شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- این مسئله که پیامک توانسته در سطح گسترده ای در طبقات مختلف جامعه جای خود را باز کند قابل انکار نیست وقتی هزینه های ارتباط افراد با یکدیگر تا حد قابل ملاحظه ای افزایش پیدا می کند از پدیده ارزان، آسان و سریعی مثل پیامک، استقبال زیادی می شود.
به گزارش شارا به نقل از باشگاه خبرنگاران،  در حال صحبت کردن با همکارم در محل کارم هستم که صدای رسیدن پیامک وادارم می کند تلفن همراهم را نگاه کنم، پیامکی که منتظر دریافت آن هستم، هنوز نرسیده است ولی دوست عزیزی پیامک تبریک عید قربان برایم فرستاده که لبخندی به من هدیه کرد.

هنوز چند جمله دیگر از صحبت نگذشته است که دوباره تلفن همراه خبر از رسیدن پیامک دیگری می دهد و من که همچنان منتظر خبر خاصی هستم، خیلی زود به گوشی نگاه می کنم و این بار اخم هایم در هم می رود. این پیامک نه تنها، خبر مورد انتظارم نبود بلکه برای چندمین بار پیامک تبلیغاتی بود که گاهی در روز بارها ارسال می شود.

نتیجه ارسال این همه پیامک این شده که به محض دیدن این پیامک ها بلافاصله آن را حذف می کنم! راستی این موضوع پیامک هم برای خودش عالمی دارد! در طول روز ارتباطات زیادی از طریق تلفن همراه و به ویژه ارسال پیامک برقرار می شود، نقش و کارکرد این پیامک ها چیست؟ چه تاثیری بر روابط افراد گذاشته است؟ و آیا فناوری پیامک کمکی برای انسان بوده است یا خیر ؟

نظرات مردم

اکرم ۳۲ ساله ترجیح می دهد ارتباطاتش را براساس ارسال پیامک تنظیم نکند، او می گوید: معمولاً در طول روز و در حد بسیار محدودی برای همسرم پیامک می فرستم آن هم برای یادآوری نکته یا مسئله ای مهم و ترجیح می دهم به صورت تلفنی با او یا افراد دیگر گفت وگو کنم. اکرم گاهی در مناسبت های مذهبی برای افراد محدود و خاصی پیامک تبریک یا تسلیت می فرستد و بیشتر در عید نوروز این کار را می کند.

 همسر او نیز بیشترین پیامک های مناسبتی را در آغاز سال جدید و عید غدیر برای دیگران ارسال می کند. اکرم یک خاطره خوب هم از ارتباطات پیامکی اش دارد و آن را این طور بیان می کند: از طریق یکی از دوستانم شماره تماس یکی از معلمان قدیمی را پیدا کردم و الان مدت هاست که با پیامک هایی بسیار کوتاه از حال ایشان باخبرم و بدون این که با گذشت سال های زیاد صدای او را بشنوم با او ارتباط دارم تا حدی که به تازگی در مراسم سوگواری و فوت مادرم شرکت کردند و این برای من بسیار ارزشمند بود.

محمد، ۴۲ ساله بخش زیادی از ارتباطش از طریق گفت وگو با تلفن همراه است و چندان از ارسال پیامک استقبال نمی کند. مهدی، پسر ۱۸ ساله نیز به جای فرستادن پیامک، ترجیح می دهد با گوشی همراهش بازی کند چون جذاب تر است.

محبوبه، ۳۰ ساله نیز می گوید: گاهی مجبور می شوم پیامک زیادی برای دیگران بفرستم و این اجبار شاید در ارسال پیام های تبریک باشد ولی این کار فقط به خاطر حفظ ارتباطم با دیگران است وگرنه چون تعدادشان زیاد است از هزینه هایی که برایم ایجاد می کند واقعاً نگرانم، چون من با افراد زیادی در ارتباط هستم.محتوای پیامک ها هم نکته قابل توجهی است. اکرم در ادامه صحبت هایش می گوید: اصلا اهل لطیفه فرستادن نیستم مگر مورد خاصی باشد که مطمئن باشم این لطیفه مورد توجه یکی از دوستانم قرار می گیرد و برایش می فرستم ولی این کار بسیار به ندرت اتفاق می افتد.

مریم ۲۵ ساله و دانشجوست، او می گوید: اگر لطیفه جالب و جذابی به دستم برسد حتماً برای بقیه می فرستم و با دوستانم مدام در حال رد و بدل کردن پیامک هستیم.

این مسئله که پیامک توانسته در سطح گسترده ای در طبقات مختلف جامعه جای خود را باز کند قابل انکار نیست وقتی هزینه های ارتباط افراد با یکدیگر تا حد قابل ملاحظه ای افزایش پیدا می کند از پدیده ارزان، آسان و سریعی مثل پیامک، استقبال زیادی می شود.

هزینه ارتباط افراد با یکدیگر تنها شامل هزینه قبض تلفن همراه یا ثابت آن ها نیست. امروزه به خاطر مشغول بودن شدید افراد و گرفتاری های روزمره زندگی گاهی حتی با گذشت زمان طولانی، آن ها نامی هم از یکدیگر نمی برند و حلقه ارتباط خواهران و برادران که اعضای یک خانواده اند هر روز گسسته تر می شود، گاهی برای برقراری ارتباط ساده مجبور می شوند از وقت و زمان خود و نادیده گرفتن بخشی از کارهایشان هزینه کنند که البته اگر نگرش های ما کمی متفاوت بود درمی یافتیم این گونه هزینه ها در واقع سرمایه گذاری برای روابطی استوار در زندگی است.

پیامک گاهی مانعی برای دیدار حضوری شده است

متاسفانه برخی نیز ارتباط را با دعوت و مهمانی یکی می دانند و هزینه های حاصل از تشریفات این نوع ارتباط را زیاد برآورد می کنند و به این ترتیب به نظر می رسد پیامک می تواند نقش تسهیل کننده ای در این میان ایفا کند. از سوی دیگر بهره مندی از پیامک با همه کارکرد های مثبتی که در تسهیل ارتباطات دارد گاهی مانعی برای دیدار حضوری یکدیگر شده است.

بی تردید پیامک ها باید حدود آداب اجتماعی و اخلاقی را پاسداری کند و اگر پیامک بر عمق بخشیدن به روابط اجتماعی موثر افتد و در بالا رفتن آگاهی جمعی کارساز باشد می توان نقش تعیین کننده برای آن قائل بود اما اگر تبعاتی مثل گسست های خانوادگی، کاستن از دید و بازدیدها و صله رحم را در پی داشته باشد آسیب های اجتماعی و عاطفی به دنبال خواهد داشت ضمن این که رعایت نکردن حریم خصوصی، هرزه گرایی و متن هایی که آثاری چون تهمت، افترا، غیبت و امثال آن را ترویج می کند از پیامدهای منفی و مخرب پیامک خواهد بود که البته ظاهرا هنوز به طور گسترده پژوهشی در این زمینه انجام نشده است و متاسفانه جای خالی آن در جامعه احساس می شود.

خوب و بد های پیامک

برای گفت وگو با کارشناسی در این باره با هر فردی صحبت می کنم در پاسخم می گوید: متاسفانه در این زمینه مطالعه کافی و جامع انجام نشده است!

با وجود این دکتر مجید حیدری با نگاهی مثبت به مقوله پیامک به خراسان می گوید:«تحقیقی در این زمینه انجام نشده است ولی همانند اینترنت در مورد پیامک نیز یک پیش فرض منفی در ذهن افراد وجود دارد.» وی تاکید می کند:« هر وسیله ای که ارتباط بین افراد را بیشتر و آسان تر کند، ارزشمند است.»

این پژوهشگر اجتماعی با اشاره به هزینه پایین ارسال پیامک که موجب کاهش هزینه ارتباط می شود، ادامه می دهد:«اگر افراد بخواهند در مناسبت ها یا اعیاد به یکدیگر از طریق تلفن و گفت وگو تبریک بگویند شاید با بیش از ۴ یا ۵ نفر تماس نگیرند ولی با ارسال پیامک همزمان به تعداد زیادی از افراد می توان پیام تبریک فرستاد، بنابراین پیامک توانسته است سطح ارتباط را در جامعه گسترش دهد. البته گسترش ارتباط الزاما به معنای عمق بخشیدن به ارتباط نیست.

حیدری در پاسخ به سوالی درباره ارسال لطیفه از طریق پیامک خاطرنشان می کند: ارسال لطیفه لزوما بد نیست و موجب می شود در یک لحظه شادی فرد مقابل بیشتر شود، نکته ای که در ارتباط افراد وجود دارد، این است که دریافت کننده پیامک می تواند هر زمان خودش تشخیص داد متن پیامک را بخواند.

این جامعه شناس با بیان این که برخی افراد با وجود حضور در جمع باز هم تنها با گوشی تلفن همراه خود مشغول اند و معمولا به ارسال پیامک می پردازند، تصریح می کند: اگر افراد نمی دانند چه زمانی و چگونه از تلفن خود استفاده کنند به این معنا نیست که تلفن همراه وسیله بدی است اگر فردی در جمع ترجیح می دهد خود را به ارسال پیامک مشغول کند نشان از تنهایی او در بین جمع است و او با این کار تنهایی خود را پر می کند.

در این شرایط باید پرسید اگر این افراد واقعا تنها بودند و زمینه ارسال پیامک برایشان نبود، چه می کردند؟ در واقع این وسیله تا حدی ضعف، مشکلات ، آسیب ها و بیماری های جامعه را آشکار می سازد و نشان می دهد. حیدری از «افزایش خبر رسانی» به عنوان یکی دیگر از کارکردهای مثبت پیامک یاد می کند. در کدام مقطع زمانی در تاریخ این امکان وجود داشت که مثلا طی ۲ ساعت بتوان با یک نظرسنجی پیامکی یا اجرای یک مسابقه دیدگاه ۴ میلیون نفر را به دست آورد؟ این از جمله خدماتی است که پیامک آن را فراهم کرده است.

در ورود فناوری به جامعه قبل از فرهنگ سازی برای استفاده ، سخت افزار آن وارد شده است

وی با اشاره به فرهنگ استفاده از پیامک می افزاید: همواره در ورود فناوری به جامعه این مسئله وجود داشته که ابتدا سخت افزار آن وارد شده است بدون آن که فرهنگ استفاده از آن در بین افراد وجود داشته باشد.

حیدری دلیل این امر را سودی که نصیب تاجران سخت افزار فناوری می شود، می داند و تاکید می کند: ما هنوز در جامعه سازوکار و برنامه تربیت و آموزش افراد را در قبال فرهنگ استفاده از این وسایل نداریم و این کار بسیار زمان می برد.

متاسفانه کسی در جامعه ما متولی این کار نیست.وی می گوید: همچنین باید هزینه تماس های تلفنی را کاهش داد تا سطح ارتباط پیامکی کاهش پیدا کند. این کارشناس تاکید می کند: تلفن همراه برای افراد حریم خصوصی و البته زمینه هایی ایجاد کرده است که افراد می توانند روابط خود را به شکل موثری مدیریت کنند؛ مثلا اگر زوجی از هم گلایه دارند و در صورت گفت وگو همراه با مجادله و سروصدا آن را به طرف مقابل منتقل می کنند می توانند گلایه خود را از طریق پیامک بیان کنند تا طرف مقابل در شرایط آرام با فرصت کافی آن را بخواند و درباره آن فکر کند.

وی مشکل نبود لحن در متن پیامک را به میزان مهارت نوشتاری افراد مرتبط می داند و باز هم تصریح می کند: پیامک آشکار کننده ضعف های ارتباطی جامعه است و خود پدیده ای مثبت و تسهیل گراست.