شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- وی از سال ششم ابتدایی تحصیلات خود را در دبیرستان مروی تهران پی گرفت و در سال 1339 موفق به کسب درجه دکترا در رشته حقوق قضایی از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد. معتمدنژاد در همان سال ها از سوی روزنامه کیهان به عنوان مترجم زبان فرانسه دعوت به همکاری شد و در کوتاه زمانی به دبیری گروه خارجی و مقالات ارتقا یافت.این روزنامه برای وی بورسیه ای از دولت فرانسه دریافت کرد و روزنامه نگار جوان ایرانی توانست همزمان در دو رشته حقوق و علوم سیاسی دانشگاه سوربن فرانسه و روزنامه نگاری تخصصی انستیتوی مطبوعات و علوم نظری دانشگاه پاریس دکترا بگیرد. وی به عنوان وکیل پایه یک دادگستری، استاد دانشگاه، مولف نخستین کتب درسی روزنامه نگاری و از سال 1379 به عنوان مشاور حقوقی اتحادیه بین المللی ارتباطات دور انجام وظیفه کرد و در چهاردهم آذر 1392 پس از تحمل یک دوره بیماری درگذشت.در گزارش زیر نظر دکتر مهدی محسنیان راد، دکتر محمدمهدی فرقانی، دکتر داوود زارعیان و دکتر احمد توکلی از استادان برجسته روزنامه نگاری و ارتباطات را در زمینه نقش و میزان تاثیرگذاری کاظم معتمدنژاد در جامعه مطبوعاتی جویا شده ایم که می خوانید.
دکتر محسنیان راد: تلاش دکتر معتمدنژاد در عرصه مطبوعات قابل تحسین و ستایش است اما به دلیل شرایط خاص و دخالت افراد غیرمجرب و متخصص متاسفانه نتیجه مطلوب نداشت. همکاری نزدیک با دکتر در سال های متمادی و مشاهده اتفاقات رخ داده برای من حکایت از تلاش و سپری کردن دورانی سخت برای رسیدن به اهداف خود در جامعه ارتباطات دارد. یکی از طرح های مرحوم معتمدنژاد، طرح نظام جامع رسانه ای ایران بود که 10 سال طول کشید. در این طرح آزادی انتشار روزنامه ها و توسعه آن، حذف امتیاز روزنامه ها و شکستن انحصار رادیو و تلویزیون از جمله فاکتورهای مدنظر قرار گرفته بود که باید به آن اهمیت داد.
دکتر محمد مهدی فرقانی: دکتر معتمد نژاد به لحاظ علمی تالیفات و آموزش هایی داشتند که برای جامعه مطبوعات مفید و ارزنده است مثل کتاب روزنامه نگاری، حقوق مطبوعات و تحلیل محتوای مطبوعات و.... از طرفی ایشان روزنامه نگاری را در دانشکده تدریس می کردند و اینها تنها بخشی از فعالیت های او بود.
در بخش مفهوم پردازی نیز ادبیات جدیدی را به حوزه روزنامه نگاری ایران عرضه کرد که شناخت روزنامه نگاران را نسبت به حقوق و مسئولیت هایشان ارتقا داد. یعنی مبانی روزنامه نگاری حرفه ای در ایران را مطرح کرد ضمن این که علاوه برآن تاریخچه تحولات روزنامه نگاری، چگونگی ورود آن به ایران را نیز مشخص کردند.
ایشان همچنین مبانی حرفه ای روزنامه نگاری را وارد ادبیات آکادمیک و اجرایی کشور کردند؛ حقوق حرفه ای روزنامه نگاران و مسئولیت اجتماعی آن ها، استقلال حرفه ای روزنامه نگاران، اخلاق حرفه ای، شورای عالی مطبوعات، استقلال اقتصادی و آموزش تخصصی به عنوان ارکان روزنامه نگاری حرفه ای از سوی ایشان مطرح شد و ضرورت تدوین یک قانون و نظام جامع برای تامین و تعمیق این مبانی در ایران همواره مورد تاکید ایشان بود، اما هیچ کدام از این مبانی جز برخی در ایران وجود ندارد. ما هیچ قانونی مبنی بر حقوق حرفه ای روزنامه نگاران نداریم و هرچه وجود دارد قانونی است درباره محدودیت ها، ممنوعیت ها ومجازات و جرایم مطبوعاتی. در حالی که حدود 80 سال پیش قانون حقوق حرفه ای روزنامه نگاران در فرانسه تصویب شد.
دکتر معتمد نژاد در زمینه اخلاق حرفه ای و شورای عالی مطبوعات 4 متن حقوقی را به عنوان پیش نویس قانون مطبوعات تعریف کرد اما عملی نشد. سال 1386 بنده با ایشان مامور بازنگری در آئین کار حرفه ای خبرنگاری بودیم این گروه همه این آئین نامه را تغییر داد و براساس نیازهای روز، متن جدیدی برای فعالیت های روزنامه نگاری تدوین شد که حقوق و جایگاه روزنامه نگاران در آن پیش بینی شده بود. این متن به کمیسیون دولت رفت ولی هنوز تکلیف آن مشخص نیست. در حوزه نظری البته این مبانی و مباحث وارد ادبیات آکادمیک و اجرایی کشور شد. به هر حال ایشان از این مبانی در سخنرانی ها و همایش ها دفاع کرد و آگاهی و دانش جامعه مطبوعاتی کشور را ارتقا داد به گونه ای که ما امروز در دوره های کارشناسی و بالاتر علوم ارتباطات دروسی داریم که از همین مبانی نشات می گیرد مثل حقوق و مسئولیت های اجتماعی روزنامه نگاران و... به طور کلی ایشان جزو معدود چهره هایی بودند که در سال های دور در حالی که کسی شناختی از مبانی نداشت این مبانی را در ایران مطرح کردند. امروز می بینیم که این مبانی در ایران جا افتاده و امیدواریم که ادامه داشته باشد.
دکتر داوود زارعیان: نقش دکتر معتمدنژاد را باید در سه حوزه؛ روزنامه نگاری، روابط عمومی و ارتباطات دور و جامعه اطلاعاتی بررسی کرد. شاید درباره تاثیر او در حوزه روزنامه نگاری و روابط عمومی بسیاری اظهار نظرهای متفاوتی کرده باشند که البته طبیعی است، چون ایشان استادان بسیاری را در این رشته تربیت کردند و به عنوان بنیانگذار این رشته صدها استاد تحویل جامعه دادند. در حوزه آموزش هم می توان تاثیر ایشان را به وضوح دید. از طرفی تلاش ایشان برای احیای انجمن صنفی روزنامه نگاران درخور توجه است. دکتر سعی در تدوین قانون جامع مطبوعات داشت تا نظام صنفی دارای قوانین مشخصی شود و نظام حقوقی مطبوعات شکل بگیرد. همچنین تلاش برای تدوین قانون مطبوعات و حفظ شان و منزلت روزنامه نگاران از دیگر دستاوردهای مرحوم معتمدنژاد است که باید به آن توجه کرد.
نگاهی به کتاب های چاپ شده ایشان در حوزه های مختلف ارتباطات اثر گذاری او را در جامعه مطبوعات به خوبی نشان می دهد. می توان گفت که با وجود این که دکتر در حوزه ارتباطات دور و جامعه اطلاعاتی متخصص نبود اما حدود 20سال پیش مطالعات و برنامه ریزی های زیادی برای حضور در جامعه اطلاعات را شروع کرد و چندین مقاله در این باره ارائه داد. سپس به عنوان بنیانگذار انجمن ایرانی جامعه اطلاعات در دو اجلاس سران جوامع اطلاعاتی در ژنو و تونس نقش پررنگی ایفا کرد. همچنین موفق به برگزاری دو اجلاس میان منطقه ای در ایران شد و دو کتاب هم در این زمینه با رویکرد جامعه اطلاعاتی منتشر کرد. به این ترتیب هم ادبیات جامعه اطلاعاتی را وارد ایران کرد و هم در مباحث توسعه ارتباطات با ارائه مقالات و همایش های مختلف تاثیر و نقش زیادی از خود نشان داد.
به طور کلی به اعتقاد من دکتر معتمد نژاد از معدود چهره هایی بود که علاوه بر فعالیت در حوزه ارتباطات جمعی یعنی روزنامه نگاری و روابط عمومی، وارد حوزه های میان رشته ای شد و بین ارتباطات جمعی با ارتباطات دور و جامعه اطلاعاتی پیوند ایجاد کرد و توانست نقش ارزنده ای در این زمینه ایفا کند.
ارتباط او با یونسکو که موجب ریاست ایران در جوامع اطلاعاتی یونسکو شد از دیگر اقدامات ارزنده ایشان بود که به این ترتیب ایران در یونسکو صاحب نظر و دیدگاه شد و توانست استادان برجسته ای را به کشور بیاورد.
از نظر علمی نیز فردی بود که در حوزه ارتباطات همتایی نداشت. در بخش آموزش و در همه مباحث به استانداردهای جهانی توجه ویژه داشت. به گونه ای که در شرح درس و ارائه منابع درسی بدون استثنا همه منابع را در نظر داشت و به مطالعات تاریخی در ساختار ارتباط ایران اهمیت خاصی قائل بود. به طور کلی کمتر کسی حداقل در این رشته می توان نام برد که همانند استاد باشد.
دکتر احمد توکلی: تردیدی نیست که وجود دکتر معتمد نژاد در جامعه مطبوعات برای همه استادان یک غنیمت بود. از چند دهه پیش با همه سختی هایی که برای ایشان بوجود آمد اما ایستاد و ارتباطات را در ایران زنده کرد علی رغم این که بسیاری از همکاران او به خارج از کشور رفتند و تحمل سختی ها را نداشتند استاد ایستاد و فعالیت دانشکده را آغاز کرد و شاگردان زیادی را در حوزه ارتباطات پرورش داد.
اگر بخواهیم از ویژگی های بارز ایشان بگوییم باید گفت که فردی عالم در حوزه کاری خود بود و یک دانشمند یگانه. او به معنای واقعی معلم بود. متانت ایشان در کلاس درس و صبوری در برابر خواسته های دانشجویان و داشتن وجدان کاری خود دلیلی بر این ادعاست. شاید او تنها فردی بود که توانست تا آخرین لحظه زندگی با تمام علاقه و اشتیاق در حوزه تخصصی خود فعالیت کند و در این مسیر استوار و مقاوم باشد.

منبع: شبکه ایران