم ابتدا لازم است سكوت خبري را تعريف كنيم سپس عنوان شود كه واقعاً آن ارتباط و تعامل لازم و مؤثر بين رسانهها و روابط عموميها وجود ندارد، چرا كه بخشي از اين نبود ارتباط و تعامل يا همان چيزي كه شما از آن به عنوان سكوت خبري نام ميبريد، موضوعي است كه مورد مطالبه و سؤال ما هم هست. اگر ما در روابط عموميها قائل به سكوت خبري باشيم، بايد به واقعيتي تحت عنوان بايكوت خبري در رسانهها هم توجه كنيم. اين دو موضوع دو سر يك طيف تعاملي هستند كه بايد در جاي خود بررسي شوند و واقعاً راهكار فعالسازي چنين وضعيتي همان تعامل، ارتباط و همدلي بيشتر رسانهها و روابط عموميها با يكديگر است كه البته براي عملياتي شدن آن بايد اقدامهاي لازم و اجرايي انجام شود و تنها صحبت كردن از تعامل نميتواند راهگشا باشد.
بنابراين رسانه و روابط عمومي را اگر همچون دوبال در نظر نگيريم، ميتوانيم دو روي سكهاي در نظر بگيريم كه يك روي آن تعامل بوده و همواره در كنار مردم و در خدمت مردم قرار داشته باشد.
ë در پايان به طور مختصر بفرماييد كه خروجي جشنواره امسال چه خواهد بود و برنامههاي آينده در اين زمينه چيست؟
بايد اقرار كنم كه هر رويداد رقابتي، نظرات مثبت و منفي بسياري را به دنبال خود دارد اما براي آنكه از صحت داوريها اطمينان بيشتري حاصل شود بايد اقدامات اعتمادساز زيادي صورت گيرد.
بنابراين امسال تصميم گرفته شد ضمن اينكه براي همه شركتكنندگان كارنامه آموزشي صادر شود، آثار برگزيده در قالب يك نمايشگاه در جنب مراسم اعطاي جوايز در معرض ديد همكاران قرار گيرد. همچنين انتشار آثار برگزيده جشنواره دهم در قالب يك كتاب و مولتي مديا از جمله برنامههاي انجمن است كه براي نخستين بار انجام ميشود و بيشتر جنبه آموزشي و اعتباري دارد.
علاوه بر آن، در نظر است ضمن انتشار شاخصهاي ارزيابي آثار برگزيده، ارزيابي هر اثر در برخي بخشها در سه مرحله انجام شود و ارزيابي نهايي هر بخش را دو داور به صورت جداگانه انجام داده و ميانگين امتيازات دو داور، مبناي انتخاب نهايي قرار گيرد. خوشبختانه اين جشنواره، به لحاظ صحت انتخاب آثار، قابل اعتمادترين رويداد رقابتي در عرصه روابط عمومي كشور است و ارسال بيش از 2000 اثر به دبيرخانه و رشد بيست درصدي شركتكنندگان نسبت به سال گذشته، گواه صادقي بر اعتماد و اعتبار جشنواره ملي انتشارات است.
اين فعاليتها، نمونههاي كوچكي از اين تلاش هستند كه به اعتقاد من در بازه زماني 10 ساله جواب داده است. اين رويه به نظر من باعث شده موضع و جهتگيري شاغلان روابط عمومي نسبت به انتشارات و اهميت و جايگاه آن در سازمانها تا حدود زيادي تغيير كند. معناي ديگرش اين است كه صرف برگزاري جشنواره، هدف اصلي انجمن متخصصان روابط عمومي طي اين سالها نبوده است.
منبع: روزنامه ايران