شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-  نيمه فوريه 1995 (26 بهمن 1374) مايكل كينگزلي Michael Kingsley روزنامه نگار آمريكايي اعلام داشت كه كار انتشار يك نشريه جامع (تمام عيار) را در اينترنت (به صورت آنلاين) آغاز كرده است و اين نشريه «سليت Slate» عنوان دارد و به اين ترتيب سايبر ژورناليسم (Cyber journalism روزنامه نگاري آن ـ لاين) پا به عرصه وجود گذارد كه تحولي بسيار بزرگ در روزنامه نگاري بوده است. با اينكه از عُمر «بولتن بورد» آنلاين كه در سالهاي 1983 و 1984 توسط «براين ردمن» و «برد تمپلتون» تكميل شده بود سالها مي گذشت، در فوريه 1995 شنيدن عنوان «نشريه تمام عيار اينترنتي» حرف تازه اي در دنيا بود. [عنوان «وبلاگ، بلاگ» از بارگرBarger و مرهولتز Merholtzاست.].

در پي انتشار «سليت» در اينترنت، روزنامه هاي چاپي و بيشتر مجله ها به تدريج اديشن «آن ـ لاين» ايجاد كرده اند كه راديو تلويزيونها هم در اين كار به آنها پيوسته اند و چون برخي از روزنامه ها، همه مطالب خبرگزاري هاي بزرگ را بر اديشن اينترنتي ضميمه كردند، اين خبرگزاري ها هم ناچار شدند وارد اينترنت شوند، در وبسايت خود آگهي تجاري درج كنند و در دسترس همگان قرارگيرند. قبلا خبرگزاري هاي داخلي كشورها مطالب خودرا در اينترنت قرار داده بودند. ورود خبرگزاري ها كه «كمك رسانه» هستند به «شبكه شبكه ها» رسانه هاي چاپي و برادكستينگ را دچار مشكل كرد زيرا كه توجه مخاطبان كه اخبار را در وبسايت خبرگزاري ها مي خوانند نسبت به آنها كم شد و اين رسانه ها مجبور به روي آوردن به مطالبي شدند كه جنبه آموزش عمومي دارد (فيچر)، تفسير و مقاله، مصاحبه با اصحاب نظر (نه مقامات دولتي و سياسي)، اخبار اختصاصي و اينوستيگيتيو، تحليل، مطالب حاشيه اي، كاريكاتور و عكس تا مخاطبان احساس بي نيازي از آنها را نكنند.

از سال 2010 هم بعضي از روزنامه ها به تأسي از وال استريت جرنال اعلام كرده اند كه ممكن است مشاهده اديشن اينترنتي خودرا پولي كنند. نشريه آنلاين با اديشن اينترنتي يك روزنامه تفاوت دارد. اگر كل مطالب يك روزنامه و «پي دي اف» آن در اينترنت قرارگيرد به آن اديشن اينترنتي گويند و اگر از لگو روزنامه استفاده شود ولي مطالب را كم و زياد كنند و گرافيك ديگري بكار برند «آنلاين روزنامه ...» خوانده مي شود. از نيمه سال 2009 چندين روزنامه بزرگ كلا به صورت آنلاين درآمده اند كه هزينه تهيه آن كم و مخاطب بيشتري دارد ازجمله كريسچن سينس مانيتور.

آنلاين ها روز به روز تكميل شده اند و چون شبكه هاي تلويزيوني اخبار و مطالب خود را به صورت نوشته و عكس (عكس ثابت و متحرك) در سايت اينترنتي شان قرار مي دهند و از اين لحاظ هم رقيب روزنامه ها شده اند، رسانه هاي چاپي نيز بر مطالب نوشتاري خود «Podcast پادكست = اخبار صوتي يا راديويي» و ويديو (فيلم خبري = خبر تلويزيوني) اضافه كرده اند و لحظه به لحظه هم اخبار را up to date مي كنند (اخبار تكميلي و خبرهاي تازه را بر مطالب سابق مي افزايند.). به علاوه، هر سه نوع رسانه (روزنامه، راديو و تلويزيون) كه در اديشن آن ـ لاين شبيه و مطابق يكديگر شده اند، «پست كامنت» هم درست كرده اند كه پديده تازه اي است (دريافت اظهار نظر فوري مخاطب درباره هر مطلب با قراردادن باكس اظهارنظر و ايميل خود كه مخاطب نظرش را همانجا در داخل باكس تايپ و ارسال مي كند و همگان مي توانند بخوانند، و مجموعه اين نظرات به صورت خبر پخش و منتشر مي شود).

اين وضعيت، سايبر ژورناليسم (رسانه داري آن ـ لاين) را به تدريج به صورت «مِين ستريم» حرفه روزنامه نگاري درآورده و اديشن چاپي تحت الشعاع اديشن آنلاين قرارگرفته است مخصوصا كه پروانه و تاسيسات و هزينه زياد لازم ندارد. وسعت كار آنلاين ها به جايي رسيده است كه روزنامه ها در اديشن آنلاين خود هنگام دادن خبر از يك آهنگ تازه موسيقي، فيلم سينمايي و انتشار يك كتاب؛ قسمت هايي از آن را عينا قرار مي دهند و همچنين انواع آگهي. به اين ترتيب هر فرد با يك لپ تاپ و مشترك يك براوزر (اينترنت اكسپلورر، مازيلا فايرفاكس و ...) بودن و يا با سلفون و تابلت خود مي تواند در هرگوشه از جهان و حتي در حال مسافرت نه تنها از مطالب همه رسانه ها و عمدتا به رايگان استفاده كند بلكه خود ناشر يك روزنامه باشد؛ مخاطب داشته باشد و هم منبع براي ساير رسانه ها قرارگيرد و خبرهاي اختصاصي و نظرات (مقاله هاي) او را نقل كنند. اگر اين افراد (وبلاگ نگارها) روزنامه نگار نباشند به آنان سيتيزن ژورناليست مي گويند. به اين ترتيب؛ اينترنت كاري تحت عنوان «سيتيزن ژورناليسم = مردم معمولي در نقش روزنامه نگار» به وجود آورده است كه نهايت گسترش آزادي بيان است و هركس مي تواند صداي خودرا به گوش ها برساند و اين پديده صدارساني از زماني به تحقق كامل نزديك شده است كه سرچ انجين ها (با افزودن آگهي تجاري برآن و سود بردن) به نقل مطالب «وب سايت ها» پرداخته اند و حوزه كار اين سرچ انجين ها دارد به تدريج همه زبانها (صرف نظر از بكاربردن كدام الفبا)را شامل مي شود و اخيرا هم سوشل نِت ورك ها. اين آرزوي بشر بود كه روزي هر فرد بتواند براي حرفهايش شنونده داشته باشد و رسانه ها (ابزارهاي خبر و نظر) از انحصار خارج شوند و سانسور مدفون شود. با پيشرفت ترجمه اينترنتي، يك وبلاگ نويس مي تواند مطلب را به هر زبان كه بخواهد ترجمه و منعكس كند، ولي چه بهتر كه اديتور داشته باشد. برخي از دولت ها هم ساكت ننشسته اند و براي حذف صداي مخالف فيلترينك به وجود آورده اند كه جنبه محلي دارد. در برابر، فيلترشكن هم به وجود آمده است.

عموميت يافتن وبسايت به تسهيل كار روابط عمومي (پي آر) كمك بسيار كرده و اينك مقامات و معاريف و نهادها داراي وبسايت رسمي و اختصاصي هستند كه مطالب خودرا (خبر و نظر) در آن قرار مي دهند و رسانه ها و خبرگزاري ها نقل مي كنند. تسهيلات اينترنتي سبب افزايش بي سابقه شمار وبسايت هاي خبري شده است كه در برخي كشورها خودرا «خبرگزاري» مي خوانند.

با پيدايش وبسايت كه كمك بزرگي به آزادي بيان عقيده و نظر و نيز افشاء گري است عناوين و تعبيرهاي تازه ازجمله ژورناليسم خصوصي، سيتيزن ژورناليست و ... هم به وجود آمده است. وبسايت ها برحسب حجم و نوع مطالب به هفت دسته تقسيم شده اند از اين قرار:
مايكروسايت Micro site، ميني سايتMini site، كانتنت سايتContent site، بلاگ سايتBlog site، فوروم سايتForum site، اي ـ كامرس سايت E.Commerce site و سوشل نت وركينگ سايت Social networking Site (ازقبيل تويترTwitter، فيس بوك Facebook و ...).

سلفون هاي دوربين دار و وجود دوربين هاي ناظر و مراقب در خيانابها، فروشگاهها، موسسات و خلاصه همه جا، كمك بزرگي به تكامل توليد خبر و حذف پنهانكاري شده است. براي مثال:
14فوريه 2008 شبكه هاي تلويزيوني آمريكا ويديو (فيلم) درگيري يك مامور پليس شهر بالتيمور مريلند با يك نوجوان 14 ساله و نيز معلق ساخته شدن ويلچر يك عليل در كلانتري پليس حومه شهر تمپاي فلوريدا توسط يك «بانوپليس» را از وب سايت دو روزنامه محلي با ذكر منبع نقل كرده بودند كه اين عكس ها و فيلمها با سلفون و توسط عابرين و مراجعين و نيز دوربين هاي مراقبت گرفته شده بود. نوجوان 14 ساله كه در خيابان اسكيت بازي مي كرد نسبت به اخطار مامور پليس بي اعتنايي كرده بود.

مرد عليل يك دانشجوي دكتراي فلسفه به نام «براين سترنرBrian Sterner» بود كه هنگام عبور با ويلچر خود از يك چهار راه باعث بند آمدن ترافيك شده بود و مامور پليس او را به كلانتري هيلزبورو برده بود كه در آنجا بانو «چارلت جونز Charlette Marshall-Jones» مامور پليس در جريان يك گفت و گوي تند ويلچر او را واژگون كرده و وي را نقش بر زمين ساخته بود. ستون فقرات استرنر (در آن زمان 32 ساله) در 18 سالگي در جريان تمرين كشتي آسيب شديد ديده و عليل (Quadriplegic) شده است. با وجود اين به تحصيلات خود تا دكترا ادامه داده بود. با قرار گرفتن فيلم ها در وبسايت روزنامه ها و پخش آنها از شبكه هاي تلويزيوني، هر دو مامور پليس تعقيب قضايي شدند.

«كريس گپهام» در مقاله اي درباره «سايبر ژورناليسم» پيش بيني كرده است كه تا سال 2015 و پس از آن، آنلاين همه رسانه ها (نوشتاري، صوت و تصويري) به يك صورت درخواهند آمد و آنلاين هاي آنها چند منظوره ـ نوشته، صوت و صدا ـ خواهند شد. به گفته گپهام، تكنولوژي اينترنت خدمت بزرگي به گسترش و تحكيم حقوق بشر (و ازجمله آزادي و دمكراسي)، و تكامل رسانه هاي «آن ـ لاين»؛ بزرگترين تحول تاريخ روشنگري بوده است. وي اختراع نرم افزار ترجمه اينترنتي را يك وسيله بزرگ و قبلا باور نكردني براي انسان خوانده است كه صداي خودرا به گوش انسان هاي ديگر ـ صرف نظر از مليت و زبان برساند.

مبتكر و پايه گذار نشريات آنلاين در ايران

در ادبيات و نشريات بين المللي مربوط، يونس شكرخواه مبتكر و پايه گذار نشريات آنلاين در ايران معرفي شده است. شكرخواه متولد تيرماه 1336 (شهر مشهد) دكتر در علوم ارتباطات، فوق ليسانس روزنامه نگاري و ليسانس زبان و ادبيات انگليسي)، دبير پيشين اخبار و مقالات بين الملل كيهان، سردبير سابق روزنامه جام جم، سردبير همشهري آنلاين، رئيس يك بخش پژوهش و مطالعات در دانشگاه تهران و استاد روزنامه نگاري است. دكتر شكرخواه همچنين مؤلف چندين كتاب در رشته روزنامه نگاري است.

منبع: www.iranianshistoryonthisday.com