شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)- اجرايي كردن شعار سال جديد و همگرايي دولت و ملت بهانه‌اي براي تجديد ساختار و احياي روابط عمومي‌ها و انجام وظايف ذاتي اين واحدها است.
به گزارش شارا به نقل از فارس، امسال نيز همانند سال‌هاي گذشته مقام معظم رهبري شعاري را به عنوان نقشه راه و استراتژي سال جديد كشور اعلام فرمودند. همان طوريكه مي‌دانيم سال 1394 از سوي ايشان، سال «دولت و ملت، همدلي و هم زباني» اعلام شد. از منظر رهبر معظم انقلاب اعتماد مردم به نظام زمينه پشتيباني آنها از حكومت را فراهم آورده و دستيابي به اهداف اسلامي را تضمين مي‌كند. ايشان در بيانات خود در ديدار با اعضاي مجلس خبرگان رهبري چنين فرمودند[1]:
« در حقيقت اعتماد مردم است كه پشتيباني آنها را به وجود مي‌آورد؛ و پشتيباني و اتصال مردم به دست‌اندركاران نظام است كه توفيق اين حركت اسلامي را با اهداف اسلامي تضمين مي‌كند... مردم هستند كه پشتيبان واقعي نظام‌مند؛ اين پشتيباني، متوقف به اعتماد است و اين اعتماد هم بايد باقي بماند.»
اما شعار سال جديد رويكرد متفاوتي با شعار ساليان قبلي داشته و همگرايي دولت و ملت را هدف گرفته است. چرا دولت و ملت به همدلي و همزباني فرا خوانده شده‌اند؟ به نظر مي‌آيد دغدغه مقام معظم رهبري در نامگذاري سال جديد برطرف كردن فاصله‌اي است كه بين دولت و ملت ايجاد شده است.
البته اين مقاله درصدد تحليل عملكرد دولت‌هاي گذشته نبوده و اين مقوله مي‌تواند توسط كارشناسان به نوبه خود مورد ارزيابي قرار گيرد. اين مقاله به دنبال تبيين نقش مهم و تعيين كننده واحدهاي روابط عمومي در تحقق شعار سال جديد است. زيرا معتقدم ضعف عملكرد روابط عمومي‌ها در انجام رسالت و وظايف ذاتي‌اش ما را به اينجا رسانده است.
همان طوريكه مي‌دانيم روابط عمومي به زبان ساده وظيفه دارد ارتباط بين سازمان و مردم را مديريت كند. به عبارت ديگر روابط عمومي پل ارتباطي بين مردم و سازمان بوده و تلاش مي‌كند تا ضمن حفظ منافع سازمان، رضايت مردم را بدست آورد. در تعريف ساده ديگر، روابط عمومي به عنوان صداي مردم مطرح شده است.
با تغييراتي كه در جوامع صورت گرفته و روابط اجتماعي شكل جديدي يافته است شنيدن صداي مردم نيز دچار تحول گشته است. صداي مردم كه زماني به راحتي و بدون واسطه به گوش مي‌رسيد اكنون ديگر اينگونه نيست. امروزه روابط عمومي‌ها، تقويت‌كننده و رساننده صداي مردم به دستگاه‌هاي اجرايي و متقابلا انتقالگر پاسخ و خواسته‌هاي ادارات و سازمان‌ها به جامعه و مردم هستند[2].
روابط عمومي به عنوان يك رشته دانشگاهي در مقطع كارشناسي از دهه 1370 در دانشگاه‌هاي علامه طباطبايي و آزاد تهران و سپس در دانشگاه‌هاي علمي كاربردي تاسيس شده و بدين ترتيب سالانه صدها نفر براي اشتغال در روابط عمومي‌ها تربيت مي‌شوند.
واقعيت اين است كه با گذشت سال‌ها تغييري در وضعيت ساختاري روابط عمومي‌ها به‌وجود نيامده و همچنان ضعف بيشتر روابط عمومي‌ها نگرش و تفكر مديران آن سازمان است. در تحقيقي كه اينجانب به سال 1382 با همكاري دانشجويان روابط عمومي درباره مشكلات روابط عمومي‌هاي تبريز انجام داديم اولين و مهم‌ترين معضل روابط عمومي‌ها، طرز فكر مديران سازمان عنوان شده است. عملكرد مديران و مسئولان موجب شده در حال حاضر نيز روابط عمومي‌ها در اكثر سازمان‌ها فاقد متولي، چارت سازماني، نيروي انساني متخصص، تجهيزات و امكانات مناسب و بر خلاف فلسفه اوليه روابط عمومي، حضور مديران و روساي تعريف و تمجيدگوي مسئولان رده بالاي سازمان باشند، افرادي كه ناهمدل و ناهم‌زبان با مردم و فقط در فكر منافع خويش و مديران بالا دستي شان هستند.
با اين وصف معتقدم كليد اجرايي شعار سال جديد در دستان روابط عمومي‌ها است اما نه روابط عمومي‌هايي با ساختار فعلي.
به نظر مي‌آيد اقدامات صورت گرفته براي روابط عمومي در سطح علمي و آكادميك، توليد كتاب و مجله، برگزاري جشنواره و همايش، برپايي كارگاه‌هاي آموزشي و اقدامات مشابه توانسته عطش علاقمندان به اين رشته را پاسخگو باشد. اما سئوال اساسي اين است كه ما تا چه حدي از اين داشته‌هايمان استفاده و بهره برده‌ايم.
مسئله اتكا به قدرت دروني به عنوان «كليد حل مشكلات كشور» به يكي از مهم‌ترين مطالبات رهبر انقلاب تبديل شده است و ايشان در بيانات خود فرموده اند[3]:«در داخل كشور خيلي امكانات وجود دارد كه اگر چنانچه نگاه ما - چه در زمينه‌هاي اقتصادي، چه در زمينه‌هاي فرهنگي، چه در زمينه‌هاي گوناگون ديگر - به آنها باشد و اگر بتوانيم از اين نيروهاي داخلي استفاده كنيم، كليد حل مشكلات اينجا است؛ يعني در درون كشور و امكانات داخلي كشور است كه از اينها مي‌شود خردمندانه بهره‌برداري كرد. اينها بايد شناسايي بشوند.»
بنابراين اجرايي كردن شعار سال جديد و همگرايي دولت و ملت بهانه‌اي براي تجديد ساختار و احياي روابط عمومي‌ها و انجام وظايف ذاتي اين واحدها است.
به نظر مي‌آيد با سپري شدن بيش از سه دهه از انقلاب اسلامي وقت آن رسيده كه روابط عمومي‌ها براي بازنگري در عملكرد و انجام ماموريت‌هاي محوله از لاك خود خارج شده و به وظايف ذاتي خويش رجوع كنند.
شعار سال جديد فرصتي براي مديران و مسئولان اجرايي است كه روابط عمومي‌ها را در مسير واقعي و مناسبش قرار داده و از منافع آن بهره‌مند شوند حتي اگر به ضررشان باشد.
مديران سازمان‌ها بايد اجازه دهند تا روابط عمومي‌ها از سطح تعريف و تمجيدگوي مسئولان به گروه منتقدان سازمان و انعكاس دهنده واقعيات سازماني مبدل شوند. به عبارت ديگر روابط عمومي‌ها از حالت سنتي خارج شده و متناسب با تحولات جامعه مدرن و بروز شوند.
تحقق شعار سال جديد و همگرايي دولت و ملت فرصتي تاريخي براي روابط عمومي‌ها شمرده مي‌شود. فرصتي كه مي‌توان از آن براي تجديد ساختار روابط عمومي‌ها استفاده برد.
در اين زمينه پيشنهاد مي‌شود بطور همزمان از دو راه اين موضوع را آغاز كرد. در قدم اول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به عنوان متولي روابط عمومي‌ها بايد به مسئوليت خويش گردن نهاده و اقداماتي نظير تجديد ساختار روابط عمومي‌ها در راستاي انجام وظايف جديد و تثبيت چارت سازماني روابط عمومي‌هاي وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي دولتي را به عهده گيرد. قدم بعدي نيز بايد از سوي مديران و مسئولان سازمان‌ها و ادارات برداشته شود بدين ترتيب كه قبول كرده و اجازه دهند افرادي با تخصص و تجربه مرتبط در واحد روابط عمومي مستقر شوند. همچنين نيروي انساني، تجهيزات، امكانات و بودجه لازم را در اختيار روابط عمومي قرار دهند.
اگر به طور كلي روابط عمومي را به عنوان نهادي ارتباطي تعريف كنيم كه وظيفه‌اش تسهيل ارتباطات و مراودات بين اقشار مختلف مردم و سازمان‌ها است، انتظاري كه از روابط عمومي داريم اين است كه بتواند ارتباط دو سويه بين مردم به عنوان مخاطبان اصلي و سازمان را برقرار كرده و اين ارتباط دو سويه را به سطح مطلوبي كه رضايت مخاطبان را حاصل كند ارتقا بخشد.
در اين رابطه روابط عمومي‌ها بايد به صورتي هنرمندانه، خلاقانه، بروز و حرفه‌اي، با بهره‌گيري از فناوري‌هاي روز ارتباطي و اطلاع رساني مناسب زمينه تحقق شعار سال جديد يعني همدلي و همزباني ميان دولت و ملت را فراهم آورده و باعث تحول در عرصه‌هاي مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي شوند و بر اعتمادسازي و تعامل سازنده ميان دولت و ملت بيافزايند.
[1] ديدار با اعضاي مجلس خبرگان رهبري در 12 اسفند 1370.
[2] سايت كاوشگران روابط عمومي، مقاله «روابط عمومي نهاد موثر در حذف فاصله ميان دولت و ملت» (28/8/1388).
[3] بيانات در ديدار رئيس جمهور و اعضاي هيأت دولت (1392/6/6)
*************************
كمال‌الدين نيك‌رفتار خياباني