1) توان پیش‌بینی 

اغلب سازمان‌ها و مدیران در شناسایی تهدیدات پنهان و فرصت‌های پیرامون کسب‌وکار ضعیف هستند. رهبران استراتژیک همیشه مراقب تغییرات محیطی هستند و از حداکثر توانایی خود برای پیش‌بینی شرایط با پایش علائم تغییر در محیط استفاده می‌کنند. 

برای تقویت توان پیش‌بینی چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟ 

  برای درک بهتر چالش‌های پیش رو با مشتریان، تامین‌کنندگان و دیگر شرکای خود ارتباط و گفت‌وگوی مستمر و اثربخش داشته باشید. 

  برای درک بهتر از وضعیت رقبا، برنامه مستمر تحقیقات بازار داشته باشید و واکنش رقبای خود را نسبت به محصولات و طرح‌های جدید اندازه‌گیری کرده تا توان بیشتری برای پیش‌بینی اختلال در عرضه توسط رقبا داشته باشید. 

  از برنامه‌ریزی مبتنی بر سناریو برای پیش‌بینی و تصور شرایط مختلف و غیرمنتظره در آینده استفاده کنید. 

  با دقت به قوی‌ترین رقیب خود که با سرعت بسیار زیادی در حال رشد و پیشرفت است، توجه کنید تا ببینید کدام قطعه کلیدی پازل را برداشته است. 

  فهرست مشتریانی را که به‌تازگی از دست داده‌اید، تهیه کنید و دلایل آن را استخراج کنید. 

  در کنفرانس‌ها، همایش‌ها و نشست‌های مختلف شرکت کنید تا نگاهی جامع به شرایط محیطی به‌دست آورید. 

2) چالش‌گرایی

رهبران استراتژیک همیشه وضعیت موجود را زیر سوال می‌برند. آنها مفروضات خود و دیگران را به چالش می‌کشند و دیگران را به این مهم دعوت می‌کنند. این روند باید تا رسیدن به پاسخ‌هایی دقیق و قانع‌کننده ادامه یابد که البته نیازمند صبر و شکیبایی، جسارت و ذهنی باز است. 

برای بهبود روحیه چالش‌گرایی چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید؟ 

  سعی کنید به جای تمرکز بر نشانه‌های مشکلات سازمانی به دنبال علت‌های ریشه‌ای آن باشید. 

  فهرستی از مفروضاتی که کسب‌وکار خود را بر پایه آن بنا کرده‌اید، تهیه کنید و در جلسات گروهی با مدیران در بازه‌های زمانی مشخص، ثبات آنها را کنترل کنید.

  در جلسات کاری به استقبال انتقادات چالشی همکاران بروید. ممکن است در این انتقادات ایده‌ای فوق‌العاده پنهان باشد. 

  همیشه سوالاتی اساسی برای به چالش کشیدن وضعیت موجود در ذهن ایجاد و مطرح کنید. 

  از نظرات مشتریان و کارکنان به‌عنوان یک ورودی مهم برای به چالش کشیدن وضع موجود استفاده کنید. 

3) توان تحلیل 

رهبران برای اینکه بتوانند شرایط موجود را بهتر به چالش بکشند، باید بتوانند اطلاعات پیچیده و متناقض را استخراج و تحلیل کنند. از یک رهبر استراتژیک انتظار می‌رود تا ورودی‌های اطلاعاتی خود را با روش مناسبی تحلیل و پردازش کند و قادر باشد حتی در شرایط ابهام به تصمیمات و رویکردهای مناسب برای حرکت رو به جلوی سازمان برسد. 

چگونه توان تحلیلگری خود را بهبود دهیم: 

  هنگام تجزیه و تحلیل اطلاعات مبهم، سعی کنید حداقل سه توضیح براساس مشاهده خود تهیه کنید و آن را برای ذی‌نفعان خود تشریح و نظر آنها را جویا شوید. 

  به خود عادت دهید که به جزئیات روی تصاویر بزرگ (Big Pictures) توجه بیشتری داشته باشید. رهبران استراتژیک جزئیات ارزشمند این‌گونه تصاویر را از دست نمی‌دهند. 

  به‌طور فعالانه به اطلاعات از دست رفته و فرضیات تایید نشده خود رجوع کنید. ممکن است در میان اطلاعاتی که به‌راحتی از آن گذر کرده‌اید، تصمیمات بالقوه مهمی نهفته باشد. 

  برای اینکه بتوانید از نظر ذهنی آماده‌تر شوید پیاده‌روی کنید، به اثرهای هنری نگاه کنید یا پینگ‌پنگ بازی کنید. 

4) تصمیم‌گیری 

در مواقع عدم اطمینان، ممکن است تصمیم‌گیرندگان مجبور به تصمیم‌گیری براساس اطلاعات ناقص و در زمانی کوتاه باشند. اما رهبران استراتژیک برای فرآیند تصمیم‌گیری انضباط کاملا مشخصی دارند و همیشه گزینه‌های مختلفی برای تصمیم‌گیری مناسب پیش روی خود دارند. برای تقویت قابلیت تصمیم‌گیری در خود چه اقداماتی می‌توانید انجام دهید: 

  در جلسات تصمیم‌گیری، همیشه قبل از اخذ تصمیم نهایی از همه افراد بپرسید: «چه گزینه‌های دیگری برای تصمیم‌گیری داریم؟»

  برای درک بهتر از نتایج، هر تصمیم بزرگ را به تصمیم‌های کوچک‌تر تقسیم کنید و پیامدهای احتمالی هریک از آنها را به خوبی بررسی کنید. 

  برای تصمیم‌گیری‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت خود تفاوت قائل شوید. 

  مشخص کنید چه کسی به‌طور مستقیم در تصمیم‌گیری درگیر است و چه کسی تاثیر مستقیم در موفقیت آن دارد. 

5) همسویی

رهبران استراتژیک در یافتن زمینه‌های مشترک در برنامه‌های آتی با کلیه ذی‌نفعان از جمله کارکنان، مهارت دارند. موفقیت در این امر به ارتباط فعال، اعتمادسازی و تعامل مستمر بستگی دارد. برای بهبود توانایی خود در همسویی، این اقدامات را انجام دهید: 

  برای مبارزه با شایع‌ترین شکایات سازمانی «هیچ‌کس به من نگفت» و «هیچ‌کس از من نپرسید»، به‌طور مستمر با کارکنان ارتباط برقرار کنید. 

  سعی کنید گفت‌وگوهای ساختاریافته و مناسبی برای جلوگیری از سوءتفاهم‌ها و مقاومت در برابر تغییر داشته باشید. 

 برای پیشگیری از مقاومت سعی کنید به‌طور مستقیم دغدغه‌های کارکنان را درک و به رفع آن بپردازید. (این کار از طریق نظرسنجی‌های منظم در سازمان امکان‌پذیر است.) 

* عضو هیات‌رئیسه کمیته تخصصی توسعه - انجمن مدیریت منابع انسانی ایران