سياست نفتي عربستان طي چند هفته اخير به اوج خود رسيده تا جايي كه نفتي كه چندي قبل بالاي صد دلار به ازاي هر بشكه به فروش مي‌رفت، حالا در مسيري قرار گرفته كه برخي از كارشناسان مي‌گويند بايد منتظر نفت ۲۵ دلاري هم بود. عربستان نفت صادراتي خود به آمريكا را ارزان‌تر از هميشه فروخت و از آن سو، ميزان صادرات خود را بالا برد و اين يعني بالا رفتن موجودي در بازار‌هاي بين‌المللي و كاهش قيمت. اين تغيير شديد قيمت كه ظاهرا در يك فاصله زماني كوتاه، بي سابقه است، به دنبال ضربه زدن به اقتصاد ايران و روسيه است. اين را طي هفته‌هاي اخير، خيلي از تحليل‌گران گفته‌اند. فارغ از اين‌كه برخي رفتارهاي خوش‌بينانه مقامات دولتي به عربستان كه همراه با چاشني نقد و بعضا تخريب سياست عربي دولت گذشته صورت مي‌گرفت، چقدر در ايجاد شرايط كنوني موثر بوده، بايد پرسيد با توجه به اوضاع پيش آمده، واكنش ايران چه خواهد بود؟
واكنش ايران به اين سياست عربستان مي‌تواند و بايد در حوزه‌هاي متنوع اقتصادي و سياسي صورت گيرد. اما در اين ميان بايد پرسيد، واكنش رسانه‌اي ايران چه خواهد بود؟ محور ديپلماسي رسانه‌اي ايران بايد بر چه اساسي استوار باشد تا معاني و مفاهيم مطلوب مد نظر ايران، به درستي منتقل شود؟
تا كنون آن‌چه در رسانه‌هاي داخلي و حتي شبكه العالم به عنوان اصلي‌ترين رسانه عربي و جهان اسلامي ايران در اين خصوص مطرح شده، زواياي كارشكنانه اقدام عربستان بوده است. اين‌كه عربستان به دليل افزايش فشار به ايران و روسيه دست به چنين بازي‌اي زده، اين‌كه عربستان انتقام يمن، عراق و سوريه را با نفت از ايران خواهد گرفت و موارد مشابه اين را مي‌توان در تحليل‌هاي بسياري كه طي هفته‌هاي اخير منتشر شده، به خوبي مشاهده كرد. برخي سخنان مقامات دولتي از جمله رئيس جمهور و سخنگوي وي در توطئه خواندن اين تغيير شديد قيمت نفت نيز در همين راستا، در تحليل‌ها مورد استناد قرار گرفته است. اما آيا اين تنها و يا مهم‌ترين محور رسانه‌اي ايران در اين نبرد خواهد بود؟
«كاهش قيمت نفت توطئه‌اي عليه مردم منطقه و مسلمانان بوده كه نفع آن صرفا براي برخي ديگر از كشورها مي‌باشد»؛ اين به نظر متفاوت‌ترين محور انتقادي به تحولات بازار نفت است كه توسط دكتر روحاني اتخاذ شده است. وي با بيان اين‌كه مردم منطقه اين‌گونه توطئه‌ها و به تعبيري خيانت‌ها عليه جهان اسلام را از ياد نخواهند برد، اظهار داشته: «مسلما مردم به اين توطئه عكس‌العمل نشان خواهند داد و كشورهايي كه پشت اين توطئه هستند بايد بدانند كه نفرت را در جهان اسلام نسبت به خود افزايش مي‌دهند.»
اين سخنان رئيس جمهور مي‌تواند مبناي سياست‌گذاري رسانه‌اي ايران در مقابل بازي نفتي عربستان باشد. سه محور اصلي در اين حوزه قابل ذكر است؛
سايه سنگين عربستان بر سر سفره‌هاي مردم
با اين سياست نفتي عربستان، معيشت بخشي از مسلمانان جهان به خطر مي‌افتد. ارتباط نفت و اقتصاد ملي برخي از كشورهاي مسلمان به خصوص در منطقه، يك امر هميشگي (هر چند رانتي) بوده است و كاهش قيمت نفت مي‌تواند نشانه‌هاي مستقيمي روي زندگي مردم بگذارد. حتي ملت‌هاي مستضعفي هم‌چون ونزوئلا نيز از اين قاعده مستنثني نيستند. «خادم حرمين شريفين» حالا دارد به امت اسلام فشار اقتصادي وارد مي‌سازد.
عربستان در خدمت دشمنان امت اسلام
كاهش قيمت نفت، بيش از هر كس ديگري، خريداران را خوشحال خواهد كرد. خريداران چه كساني هستند؟ عمدتا دولت‌هاي غربي كه نسبتي با جهان اسلام ندارند. به عبارت ديگر، نتيجه سياست نفتي عربستان، شرايط اقتصادي خريداران غربي را بهبود مي‌بخشد. اگرچه منطق مراودات اقتصادي ظرافت‌هاي خاص خود را دارد اما به نظر مي‌رسد اين معادله چندان پيچيده نباشد كه عربستان با اين بازي جديد، دولت‌هاي غربي را بهره‌مندتر مي‌سازد. «خادم حرمين شريفين» حالا دارد به دشمنان امت اسلام امتياز اقتصادي مي‌دهد.
اعتراض اقتصادي، اعتراض به عربستان!
اين نابساماني در اقتصاد، مي‌تواند موجب تحولات اجتماعي شود؛ امري كه رئيس جمهور نيز به آن اشاره كرده است. كنت مورس كه يك تحليل‌گر آمريكايي و كارشناس مسائل سياست‌گذاري نفت و گاز است مي‌گويد كه موج دوم تحولات در كشورهاي عربي در راه است و اين موج از تحولات سا‌ل‌هاي اخير در كشورهاي عربي نيز وسيع‌تر است. اگرچه اين پيش‌بيني شايد كمي دور از واقع باشد اما در هر صورت، پيوستگي اقتصاد به تحولات اجتماعي امري محتمل است. سو دادن اين تحولات هرچند به صورت حداقلي به سياست نفتي عربستان، امتياز بزرگي است.
به نظر مي‌رسد در شرايط كنوني يك سياست رسانه‌اي منسجم، به‌روز و واقع‌بينانه مي‌تواند تبعات بازي نفتي عربستان را از دايره تنگ اقتصاد روسيه و ايران آن هم در چارچوب يك نبرد سياسي و خشك، خارج سازد و با گسترده كردن جغرافيا و نشان دادن تبعات اجتماعي اين اثرات سوء، انگشت اتهام افراد بيشتري كه معيشت‌شان تحت الشعاع قرار گرفته را به سوي عربستان دراز كند.