اشاره

شبکه اطلاع رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| در عصر شبکه‌های اجتماعی که بشر به سمت تعاملات آنلاین از طریق رسانه‌های نوین تمایل پیدا کرده است، برخی از صنایع نیز ناگزیر مجبور شدند خود را با آن تطابق بدهند، از جمله حوزه انتشارات. «رئیس انجمن متخصصان روابط عمومی» معتقد است دیگر محتوای امروزی فقط متن نیست. آن‌چه در این دوران اهمیت پیدا کرده است محتوای مولتی مدیاست.

محتواهایی شامل عکس، فیلم، تصویر و گرافیک و انیمیشن و صدا و متن که می‌تواند از ابزارها و پلتفرم‌های مختلف رسانه‌های اجتماعی منتشر یا بازنشر شود.

«دکتر حسین امامی» می‌گوید: امروزه نشر نوین با بازاریابی محتوا به‌هم تنیده شده اند و این سرمایه بزرگ را برای همه مردم امکان‌پذیر کرده است. از این روست که می‌گویند محتوا پادشاه است و انتشار آن ملکه.

این گفتگو را در ادامه بخوانید:

آیا در طول سال‌های اخیر اصطلاحات و کارکردهای جدیدتری از "نشر الکترونیک" را در حوزه انتشارات داشته‌ایم؟

بلی. امروزه شاهد نوع جدیدتری از انواع نشر و انتشارات در حوزه روابط‌عمومی‌ها هستیم. بعد از نشر الکترونیک که اوج آن در کتاب الکترونیک (e-Book) و نشر وبی (web publishing) که یک نشر آنلاین و بارگذاری اطلاعات در وب‌سایت‌ها بود، امروزه در دوران نشر اجتماعی (Social publishing) و نشر موبایلی (mobile publishing) هستیم.

منظور از نشر اجتماعی چیست؟

نشراجتماعی به انتشار محتوا در فضای شبکه و رسانه‌های اجتماعی اشاره دارد. انتشار محتوا در وبلاگ، ویکی، میکروبلاگی مانند توییتر و پلتفرم‌های دیگری همچون یوتیوب، اینستاگرام و... همه جزئی از نشر اجتماعی هستند. اجتماعی بودن آن اشاره به بستر رسانه‌های اجتماعی دارد. چون ویژگی اصلی این رسانه‌ها، مشارکت در تولیدمحتواست. همچنین امکان به اشتراک‌گذاری محتوا و هم‌چنین نظردهی و کامنت گذاشتن را دارد.
نکته جالب‌تر که مزیتی برای نشر اجتماعی نسبت به نشر وبی این است که محتوا در نشر اجتماعی قابلیت بازنشر دارد اما محتوای وب‌سایت به این‌گونه نیست. یعنی از طریق نشر ویروسی از طریق مشترکان صفحه خود می‌توانید یک مطلب را تا هزاران بار در دید دیگران قرار دهید.

وقت گذاشتن برای تک تک این ابزارها و به‌روز‌رسانی آنها آیا واقعا برای روابط‌عمومی‌ها کارآمد و موثر است؟

دیگر دوره وقت گذاشتن برای به‌روزرسانی تک تک رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی گذشته است بلکه ابزارهایی آمده‌اند که بتواند همه پیام‌ها در رسانه‌های اجتماعی خود را در یک مکان مشاهده کنید. در هر زمان آن را به‌روزرسانی کرده ولی سیستم را طوری تنظیم و برنامه‌ریزی کنید که در بهترین زمان منتشر کند. از این رو با اصطلاح «انتشارات یکپارچه» مواجهیم یعنی از یک سیستم تمام پلتفرم‌های رسانه های اجتماعی را برای انتشار محتوا مدیریت کنیم.

این بدین معناست که در انتشارات یکپارچه یک پیام را در همه شبکه‌های اجتماعی‌مان، همزمان و یکنواخت منتشر کنیم؟

خیر. هر شبکه و رسانه اجتماعی را باید بر اساس استراتژی و کارکرد خاص خود مدنظر قرار داد. ضرورت ندارد یک پست که برای اینستاگرام منتشر شود الزاما در توییتر بیاید و بالعکس. چرا که کارکرد و مخاطبان هر پلتفرم متفاوت است. مخاطب اینستاگرام از شما انتظار ندارد که مدام خبرهای‌تان را در آنجا منتشر کنید کسی که خبرهای شما را دنبال می‌کند قطعا تمایل داشته باشد یا می‌رود سراغ توییتر و یا کانال تلگرامی شما.

آیا در نشر اجتماعی یعنی انتشارات بر بستر شبکه‌های اجتماعی سلسله مراتب تهیه کننده، تاییدکننده و انتشارکننده وجود دارد؟

بله می‌تواند وجود داشته باشد و این سلسله مراتب از بین نرفته است. باید روابط‌عمومی سازمان‌ها نسبت به سلسله مراتب تولید و تایید کننده محتوا در شبکه‌ها ورسانه‌های اجتماعی حساس باشند.

نشر موبایلی بیشتر بر چه نکاتی تاکید دارد؟ آیا تفاوت خاصی با نشر اجتماعی دارد؟
ما در زندگی روزمره به تلفن هوشمند و تبلت بیش از حد وابسته شده‌ایم و نیازمند محتوای دیجیتال از طریق این ابزارها هستیم. لذا ساخت محتوا که برای نمایش در سیستم عامل‌هایی همچون اندروید و آی او اس و همچنین ویندوز قابل توجه و بااهمیت است.
نشر موبایلی تاکیدش بر دو حوزه کلی است. تولید محتوا برای اپلیکیشن‌های موبایلی مانند اسنپ فود، اسنپ و حتی بازی‌های موبایلی و دوم اپلیکیشن‌های پیام‌رسان فوری مانند وات‌سآپ و تلگرام.
بنابراین برخی از محتواها از طریق صاحبان این اپ‌ها تولید می‌شود عمدتا برپایه چند رسانه‌ای و مولتی مدیاست.
نکته دیگر محتوای منتشر شده در پیام رسانه‌ای موبایلی است که در آنجا عمده کاربران تلفن همراه هوشمند گرفته تا کسب و کارها حضور دارند و از امکانات آن برای اطلاع‌رسانی و شبکه‌سازی و افزایش تعامل با مخاطبان خود استفاده می‌کنند.

برندها و روابط‌عمومی‌ها برای ارتباط‌گیری با مخاطبان خود بهتر است چه استراتژی را در دستور کار خود قرار دهند؟

این بستگی به هدف سازمانی یا هدف شرکت آنها دارد. اگر سازمانی بخواهد صرفا دسترسی سهل‌تر به مخاطبان خود برای اطلاع‌رسانی برنامه‌هایش داشته باشد می‌تواند از نشر اجتماعی بهره بگیرد ولی اگر سازمانی در پی هدفی بزرگ‌تر از دسترسی است می‌تواند استراتژی ارتباطات یکپارچه را به‌کار گیرد. از تمام ابزارها و رسانه‌های در اختیار خود از چاپی گرفته تا نشر وبی و نشر الکترونیک و نشر موبایلی و نشر اجتماعی همه را بسته به نوع مخاطبان و توزیع گسترده محصولات خود به‌کار گیرد.

جایگاه متن و نوشتار، امروزه در حوزه انتشارات چگونه است؟

دیگر محتوای امروزی فقط متن نیست. آنچه در این دوران اهمیت پیدا کرده است محتواست. آن هم محتوای چند رسانه‌ای یا مولتی مدیا. محتواهایی شامل عکس، فیلم، تصویر و گرافیک و انیمیشن و صدا و متن که می‌تواند از ابزارها و پلتفرم‌های مختلف رسانه‌های اجتماعی منتشر یا بازنشر شود. امروزه نشر نوین با بازاریابی محتوا به‌هم تنیده شده‌اند و این سرمایه بزرگ را برای همه مردم امکان‌پذیر کرده است. از این روست که می‌گویند محتوا پادشاه است و انتشار آن ملکه. بنابراین انتشار، بازنشر و توزیع یک محتوا در عصر جامعه شبکه‌ای سهم بسیار مهمی در دیده شدن و فراگیر شدن محتوا دارد.

پانزدهمین جشنواره ملی انتشارات روابط‌عمومی در حالی برگزار می شود که در شرایط فراگیری کرونا، دورکاری سازمان‌ها و افت قابل ملاحظه فعالیت برخی از سازمان‌ها و دستگاه‌ها مواجه هستیم. آیا کرونا موجب تغییراتی در جشنواره ملی انتشارات شده است؟

بلی. ما هم سعی کردیم به طور کامل برگزاری، جمع‌آوری آثار و مستندات به صورت مکتوب را تبدیل به شیوه الکترونیک کنیم و از شرکت‌کنندگان بخواهیم از ارسال آثار چاپی اکیدا خودداری کنند و راه‌های ارتباطی الکترونیک و دیجیتال را در اختیارشان گذاشتیم. امیدواریم با پایان جشنواره نسبت به معرفی و انتشار نمونه آثار منتخب برتر به صورت دیجیتال اقدام کنیم تا این نمونه‌ها بتواند موجب ارتقای کیفی فعالیت سایر روابط‌عمومی‌ها شود.

آثار دریافتی در جشنواره ملی انتشارات به صورت کلی دارای چه ضعف ساختاری اساسی هستند که می طلبد روابط‌عمومی‌ها تمرکز و توجه بیشتری به آنها داشته باشند؟

عمدتا کارهای"برنامه‌ای" و تحقیقات "مخاطب شناسی و مخاطب‌سنجی" برای امر انتشارات در این میان کمتر صورت گرفته است. این‌که تا چه حد یک محصول انتشاراتی مانند مولتی مدیا و یا یک نشریه سازمانی یا پوستر و... "ارزیابی" شده و چقدر مفید و اثربخش برای مخاطبانش بوده است و چه "بازخوردهایی" از آنها دریافت کرده اند و یا این‌که آیا برای انجام این امور انتشاراتی "تحلیل هزینه- فایده" می شود از جمله مواردی که باید روابط‌عمومی‌ها به این نکات مهم توجه بیشتری داشته باشند.