شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-  اين سوال كه شبكه اجتماعي و رسانه اجتماعي چيست؟ چه تفاوتي با هم دارند و چه نسبتي با روابط عمومي مدرن پيدا مي كنند را در اين نوشتار مورد مطالعه قرار مي دهيم.

پيش از صحبت كردن درباره شبكه هاي اجتماعي بايد دانست كه اين عبارت دو وجه دارد. يك وجه آنها شبكه هاي اجتماعي فيزيكي است. يعني ما مي توانيم شبكه هاي اجتماعي را خارج از اينترنت بسازيم. بياييم و بگوييم كه ما در استان تهران يك شبكه اجتماعي داريم و در استان ديگري شبكه اجتماعي ديگري داريم. اما موضوعي كه در اين ارائه مد نظر است، شبكه هاي اجتماعي مجازي است كه در اينترنت وجود دارد. شبكه هاي اجتماعي مجازي به آن دسته از فناوري هايي گفته مي شود كه در محيط اينترنت و با استفاده از فناوري هاي وب 2.0 امكان برقراري ارتباط افقي را ميان اعضاي همسو و با علايق مشترك را فراهم مي كند.

ارتباط افقي به ارتباطي مي گويند كه از بالا به پايين نيست و كسي بر ديگري برتري ندارد و همه در يك سطح ديده مي شوند. اين فناوري ها مبتني بر خرد جمعي بوده و به اشتراك گذاري اطلاعات و دانش و تعامل ويژگي برجسته آن است.

اما ويژگي عمده شبكه هاي اجتماعي گروه سازي است. ما در شبكه هاي اجتماعي مي توانيم يك گروه را براي خودمان داشته باشيم و آن گروه را تا هميشه حفظ كنيم تا در مواقع ضروري از آن گروه استفاده كنيم. حال اين استفاده ممكن است براي يك كمپين يا نظرسنجي باشد و يا حركتي رسانه اي را به دنبال داشته باشد.

ويژگي ديگر توليد محتواي جمعي است. نمي دانم كه چقدر از دوستان در شبكه هاي اجتماعي هستند اما به طور مثال اگر بخواهيم شبكه اجتماعي را مثال بزنيم كه فيلتر نباشد در شبكه اجتماعي گوگل پلاس يك نفر محتوايي را توليد مي كند. نفر بعدي هم مي تواند نظر بدهد و هم مي تواند با به اشتراك گذاري مجدد آن فرصت اين را داشته باشد كه يادداشتي بالاي آن مطلب بنويسد و نظر خودش را راجع به آن مطلب بدهد و آن مطلب را كاملتر كند. به اين توليد محتواي جمعي مي گويند. يعني ديگر فقط يك نفر توليد محتوا نمي كند. تعداد افراد زيادي در كار توليد يك محتوا دست دارند. سفارشي سازي اطلاعات بحث ديگري است كه در رسانه هاي اجتماعي پر رنگ است.

ما در رسانه هاي اجتماعي به اين عقيده پايبنديم كه اطلاعات دارد سفارشي سازي مي شود. به طور مثال بنده جزو يك شبكه اجتماعي هستم. همه شبكه اجتماعي كه تحت اختيار بنده نيست و همه آن را نمي توانم مطالعه كنم من بخش هايي از آن شبكه اجتماعي را انتخاب مي كنم كه بيشتر مورد علاقه من است. موضوعاتي را انتخاب مي كنم و عضو صفحات و گروه هايي مي شوم كه بيشتر مورد علاقه من است. راجع به آن مطالب و موضوعات بيشتر مي توانم مطالعه كنم. ويژگي ديگر اين است كه امكان پياده سازي روي پلتفروم هاي ديگري وجود دارد. مثلا يك شبكه اجتماعي هم روي كامپيوترهاي شخصي اجرا مي شود و هم روي لپ تاپ و موبايل. پلت فرم هاي زيادي نيز وجود دارند كه موجب سهولت دسترسي مي شوند.

از ديگر ويژگي هاي وب 2.0 غير از مشاركت براي توليد محتوا كه پيشتر عنوان شد به اشتراك گذاري فايل ها است. در رسانه هاي اجتماعي اين بحث وجود دارد كه مخاطبان امروزه به اندازه اي آزادي دارند كه خودشان مي توانند بيشتر از رسانه هاي بزرگ دنيا مطلبي را به ديده شدن برسانند.

مديريت پديداري در شبكه هاي اجتماعي
اين بحث ديده شدن بحث بسيار مهمي است. اگر ما بهترين توليدات را داشته باشيم اما نتوانيم آن را خوب توزيع كنيم در واقع هيچ كاري انجام نداده ايم. مهم اين است كه ما بتوانيم ديده شويم و از آن مهمتر اينكه ما بتوانيم تاثيرگذاري داشته باشيم. يك مثال معروفي در اين قضيه وجود دارد. يك ويدئويي هست كه دو تا بچه كوچك، يكي انگشت ديگري را گاز مي گيرد. اين ويدئو خارجي است و نام آن «Charlee Bit Me»است. اگر در گوگل آن را جستجو كنيد مي توانيد آن را ببينيد. اين ويدئو بيش از صدها ميليون بار در اينترنت ديده شده است. با اينكه يك ويدئوي خيلي ساده است و يك بچه كوچكي انگشت ديگري را گاز مي گيرد و اول گريه مي كند و آنوقت بچه ديگر مي خندد و نفرات ديگري دوباره آن ويدئو را بازي كردند. يعني مثلا دو مرد عرب دوباره آمده اند و اداي آن دو بچه را در آورده اند. دو تا خواهر كره اي هم دوباره اداي اين ويدئو را در آورده اند. اين ويدئو بيش از صدها ميليون بار ديده شده است در حاليكه شبكه هاي بزرگ تلويزيوني دنيا مثل بي بي سي و سي ان ان اين اندازه بيننده ندارند. يعني يك نفر مي تواند در فضاي مجازي ويدئويي توليد كند كه بدون آن هزينه هاي گزاف بتواند ويژگي هاي لازم را داشته باشد و بتواند شما را به ديده شدن برساند.

ويژگي ديگر وب 2.0 تعاملي تر شدن و كاربر پسندتر شدن محتوا است. اگر روزنامه اي مطلبي توليد مي كند، طبيعتا اين يك ارتباط يكطرفه است و مخاطب اعتماد كمتري مي كند تا اينكه يك ارتباط دو طرف در شبكه اجتماعي ايجاد شود و شما يك نفر را بيشتر بشناسيد و اين ارتباط مدام بيشتر مي شود.

رسانه هاي اجتماعي
در اينترنت طيف گسترده تري را نسبت به شبكه هاي اجتماعي در بر مي گيرند. رسانه هاي اجتماعي اعم از شبكه هاي اجتماعي هستند. رسانه هاي اجتماعي وبلاگ ها را نيز شامل مي شوند. وبلاگ ها در دوره اي طرفدار زيادي داشتند و ما حدود 12 الي 15 سال پيش رتبه سوم وبلاگ نويسي را در دنيا داشتيم. يعني وبلاگ نويسي فارسي رتبه سوم دنيا را داشت و هنوز هم جزو ده كشور برتر هستيم. از اين نظر كه آنقدر توليد محتوا در وبلاگستان فارسي زياد است. چت كردن هم يكي ديگر از رسانه هاي اجتماعي است. انواع مختلف ديگري از رسانه اجتماعي وجود دارند كه عبارتند از:

1. انجمن ها
2. اتاق هاي گفتگو
3. ميكروبلاگ ها
4. كاميونيتي هاي محتوايي
5. وبلاگ ها
6. ...
برجستگي شبكه هاي اجتماعي نسبت به وبلاگ ها
اما اتفاقي كه در شبكه هاي اجتماعي افتاده است اين بوده كه شبكه هاي اجتماعي خواسته اند همه اين ها را در كنار هم داشته باشند. يك شبكه اجتماعي آمد و امكان سرويس وبلاگ، چت، ايميل و ساير موارد را در شبكه خودش فعال كرد. او توانست جهشي در ارتباطات مجازي ايجاد كند.

استفاده از شبكه هاي مجازي به چه صورت است؟
بخش عمده اي از بهره گيري سازمان ها و شركت هاي بزرگ از شبكه هاي اجتماعي در راستاي برندينگ براي سازمان، شركت، كالا، خدمات و با محصولات آنها مورد بهره برداري مي گيرد. اينكه ما بتوانيم برند خودمان را از طريق شبكه هاي اجتماعي با هزينه پايين و سطح اعتماد بالا در جامعه جا بياندازيم.

بر اساس نمودار تحقيقاتي موسسه «شبكه هاي اجتماعي امروز، 71.8 درصد شركت ها و سازمان هاي بزرگ جهان، در برندينگ خود از شبكه هاي اجتماعي بهره مي گيرند.
• 70.5 درصد روابط عمومي هاي شركت هاي بزرگ براي تبادل اطلاعات شركت و سازمان خود
• 65.8 درصد از آنها براي امور جاري روابط عمومي
• 56.6 درصد براي تفهيم مخاطبان نسبت به منافعي از سازمان
• 59.4 درصد براي هدايت مخاطبان در شبكه هاي اجتماعي به سوي منافع و اهداف سازمان
• 38.4 درصد براي جلب همكاري مخاطبان
• 32.2 درصد براي ارتباطات درون سازماني
• 25.8 درصد براي پشتيباني استراتژي هاي بخش فروش  از شبكه هاي اجتماعي استفاده مي كنند.

اما كاربرد رسانه هاي اجتماعي براي روابط عمومي ها چيست؟

رسانه هاي اجتماعي سه كاربرد عمده براي روابط عمومي دارد:
1. بردسازي و اطلاع رساني: اينكه بتوانيم برند خودمان را معروف كنيم و در جامعه عرضه نماييم و باعث فروش، اعتماد و آينده بهتري شويم. بايد بتوانيم اطلاع رساني هايي 24 ساعته داشته باشيم و هر لحظه اي كه مخاطب طلب كند كه به سايت ما بيايد بتواند به آن سر بزند.

2. افزايش ترافيك سايت: اين افزايش ترافيك باعث بالا رفتن در رتبه هاي گوگل مي شود و بدون هزينه هاي تبليغات مي توانيم مشتريان بيشتري داشته باشيم.

3. نظارت: ما مي توانيم نيازهاي مخاطبان خودمان را راحت تر درك كنيم و بدون واسطه و از زبان خودشان اشكالات مان را راحت تر بشنويم. ضعف ها و قوت هاي خودمان را بشناسيم و به فرصت ها و تهديدهايي كه در محيط است بهتر واقف شويم.

اينكه چه ميزان از شبكه هاي اجتماعي صرف تبليغات جهاني شده است. آمار متعلق به سه ماهه سال 2012 نسبت به سال 2011 اين را مي گويد كه ما در سه ماهه اول با افزايش حجم تبليغات در آن سال روبرو بوده ايم. اين آمار را در ذيل مشاهده مي كند:

• نمايش اينترنتي در آن سال 7.2 درصد
• راديو 6.6 درصد
• سينما 5.9 درصد
• تبليغات محيطي 4.7 درصد
• و تبليغات تلويزيوني 3.1 درصد افزايش پيدا كرده اند.

بنابراين رسانه هاي اجتماعي و به طور خاص شبكه هاي اجتماعي محلي هستند كه نه فقط به دليل جنبه هاي تبليغاتي بلكه به دليل جايگاهي كه براي مخاطبان دارند براي روابط عمومي ها نيز از اهميت بسزايي برخوردارند و استفاده هوشمندانه از اين فضاها به رشد روابط عمومي مي انجامد.

منبع مرجع:  شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)