اشاره

واژه هایی در محاوره عامه مورد استفاده قرار می گیرند که شاید پشتوانه فرهنگی در کاربرد آنها وجود داشته باشد، "چه خبر؟ "یکی از این عبارت‌هایی است که در مراودات روزمره بین انسانها کاربرد بسیاری دارد و نشانه تمایل انسانها برای کسب اطلاعات و اخبار در حوزه هایی است که می تواند زندگی آنها را تحت تاثیر قرار دهد.

در شرایط بحران و بروز پدیده های غیر معمول تمایل مردم برای دانستن و کسب اطلاعات بیشتر می‌شود، کرونا یکی از آن موضوعاتی است که طی یکسال گذشته، بیشترین حجم اخبار رسانه ها را در سطح ایران و جهان به خود اختصاص داده است و این برگرفته از نیاز مخاطبان و مردم برای بیشتر دانستن در خصوص این بیماری ترسناک، کشنده و آشنایی با راه‌های مقابله با آن بوده است. در این میان نقش نهادها و سازمان‌هایی که اطلاعات دسته بندی شده و موثق را تولید و گزینش و منتشر کنند، اهمیت بیشتری داشته و البته روابط عمومی‌ها به عنوان یکی از قطب‌های اصلی پردازش اطلاعات نقشی موثر و تعیین کننده ایفا می نمایند؛ دراین راستا دیدگاه های متفاوتی در رابطه با کارکرد و نقش نهاد روابط‌عمومی در هنگام بروز وقایع و بحران‌هایی نظیر کرونا وجود دارد، که بهتر دیدیم این موضوع را با برخی اساتید و صاحب‌نظران ارتباطات و روابط‌عمومی در میان گذاریم.

 آنچه درپی می آید حاصل این گفتگوهاست.:

روابط‌عمومی، منبع موثق و پردازشگر اطلاعات بحران
دکتر باقر ساروخانی پدر جامعه شناسی علم ارتباطات:

ما در دنیایی زندگی می کنیم که شاهد نوعی "بیش آگاهی" یا به عبارتی حجم اطلاعاتی بسیار بالا هستیم و در این شرایط با توجه به کارکرد مهم روابط‌عمومی در موضوع اطلاع رسانی، اهمیت استراتژیکی دارد. در حال حاضر همه افرد جامعه از طریق دسترسی به اطلاعات و اخبار به خبرنگارانی تبدیل شدند که از طریق شبکه های اجتماعی به تولید و انتشار اخبار اقدام می کنند و حجم بسیار وسیعی در اطلاعات در طی روز حتی برای شخصی که در منزل حضور داشته باشد مخابره می‌شود، در واقع انحصار اطلاعاتی مختص حاکمیت و دولت ها از بین رفته که قبلاً تنها منابع انتقال اطلاعات بودند.

در گذشته جوامع با مشکل کمبود اطلاعات مواجه بود و امروز با پدیده بیش اطلاعاتی مواجه است و در این میان نقش روابط‌عمومی‌ها به عنوان دروازه‌بانان اخبار، بسیار کلیدی و مهم است به این مفهوم که اطلاعات توسط روابط‌عمومی باید مورد غربالگری قرار گرفته و صحت آن تایید شده و بعد در فرایند انتشار قرار گیرد.

در واقع روابط‌عمومی به عنوان استناد اطلاعاتی برای تشخیص وثوق و اعتماد به اطلاعاتی که منتشر شده، نزد افکارعمومی جایگاه ویژه ای دارد؛ به این مفهوم که اخبار منتشر شده از روابط‌عمومی ها ارزشمند و قابل اطمینان قلمداد شوند و به گونه ای روابط عمومی‌ها ارزش اطلاعاتی تولید کنند.

به این ترتیب روابط‌عمومی خاموش امکان اتصال جامعه به خاندان جهانی را میسر نخواهد کرد و با توجه به اینکه اساساً کارکرد روابط‌عمومی با تبلیغات متفاوت است و بر خلاف آن در جستجوی سود و منافع شخصی نیست، لذا در رواج سبک زندگی سالم در دوران بحران‌هایی نظیر کرونا، کارکردهایی دارد که با استناد به موارد ذکر شده می تواند در ایجا شهروندان هوشمند و آگاه سازی آنها در این شرایط نقشی مهم و تاثیرگذار ایفا نمایند.

لزوم تغییر برنامه روابط‌عمومی‌ها در دوران کرونا
دکتر داود زارعیان استاد علوم ارتباطات:

دوران کرون باعث شده بسیاری از کارکردهای عمومی روابط‌عمومی‌ها مختل یا حذف شود، نظیر برپایی همایش‎‌ها و نمایشگاه ها و نشست های حضوری و... و برخی از پرسنل این بخش نیز تا حدودی منفعل شده اند، در حالیکه اساساً یک روابط‌عمومی حرفه ایی به دلایل موانع و بحران ها از فعالیت بازنمی ماند.

بر همین اساس روابط‌عمومی ها باید تغییراتی در برنامه ها و اهداف و استراتژی‌های سازمانی خود ایجاد نموده و در برنامه های سنتی بازنگری شود. در این شرایط کارکردهای غیر حضوری در امور مختلف رسانه، فضای مجازی، نمایشگاه مجازی و... در برنامه های بخش های مختلف جای گیرد.

همچنین به لحاظ رویکرد خاص قرنطینه در این دوران که رفته رفته به نوعی به افسردگی جمعی می‌انجامد در حوزه مسئولیت اجتماعی برا ی کارکنان درون سازمان و ارتیاطات داخلی برنامه هایی تدارک دیده شود تا آسیب‌های احتمالی را به حداقل برساند.

البته در حوزه عمومی نیز موضوعات مسئولیت اجتماعی در ابعاد مختلف قابل اجرا هستند و به لحاظ حذف برخی کارکردهایی که قبلاً انجام می شد و صرفه جویی هایی که در مورد هزینه ها ایجاد شده فرصت برای ورود به موضوعات فرهنگی، اقتصادی و اجتمای در کارکردهای مسئولیت اجتماعی فراهم شده است. به طور کلی دیگر با رویکرد سنتی نمی توان روابط‌عمومی را مدیریت کرد، چرا که کرونا بسیاری از رفتارها و نیازها را تغییر داده و روابط‌عمومی ها نیازمند تغییرات بزرگ همراستا با این تحولات اجتناب‌ناپذیر هستند و حتی بعد از گذشت شرایط بحرانی کرونا نیز امکان بازگشت به شیوه های قبل امکان‌پذیر نخواهد بود.

تداوم الگوهای ارتباطی بعد از کرونا
دکتر امیر مسعود امیرمظاهری استاد دانشگاه:

هنگامی که از پاندمی صحبت به میان می آید، جوامع نیازمند بازاندیشی در سطوح مختلف نظام های ارتباطی هستند که حتی با از بین رفتن کرونا نیز نظام ارتباطی جدید جایگزین مدل های گذشته خواهد بود. در این میان روابط‌عمومی‌ها بر پایه ماهیت ذاتی نقش به‌سزایی در بازاندیشی الگوهای ارتباطی در همه جوامع دارند و در این فرایند ارتباطات انسان و فناوری روزبه روز توسعه می یابد و خلای ارتباطی موجود را با سیستم های نوین بازسازی می کنند.

در حوزه تولید محتوا نیز منافع عمومی به منافع سازمان ارجحیت می یابد، در این دوران و موضوعاتی نظیر سلامت، آرامش و امنیت مخاطبان سازمان دربرنامه ریزی های روابط‌عمومی نقش پررنگ‌تری باید داشته باشد موضوع مهم دیگر در شرایط بحران‌هایی نظیر کرونا اطلاعات مرتبط با موضوعاتی است که با سلامت و امنیت روانی افردا سروکار دارد، نظیر درمان، تولید واکسن و مباحثی مرتبط با آن که استراتژی روابط‌عمومی ها در تولید و انتشار اخبار صحیح برای آرامش و سلامت افکار عمومی مورد توجه جوامع سرتاسر دنیا قرار دارد.

نقش پررنگ اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی‌ها در دوران کرونا
دکتر امیر عبدالرضا سپنجی استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی:

عدم حضور در مجامع عمومی و نشست ها و برگزاری کنفرانس ها به صورت آنلاین و غیر حضوری باعث شده نقش رسانه ها و روابط‌عمومی ها به عنوان نماینده رسانه ها شکل ویژه تری به خود گیرد. در حال حاضر رویدادهای متعددی در سازمانها در حوزه‌های مختلف به شکل آنلاین برگزار می شود که مخاطبان به لحاظ محدودیت‌های کرونایی امکان حضور در آنها را ندارند، که در این میان نقش ویژه و تکنیکی روابط‌عمومی نمایان شده و به رخ کشیده می شود، چرا که روابط‌عمومی ها با انتشار اخبار این رویدادها اثرگذاری و کارایی آن را تسریع می کنند.

در واقع در شرایط بحران کرونا کارویژه روابط‌عمومی ها باعث شده ساعات کاری به شکل بیست چهار ساعته و بدون تعطیلی باشد و حساسیت های اطلاعاتی و تولید محتوا و ایجاد ارتباطات موثر نسبت به قبل افزایش محسوس تری داشته است، چرا که هر گونه کم کاری و سستی در انجام مسئولیت های روابط‌عمومی در حوزه نیروی انسانی و وظایف عمومی باعث ضعف در شرایط عمومی سازمان و عدم تاثیر گذاری تلاش های انجام شده می شود، در این میان مسئولیت اجتماعی روابط‌عمومی‌ها در این شرایط از مهمترین رویکردهایی است که باید به آن پرداخته شود، در دوران کرونا تهیه بسته های آموزشی و انتشار آن از طریق شیکه‌های مختلف اجتماعی نظیر اینستا گرام و... می تواند بسیار تاثیر گذار و آموزش‌دهنده باشد.

مرجع: شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)