اهمیت مسئولیت اجتماعی شرکت ها بر رفتار مصرف کنندگان در ایران
نویسندگان :
حسین احتشام نیا
دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت MBA دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین
Hosein.ehteshamnia@gmail.com
آرش عبداللهی
دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت MBA دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) قزوین
دکتر صفر فضلی
عضو هیات علمی گروه مدیریت دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- مفهوم مسئولیت اجتماعی هر روز بیشتر به عنوان یکی از مسئولیتهای سازمان جایگاه خود را پیدا میکند.این مفهوم اکنون نه به عنوان بخشی از مسئولیتهای قانونی سازمانها بلکه به عنوان یک رسم یا سنت مورد توجه قرار میگیرد. در ایران اگرچه این مفاهیم برای بسیاری از سازمانها ناشناخته است اما با سرعت کمی در سازمانها نفوذ میکند.شرکتها بر این باورند که اهمیت دادن آنها به مسولیت اجتماعیشان در باور خریداران نسبت به محصولی که تولید میکنند هیچ تاثیری ندارد.هدف از این مقاله بررسی تاثیر گذاری مسئولیت اجتماعی شرکتها بر رفتار مصرف کنندگان که نهایتا منجر به خرید محصول از طرف آنان می شود.تعریف ما از مسئولیت اجتماعی مطابق با تعریف کارول است که جنبه های اقتصادی،اخلاقی،قانونی و مسولیتهای خیرخواهانه را در برمیگیرد.
از کل 220 پرسشنامه توزیع شده 193 پرسشنامه برای آنالیز شدن بازگردانده شد که نتایج یک رابطه مثبت مابین تمام متغیرهایی که ما در مسئولیت اجتماعی گنجاندیم را با رفتار مصرف کننده ها برای خرید را نشان میدهند.مصرف کنندگان ایرانی بر اساس مدل کارول ابتدا به جنبه های اقتصادی مسئولیت اجتماعی سپس خیریه و بعد از آن به جنبه های اخلاقی و قانونی آن اهمیت داده اند.
واژگان کلیدی :مسئولیت اجتماعی شرکت ها , رفتار مصرف کننده ,هرم کارول
مقدمه:
شرایط امروز دنیا وکسب و کار ایجاب می کند تا سازمان ها و شرکت ها، نوعی تعادل میان بخش های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی کسب وکارشان ایجاد کنند و به این ترتیب ، مسئولیت اجتماعی خود را جدی بگیرند . مسئولیت اجتماعی شرکت ها فراتر رفتار سازمان بر اساس قانون است که سازمان ملزم به انجام آن می باشد. مسئولیت اجتماعی شرکت ها، را میتوان نگرشی متعالی به کسب وکار تعریف کرد که اثرات اجتماعی یک سازمان بر جامعه را مورد تو جه قرار می دهد و هدف اصلی آن به دور هم جمع کردن اکثر بخش ها از جمله دولتی، خصوصی و داوطلبان برای همکاری با یکدیگر است.
مفهوم مسئولیت اجتماعی هر روز بیشتر به عنوان یکی از مسئولیتهای سازمان جایگاه خود را پیدا میکند.این مفهوم اکنون نه به عنوان بخشی از مسئولیتهای قانونی سازمانها بلکه به عنوان یک رسم یا سنت مورد توجه قرار میگیرد.در ایران اگرچه این مفاهیم برای بسیاری از سازمانها ناشناخته است اما با سرعت کمی درحال نفوذ در سازمان ها می باشد.
دوان (2008Doane,) این مطلب را چنین بیان می کند :
“مشکل اساسی اینجاست که انگیزه های مالی که شرکت ها از بازار بورس می گیرند صرفا هم راستا با اهداف بلند مدت شان برای بقا نیستند.اعداد و ارقام سوددهی سالانه شرکت ها که جایگاهشان را در بازار بورس مشخص می کند , هیچ گونه تضمینی برای دستیابی به اهداف بلند مدت شان که بی شک از طریق افزایش سطح رضایتمندی از مسئولیت اجتماعی شان میسر است, نمی باشد. “( Doane 2008)
یکی از راهکارهای مدیران برای پاسخگویی به این انتقادها روی آوردن به برنامه های خیرخواهانه است . برنامه های خیرخواهانه یکی از بارزترین گونه های مسئولیت اجتماعی شرکت ها است که بصورت اختصاص درصدی از سود شرکت به سازمانهای غیرانتفاعی می باشد. اما با افزایش میزان برنامه های نوع دوستانه در سازمان ها , اکثر انتقاد های وارده در زمینۀ مسئولیت اجتماعی شرکتی کماکان پا برجا هستند , چرا که منتقدین آنرا راهبردی جهت بهبود روابط اجتماعی سازمانها می دانند تا صرفا یک حرکت بشردوستانه .
همانطور که پورتر و کرامر (2002Porter & Kramer ,) بیان می کنند : " آنچه به عنوان فعالیت های خیرخواهانهدر سازمان ها اجرا می شوند نه از لحاظ استرتژیک واقعا موثراند و نه از لحاظ ذات خود برنامه خیرخواهانه".( Porter &Kramer 2002 )
با اینکه کمک های مالی شرکت ها به سازمان های خیریه در ایالات متحده از 125 میلیون دلار در سال 1990 به 830 میلیون دلار در سال 2002 رسیده است , با این حال بیشتر این مبالغ صرف هزینه های بازاریابی و روابط عمومی, به منظور هر چه پر رنگ تر کردن و معرفی این گونه برنامه ها شده است .به عنوان نمونه شرکت فیلیپ موریس(Philip Morris) , که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان تنباکو و سیگار در دنیا است در سال 1999 , 75 میلیون دلار به سازمان های خیریه اختصاص داد ، حال آنکه در همان سال 100 میلیون دلار برای معرفی و بازاریابی این حرکت خیرخواهانهاش نمود.(p;29)