شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- سیستم سیاسی هر کشور بر ساختار اجتماعی آن تأثیر می­گذارد. نقش روابط عمومی در کشورهای غیردموکرات نسبت به کشورهایی که دموکراسی بر آن­ها حاکم است کمتر استراتژیک است. پدیده جهانی شدن در بسیاری از کشورها تغییراتی را در روابط عمومی می­طلبد. روابط عمومی با افکار عمومی رونق گرفته و شکوفا می­شود و می­توان نتیجه گرفت که تنها جوامع چندگانه محیط مناسب برای روابط عمومی استراتژیک را فراهم می­آورند. اندونزی از سال 1999 تغییر سیاسی بزرگی را تجربه می­کند و از یک حکومت استبدادی به سمت دموکراسی در حرکت است و در این شرایط روابط عمومی بیش از هر زمان دیگری مورد نیاز است. امروز، حرفه روابط عمومی در دوره دموکراسی آزموده می­شود، در شرایطی که سیاستمداران برای جلب اعتماد مردم با یکدیگر رقابت می­کنند. بنابراین دموکراسی و جهانی شدن پایه­های اولیه روابط عمومی استراتژیک هستند.

معرفی کوتاهی از اندونزی شاید بتواند به درک پیچیدگی و تنوع ملتی که ارتباطات در آن نقش پررنگی در حفظ وحدت ملی ایفا می­کند کمک نماید. جمهوری اندونزی کشوری با بیش از 230 میلیون نفر جمعیت چهارمین کشور پرجمعیت جهان محسوب می­شود. مجمع الجزایری با بیش از 13000 جزیره به طول 5000 کیلومتر در راستای خط استوا کشیده شده است. بیش از 300 قوم و 350 زبان و گویش دراندونزی وجود دارد؛ این زبان ملی اندونزی است که وحدت این ملت را تضمین کرده است. نزدیک به 90% از جمعیت اندونزی مسلمان هستند و اندونزی پرجمعیت­ترین کشور مسلمان در دنیا می­باشد. اگر نقشه اندونزی را روی نقشه اروپا بگذاریم، اندونزی از لندن تا استامبول را می­پوشاند.

اندونزی به عنوان یک کشور در حال توسعه که از اوایل قرن بیستم تغییرات شدیدی را تجربه می­کند، مشکلات منحصر به فردی را در سر راه توسعه روابط عمومی قرار داده است. در اینجا نیز همانند دیگر نقاط دنیا، توسعه روابط عمومی به شدت از توسعه سیاسی تأثیر می­پذیرد. روابط عمومی اندکی پس از اعلام استقلال در سال 1945 همزمان با احساس نیاز به تبلیغ استقلال کشور از دنیا آغاز شد. حرفه روابط عمومی در اوایل دهه 1950 با ورود چند شرکت چند ملیتی به این کشور به اندونزی معرفی شد. سال 1972 آغاز حرفه­ای گرایی در روابط عمومی اندونزی بود، زمانی که انجمن روابط عمومی اندونزی با نام پرهوماس تشکیل گردید. پرهوماس امروز به عنوان یک انجمن ملی دارای شعبه در 24 شهر بزرگ اندونزی و 4430 عضو است.

هنگامی که جنرال سوهارتو با پشتیبانی ارتش در سال 1966 به عنوان دومین رئیس جمهور به قدرت رسید، تمرکز دولت او بیشتر بر تقویت پایداری برای رسیدن به رشد اقتصادی بود تا  استقرار دموکراسی سیاسی. در طول دولت سوهارتو، اندونزی خود را کشوری دموکرات اعلام کرد؛ البته ارتش نقش بزرگی در سیاست و حضور در پارلمان ایفا می­کرد. به رغم وضعیت خوب اقتصادی، در طول 32 سال حکومت سوهارتو، خفقان شدیدی بر جامعه حاکم بود، آزادی بیان و آزادی بیان وجود نداشت و سیاستمداران، روشنفکران و رسانه­ها به شدت کنترل می­شدند. تظاهرات و اعتراض رهبران فکری مانند سیاستمداران، عملگرایان و دانشجویان و تقاضا برای استعفای سوهارتو، دولت او را در سال 1998 با چالش روبرو کرد. هنگامی که ارتش تصمیم گرفت به دلیل فشارهای بین المللی بی طرف بماند، سوهارتو استعفا داد.

این شروع دوره­ی جدیدی در عرصه سیاست بود. در این زمان نیاز به وضع قانون و مقررات، حل تعارضات محلی و حفظ استقلال منطقه­ای در کنار برخورداری از جامعه­ی مدنی به شدت احساس می­شد. شکی وجود ندارد که روابط عمومی در چنین شرایط ناپایدار سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نقش مهمی ایفا می­کرد. کارگزاران روابط عمومی می­بایست با افزایش آگاهی درباره پیچیدگی مشکل مسلط بر ملت در آن زمان، اعتماد مردم را به دولت تازه جلب می­کردند. رئیس جمهوران بعدی با فهرست دلهره آوری از وظایف روبرو بودند که از آن جمله می­توان به اصلاحات اقتصادی و خلاصی از افراد فاسد در دستگاه دولت،  اداره خوب در هر دو بخش دولتی و خصوصی، حفظ رشد اقتصادی و پایداری، احترام به استقلال منطقه­ای و حفظ پایداری با توجه به شدت گرفتن تعارضات در شهرهای آچی، آمبون، و پاپوآ اشاره کرد.

دو دوره انتخابات پی در پی در سال 1999 و 2004 منصفانه و آزاد برگزار شد. اندونزی با سرعت هر چه تمامتر پس از سقوط نظام استبدادی سوهارتو در سال 1998 به سمت انتخابات آزاد دموکرات در اکتبر 1999 حرکت کرد. در همین زمان اندونزی فشار بی سابقه­ای برای آزادی و آزادیخواهی مدنی را تجربه می­کرد. در دموکراسی آیین نامه­ای، دو تغییر پی در پی در دولت از طریق انتخابات آرام برای تثبیت یک نظام دموکرات کافی بود. اندونزی هم اکنون کشوری کاملا دموکرات است، گرچه منتقدین بر این باورند که اندونزی در ایجاد یک دموکراسی آیین نامه­ای موفق عمل می­کند در حالی که اصل نادیده گرفته شده است.

با پیدایش دموکراسی، تعداد احزاب رو به فزونی دارند. در انتخابات سال 2004، هر حزب سعی داشت تا با استفاده از روابط عمومی استراتژیک رأی دهندگان را هدف قرار دهد، به خصوص افراد جوانی که برای اولین بار در انتخابات شرکت می­کرند. مردم نیز با چالش­های مخصوص به خود روبرو بودند مانند این که کدام نامزد  از منافع آن­ها دفاع خواهد کرد یا به وعده­های خود جامه عمل خواهد پوشاند. رئیس جمهور سوسیلو بامبانگ یودهونو به عنوان اولین رئیس جمهور منتخب دراین انتخابات برگزیده شد. پیروزی او تنها به دلیل برنامه­ای که ارائه کرده بود نبود بلکه تصویر پرسنلی موفقی که نتیجه استراتژی موفق روابط عمومی بود نیز نقش مهمی در این میان ایفا کرد.

برای انتخابات بعدی در سال 2009، هزاران سیاستمدار از هم اکنون مبارزات تبلیغاتی را برای به دست آوردن 17750 جایگاه مجلس نمایندگان ایالتی آغاز کرده­اند. هزار سیاستمدار دیگر نیز برای 560 جایگاه در مجلس نمایندگان ملی مبارزه خواهند کرد. استانداران 32 استان و اعضای هیئت امنای 466 حوزه نیز انتخاب خواهند شد. نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری نیز مشخص شده­اند. این بزرگ ترین انتخاباتی است که تا کنون رخ داده است.

رأی دهندگان مایل بودند تا پیش از انتخاب یک نامزد هر چه بیشتر آگاه باشند. اما به نظر می­رسد که سیاستمداران رأی دهندگان را به صورت یک گروه جمعی می­بینند. آن­ دسته که از حضور اجتماعی و روابط عمومی پررنگی در فرهنگ سنتی برخوردارند، احتمالا در جلب نظر رأی دهندگان موفق تر خواهند بود. اکثریت رأی دهندگان در اندونزی به بخش پهن هرم جمعیتی تعلق دارند و احتمال این که تحت تأثیر اقدامات نیکوکارانه و خیرخواهانه قرار بگیرند بیشتر است. افرادی که در بخش بالای هرم قرار دارند به شیوه­ای روشنفکرانه­تر انتقاد و توقع می­کنند. از آنجایی که تصویر اجتماعی برای تمام سیاستمداران و اشخاص برجسته حائز اهمیت است، نقش روابط عمومی در هر موقعیتی به خصوص در زمان انتخابات بسیار پررنگ می­شود. بنابراین، روابط عمومی و استراتژی رسانه­ای با سازماندهی خوب اولین گزینه خواهد بود.

گرچه اندونزی مدت کوتاهی است که دموکراسی را تجربه می­کند، دستاوردهای بسیاری به دست آورده است که شهروندانش بدان افتخار می­کنند. اندونزی از یک حکومت استبدادی طولانی به یکی از بزرگترین کشورهای دموکراتیک تبدیل می­شود و این شرایط نیاز به روابط عمومی استراتژیک را هر چه بیشتر می­کند.

در مورد سیاست و توسعه اقتصادی، که رقابت جهانی، منطقه­ای و محلی را پیش بینی می­کنند، دولت و شرکت­های تجاری اهمیت ارتباطات استراتژیک را دریافتند. شرکت­ها، مؤسسات، و سازمان­های انتفاعی و غیرانتفاعی خود را در عرصه رقابت جهانی می­یابند و نه بازارهای محلی یا جامعه در حالت کلی. نظام ارتباطی پیشرفته مانند ارتباطات آن لاین، در دسترس بودن انواع مختلف رسانه­ها، شکل پیشرفته حمل و نقل و کلیه پیشرفت­های فن­آوری، سازمان­ها را به این امر تشویق کردند که پا فراتر از مرزهای شناخته شده بگذارند و اجتماعات و گروه­های ذی نفع درحال پیدایش را در اقصی نقاط دنیا بشناسند.

تأثیر جهانی بر تقاضا برای ارزش­های جدید در اعمال مردم سالاری و حقوق بشر که اندونزی را دستخوش تغییر کرده بود، به پیشرفت روابط عمومی در اندونزی نیز منتهی شد. به هر حال، در جامعه­ای که کانال­های ارتباطی آن فاسد و مملو از اطلاعات نادرست است جایی برای دموکراسی وجود ندارد.

در حال حاضر، روابط عمومی به عنوان یک حرفه در شرکت­ها و مؤسسات دولتی وجود دارد. در اندونزی حرفه روابط عمومی در ادارات دولتی تحت نظارت دقیق قانون و مقررات است. ارائه حداکثر خلاقیت و نگرشی مستقل برای پرسنل ممن نیست. این محدودیت مهم ترین مانعی است که بر سر راه کارکنان روابط عمومی در ادارات دولتی وجود دارد. در برخی موارد این افراد از آموزش و تجربه کافی در زمینه روابط عمومی برخوردار نیستند. برای شرکت­ها، رقابت، جهانی شدن، فن­آوری اطلاعات و رسانه، دموکراسی با آزادی بیان آمیخته است، سازمان­های خصوصی هم اکنون به اهمیت روابط عمومی استراتژیک پی برده­اند. شرکت­های بزرگ اندونزی خیلی زود دریافتند که نام تجاری قوی، پیام­های مستمر، موضع گیری قاطع شرکت و حمایت مردمی نه تنها بر وجهه و شهرت شرکت بلکه بر سود و زیان شرکت نیز تأثیر دارد.

زمینه ارتباطات تغییر بسیار کرده است و رقابت، دموکراسی، جهانی شدن و پیشرفت­های دیگر به وقوع این تغییرات کمک کرده اند. ارتباطات نقش بسیار مهمی در آماده ساختن افراد برای تغییرات بزرگ در دولت، یک شرکت یا اجتماع ایفا می­کنند. و نکته مهمتر این است که ارتباطات نیز به مجاب کردن آنان درباره مزایای این سناریوی در حال پیدایش کمک می­کند. در اندونزی،  با توجه به تنوع نژادی و فرهنگی، چالش جلب طرفدار برای تغییرات بسیار پیچیده است. اگر این تغییر در حوزه یک شرکت صورت گیرد، وظیفه­ای بسیار خطیر است زیرا سرمایه گذاران از غافلگیر شدن و عدم قطعیت متنفر هستند. در نتیجه کارگزاران روابط عمومی باید از سطح بالایی از تخصص و قابلیت­های جهانی در روابط عمومی برخوردار باشند.

یک نظرسنجی تصادفی که توسط پرهوماس انجام شده است، نشان داده است که صنعت روابط عمومی اندوزی تا سال 2009 به لحاظ کمی دو برابر می­شود، چرا که سیاستمداران، شرکت­ها و مؤسسات برای ارتقاء تصویر، شهرت و نام تجاری خود کاملا به کارگزاران روابط عمومی تکیه می­کنند. این شرایط علاوه بر به دست دادن فرصتی شگرف، کارگزاران روابط عمومی را مجبور می­کند تا در محیطی پررقابت به گونه­ای اثربخش به رقابت بپردازند تا بتوانند وظایف سطح بالاتر مدیریتی و روابط تجاری را انجام دهند. همانطور که تقاضا برای متخصصین روابط عمومی در حال افزایش است، قابلیت­ها نیز باید افزایش یابند، و این نشانی از نیاز به ارتقاء دانش، مهارت، نگرش و قضاوت متخصصین روابط عمومی است. فشار موجود برای اداره بهینه شرکت­ها نیاز به روابط عمومی استراتژیک را پدید آورده است. مدیریت بحرانف ارتباطات بازاریابی یکپارچه، روابط کارمندان، روابط رسانه­ای و مسئولیت اجتماعی شرکت از جمله قابلیت­هایی هستند که برای کارگزاران روابط عمومی ضروری می­باشند.

کارگزاران باتجربه روابط عمومی در اندونزی به خصوص در جاکارتا، پایتخت این کشور، از روش­های متنوعی چون سنجش افکار عمومی و گروه­های متمرکز بهره می­گیرند تا افکار عمومی را بسنجند، به همراه روش­های متنوعی از فن­آوری پیشرفته برای توزیع اطلاعات، که شامل اینترنت، ماهواره و دیگر کانال­های ارتباطی برای دست یابی به مخاطبین می­شود.

فروپاشی اخیر مؤسسات مالی در ایالات متحده کشورهای بسیاری از جمله اندونزی را تحت تأثیر قرار داد و بدین ترتیب نیاز به ارتباطگران قابل و مؤثر بیش از هر زمان افزایش یافت. در حالی که ماهیت بحران به بی کفایتی مدیریتی در نظام بازار آزاد و سوء استفاده مدیران ارشد از شرکت­های بزرگ مالی مربوط می­شود، کارگزاران روابط عمومی چگونه می­توانند حقیقت را به مردم بگویند؟

در رویارویی با این چالش­ها، انجمن روابط عمومی اندونزی (پرهوماس) همکاری تنگاتنگی با هیئت هماهنگی روابط عمومی دولت اندونزی (باکوهوماس) در شروع اعتباربخشی به متخصصان روابط عمومی در اندونزی داشت. پرهوماس و باکوهوماس با حمایت وزیر فن­آوری ارتباطات و اطلاعات، کمیته­ای مرکب از متخصصان تشکیل داده است، همایش­ برگزار می­کند، با دانشگاه­ها، شرکت­ها و انجمن­های برجسته همکاری می­کند، و بالاخره استاندارد قابلیت کارگزاران روابط عمومی را به وجود آورده است. این فرایند اعتباربخشی که شامل مطالعه این حرفه در کشورهای دیگر و روش­هایی برای اجرا در اندونزی است اکنون 2 سال است که ادامه دارد و انتظار می­رود که در اوایل سال 2009 اجرا شود. گرچه اعتباربخشی یک طرح داوطلبانه است، هدف اصلی برنامه اعطای گواهی نامه رسمی و بالا بردن سطح حرفه­ای گرایی برای رقابت در عرصه بین المللی است.

منابع:

1. Ananto, Gold Paper Public Relations Indonesia, 2007

2. Basya Muslim, Positioning Indonesia toward globalization challenge, Perhumas, 2006

3. Basya Muslim, PR Standard Competency, Journal Public Relations Indonesia, 2007

4. Recent publications on General Elections Law and Political Parties

http://shara.ir

Iranian Public Relations News Network(shara)

http://en.shara.ir/login.php

همایش زن و روابط عمومی(PRWOMEN)

http://www.irancpr.ir/fa/?current=home