دكتر علي شريعتي انسانها را به چهار دسته تقسيم كرده است:
١ـ آناني كه وقتي هستند، هستند و وقتي كه نيستند هم نيستند.
عمده آدمها حضورشان مبتني به فيزيك است. تنها با لمس ابعاد جسماني آنهاست كه قابل فهم ميشوند. بنابراين اينان تنها هويت جسمي دارند.
٢ـ آناني كه وقتي هستند، نيستند و وقتي كه نيستند هم نيستند.
مردگاني متحرك در جهان. خود فروختگاني كه هويتشان را به ازاي چيزي فاني واگذاشتهاند. بيشخصيتاند و بياعتبار. هرگز به چشم نميآيند. مرده و زندهشان يكي است.
٣ـ آناني كه وقتي هستند، هستند و وقتي كه نيستند هم هستند.
آدمهاي معتبر و با شخصيت. كساني كه در بودنشان سرشار از حضورند و در نبودنشان هم تاثيرشان را ميگذارند. كساني كه همواره به خاطر ما ميمانند. دوستشان داريم و برايشان ارزش و احترام قائليم.
٤ـ آناني كه وقتي هستند، نيستند و وقتي كه نيستند هستند.
شگفتانگيزترين آدمها.
در زمان بودشان چنان قدرتمند و با شكوهاند كه ما نميتوانيم حضورشان را دريابيم. اما وقتي كه از پيش ما ميروند نرم نرم آهسته آهسته درك ميكنيم، باز ميشناسيم، مي فهميم كه آنان چه بودند. چه ميگفتند و چه ميخواستند. ما هميشه عاشق اين آدمها هستيم. هزار حرف داريم برايشان. اما وقتي در برابرشان قرار ميگيريم قفل بر زبانمان ميزنند. اختيار از ما سلب ميشود. سكوت ميكنيم و غرقه در حضور آنان مست ميشويم و درست در زماني كه ميروند يادمان ميآيد كه چه حرفها داشتيم و نگفتيم. شايد تعداد اينها در زندگي هر كدام از ما به تعداد انگشتان دست هم نرسد.
و در آخر مناجات علي شريعتي با خدا...
اي خداوند!
به علماي ما مسئوليت
و به عوام ما علم
و به مومنان ما روشنايي
و به روشنفكران ما ايمان
و به متعصبين ما فهم
و به فهميدگان ما تعصب
و به زنان ما شعور
و به مردان ما شرف
و به پيران ما آگاهي
و به جوانان ما اصالت
و به اساتيد ما عقيده
و به دانشجويان ما نيز عقيده
و به خفتگان ما بيداري
و به دينداران ما دين
و به نويسندگان ما تعهد
و به هنرمندان ما درد
و به شاعران ما شعور
و به محققان ما هدف
و به نوميدان ما اميد
و به ضعيفان ما نيرو
و به محافظه كاران ما گستاخي
و به نشستگان ما قيام
و به راكدان ما تكان
و به مردگان ما حيات
و به كوران ما نگاه
و به خاموشان ما فرياد
و به مسلمانان ما قرآن
و به شيعيان ما علي(ع)
و به فرقه هاي ما وحدت
و به حسودان ما شفا
و به خودبينان ما انصاف
و به فحاشان ما ادب
و به مجاهدان ما صبر
و به مردم ما خودآگاهي
و به همه ملت ما همت، تصميم و استعداد فداكاري
و شايستگي نجات و عزت
ببخش
آميـــن