اشاره

شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| روابط‌عمومی‌ها در طی مسیر پرفراز و نشیب فعالیت‌های درون و برون‌سازمانی خود، پیوسته به عنوان یک مرکز و مرجع اطلاع‌رسانی سازمان ها به رسانه ها و افکار عمومی مطرح بوده‌اند و با همه انتقادهایی که برخی مواقع به عملکرد آنان وارد می‌شود، ولی همچنان در نزد رسانه ها و افکارعمومی به عنوان منبعی معتبر برای انتشار اخبار سازمانی شناخته شده و می شوند.

در شرایط امروز بحران کرونا که به نوعی تبدیل به یک مسئله و دغدغه جهانی شده و حجم بسیار زیادی از اخبار را به خود اختصاص داده است، از واحدهای روابط‌عمومی بویژه مرتبط با حوزه نظام بهداشت، درمان و سلامت انتظار می رود، بیشترین و موثق‌ترین اخبار را در اسرع وقت به همراه تحلیل در اختیار جامعه قرار دهند تا ضمن اطلاع‌رسانی درست و دقیق، از بروز شایعات جلوگیری کرده و موجبات آرامش و امنیت روانی افراد را فراهم کنند اما اینکه تا چه حد در تحقق این امر و رسالت ذاتی روابط‌عمومی که بخشی از آن به تولید و انتشار اخبار و اطلاعات موثق بین افکار عمومی است موفق بوده اند، موضوعی است که در این گزارش در گفتگو با اساتید و صاحب نظران حوزه ارتباطات و روابط‌عمومی بدان پرداخته شده است.

روابط‌عمومی‌ها دردوران کرونا،فعال یا منفعل
"دکتر اکبر نصرالهی "رییس دانشکده ارتباطات و مطالعات رسانه:

با توجه به اینکه روابط‌عمومی را باید یک رسانه تلقی کرد که خاستگاه و منشاء پیام‌های رسانه‌ای است و اگر از طریق رسانه‌هایی نظیر تلویزیون و مطبوعات و خبرگزاری ها پیام‌های تولید و منتشر می‌شود قطعاً منشاء آن روابط‌عمومی‌ها هستند. بنابراین این دیدگاه که روابط‌عمومی خود رسانه است و منشاء پیام‌های رسانه ای بدانیم، تمام کارکردهای معمول و مرسوم و کلاسیک رسانه‌ها را در بردارد که شامل کارکرد خبری، اطلاع‌رسانی، آموزش و سرگرمی می‌باشد.

در ایام کرونا نیز به این اعتبار که روابط‌عمومی خاستگاه اخبار هستند، وظیفه و نقش اطلاع‌رسانی بموقع و مسئولانه و آموزش موثر و همچنین ایجاد سرگرمی‌های مورد نیاز در قرنطینه و نقش نظارتی، را باید به خوبی ایفا کنند. اما به دلایل مختلف شاهد بودیم این نقش‌ها بخوبی توسط برخی روابط‌عمومی‌ها ایفا نشد و شاید دلایلی نظیر محدویت‌ها و موانعی باشد که در ساختار سازمان‌ها بر سر فعالیت روابط‌عمومی وجود داشته و اجازه فعالیت کار حرفه‌ای و بموقع را به روابط‌عمومی‌ها نمی‌دهد.

 در واقع علت اصلی عدم تحقق برخی کارکردهای روابط‌عمومی در دوران کرونا، این بوده که در ساختارهای اجرایی سازمان اعتقاد و اعتمادی به نقش روابط‌عمومی وجود ندارد، در چنین شرایطی روابط‌عمومی در دروان بحران کرونا اگر بخواهد به وظایف حساس خود بپردازد، به علت موانع ذکر شده با نقش تاخیری و تسلیمی وارد می‌شود.

به این مفهوم که تنها زمانی که سازمانی متهم به کم کاری در تولید و انتشار اخبار و اطلاعات و سایر موارد می‌شود، آنگاه روابط‌عمومی وارد شده و با ارائه پاسخ نقش خود را ایفا می‌کند، این درحالی است که کرونا فرصت بسیار مناسبی بود تا روابط‌عمومی‌ها، آسیب‌ها و مشکلات گذشته خود را مرتفع کنند؛ نقش کمکی، حمایت‌گری وپیشگیری در بحران ها را به مخاطبان و افکا رعمومی اثبات کنند.

در چنین شرایطی اگر روابط‌عمومی‌ها کار حرفه‌ای خود در تولید و انتشار اخبار و اطلاعات را انجام بدهند، رسانه‌ها نیز با انتشار اخبار صحیح فرصت منتشر شدن اطلاعات و اخبار نادرست و فیک از مجرای فضای مجازی و...را نمی‌دادند. در نهایت باید گفت، روابط‌عمومی‌ها در دوران کرونا با وجود همه ظرفیت‌های ذاتی و ساختاری امکان تحقق اهداف و عمل به وظایف نداشتند و در این رابطه فضای مجازی پیشتاز بود و نقش واکنشی روابط‌عمومی در بحران کرونا به موضوعات پررنگ‌تر بود. در هر کجا که روابط‌عمومی نقش هوشمندانه، پیشگیرانه و مسئولانه داشته باشد، شبکه‌ها و افراد غیر مسئول با تولید اخبار فیک آرامش جامعه را دستخوش اقدامات خود نمی‌کنند.


روابط‌عمومی و مدیریت راهبردی در شرایط بحران کرونا
"دکتر اسماعیل قدیمی " پژوهشگر ارتباطات و مدرس دانشگاه:

بیماری کرونا در همه ابعاد روابط اجتماعی و بین المللی تاثیر گذاشته است، یکی از مهمترین بخش‌هایی که باید تغییرات ایجاد شده را مدیریت کند، روابط‌عمومی‌ها هستند. در تعریف روابط‌عمومی نیز به مدیریت ارتباطات راهبردی سازمان در ارتباط با ذینفعان و اجتماع اشاره شده است.

در شرایط کرونا ارتباطات میان افراد، تجمعات و گروه‌ها و مراسم و آیین ها دستخوش تغییرات ناشی از شرایط قرنطینه شده، اما فرصت بسیار مناسبی برا ی تحقق، تبلیغ و پیشبرد اهداف روابط‌عمومی‌ها فراهم شده است. امروزه شبکه های اجتماعی و وسایل ارتباط جمعی به شکل فزاینده ای در حال توسعه است و روابط‌عمومی باید از طریق این ابزارها به قدرت بیشتری دست یافته و با تقویت خود در این جریان شدید اطلاعات که به قول یکی از صاحب نظران ارتباطات نوعی "جامعه موبایلی" در کل جهان ایجاد کرده است، از ابزارهای نوین در جهت تاثیر گذاری و نفوذ کلام استفاده بیشتری نمایند.

در واقع نوعی مسئولیت اجتماعی متوجه عملکرد روابط‌عمومی‌هاست، روابط‌عمومی بدون مسئولیت اجتماعی وجود خارجی نخواهد داشت، چرا که در تاریخچه شکل گیری روابط‌عمومی در ایالات متحده آمریکا وجود بحران‌های اجتماعی و ارتباطی باعث ایجاد و شکل‌گیری نهادی به نام روابط‌عمومی شد و نیاز به ظهور آن را ایجاد کرد.

اساس فعالیت‌های روابط‌عمومی بر پایه مسئولیت اجتماعی است که شامل لایه های جلب اعتماد افکار عمومی در فرایند ارتباطات و اطلاعات و همچنین اقناع آنها با تولید گزارش و اخبار در مورد عملکرد سازمان و خدماتی است که به مخاطبان ارائه می‌دهد که شرایط کرونا به شکل محسوس‌تری این کارکرد را در سازمان‌های مختلف قابل اجرا کرده است.

روابط‌عمومی با تکیه به اصل مدیریت راهبردی در شرایط بحران کرونا به شناخت تهدیدها و موانع بیرونی و همچنین شناخت نقاط ضعف و قدرت سازمان خود می‌تواند در شرایط استراتژیک نظیر بحران کرونا وارد موضوعات مختلف شده و با جلب و ایجاد اعتماد عمومی به وظابف ساختاری خود دست یاید. در واقع مسئولیت اجتماعی پایه و اساس عمارت روابط‌عمومی محسوب می شود که در دوران بحران‌ کرونا این نقش برجسته تر می شود.

نقش قابل قبول روابط‌عمومی‌ها در دروان کرونا
"خسرو رفیعی "رییس انجمن روابط‌عمومی ایران:

ماهیت روابط‌عمومی ارتباط با ذینفعان درون و برون سازمان و تولید و نشر اطلاعات است که در شرایط بحران کرونا این وظیفه دوچندان می‌شود. برخی روابط‌عمومی‌ها در این بحران با تکیه برتکنیک‌ها و استراتژی توانستند نقش خود را بخوبی ایفا کرده و اگر امروز مردم جامعه ازخود مراقبت می‌کنند ماسک می‌زنند و از کرونا نگران بوده و مسائل بهداشی پیشگیرانه را رعایت می‌کنند، نشانه موفقیت عملکرد روابط‌عمومی‌ها در تولید و انتشار اطلاعات مناسب در سطح عمومی جامعه است.

در بدو ورود به هر سازمانی با موج زیادی از اطلاعات بر روی پوسترها و استندهایی مواجه می شویم که مخاطبان را هدف قرار داده است. در واقع با وجود همه مشکلاتی که روابط‌عمومی‌ها در سازمان با آن مواجه بودند و به نوعی باید در تحقق خواست و اراده وزیر یا مدیرعامل سازمان و مجموعه حرکت نموده و در انعکاس چالش ها با محدویت هایی مواجه بودند،اما باز هم در بخش های مهم جامعه نظیر بانک‌ها شاهد تحولات بسیار اساسی و ساختاری در حوزه فعالیت روابط‌عمومی‌ها بودیم. اما از سوی روابط‌عمومی سازمان های مرتبط؛ با کمبود اطلاعات و آمار موثق و عدم اطلاع‌رسانی بموقع و در نهایت جلب اعتماد افکار عمومی مواجه بودیم و یک سری کلیات در قالب های محتوایی به مردم ارائه شد و از گفتن جزییاتی که می توانست نقش پیشگیرانه تری داشته باشد خودداری شد.

اینکه در چه مناطقی امکان تست های رایگان کرونا برای اقشار آسیب پذیر وجود دارد یا اقداماتی که توسط سازمان مربوطه در نقاط مختلف کشور اجرایی شده از مباحثی است که روابط‌عمومی چنین سازمانی در دوران بحران کرونا وظیفه دارد با تولید محتوا و انتشار مناسب آن در دسترس مخاطبان دهد. اما در این راستا با ضعف هایی مواجه بودیم که علیرغم تلاش بسیاری از سازمان ها و بخش های مختلف روابط‌عمومی این بخش بخوبی عملکرد چندان خوبی نداشت و فضای مجازی جایگزین آن شد. حتی در زمینه ارتباط بین بخشی با سایر سازمان‌ها نیز اقداماتی انجام نشد تا مردم را برا ی زندگی در سبک و شرایط کرونا آماده و مجهز کنند.

روابط‌عمومی دردوران کرونا در متن یا حاشیه
"ابراهیم رستمیان مقدم"، پیشکسوت رسانه و روابط‌عمومی:

روابط‌عمومی هوشمند در شرایط خاص و بحرانی با تیزبینی بیشتری به مسائل نگاه می‌کند،در واقع ماموریت‌های سازمان در دوران بحرانی نظیر کرونا تغییرات حساس و اساسی داشته که متناسب با این تحولات الزاماتی در کار روابط‌عمومی در رابطه با مخاطبان سازمان و کارکنان و مشتریان ایجاد شده است.

مدیران و کارکنان روابط‌عمومی در چنین شرایطی باید از اتاق‌های خود بیرون آمده و در صف مقدم ارتباط با مردم و دستگاه مربوطه قرار گرفته و مسائل را شناسایی کرده و نسبت رفع آن در سازمان اقدام نمایند، در شرایط بحران کرونا شاید این وظیفه شکل حساس‌تری داشته باشد، درعین حال خلاءها و نقاط ضعف و آسیب رسان به کارکنان و مراجعان سازمان باید شناسایی شده و سیستم مدیریتی در جریان این موضوعات قرار داده شود و در نهایت با اقدامات اطلاعاتی و تدابیر مدیریتی نسبت به رفع آنها ادغام شود.

یکی از موضوعاتی که روابط‌عمومی با تحقیق و ارتباط با مخاطبان سازمان می‌تواند مد نظر داشته باشد، تلاش برای تسهیل ارائه خدمات به مشتریان سازمان است و این که از حضور مراجعان تا حد ممکن کاسته شود و اطلاعات مرتبط با خدماتی که سازمان ارئه می‌کند به شکل آنلاین در اختیار مخاطبان قرار داده شود.