شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| وضعیت تیراژ روزنامه‌ها پیش از روزهای کرونایی نیز چندان مطلوب نبود و به واسطه ظهور رسانه‌های نوین و از سوی دیگر مشکلات تامین کاغذ با کاهش چشمگیری همراه شده بود. حالا باید شرایط سخت روزهای کرونایی را هم به دیگر چالش‌های وضعیت انتشار رسانه‌های مکتوب اضافه کرد.

مدیرعامل موسسه همشهری از جمله فعالان رسانه‌ای است که باور دارد با تغییر فضای رسانه‌ای جهان، برای این‌که رسانه‌های مکتوب بتوانند با قدرت بیشتری در عرصه رسانه به فعالیت ادامه دهند، باید خودشان را با تحولات جهانی تطبیق دهند و بر جذب مخاطب آنلاین تمرکز کنند.

ابوالحسن ریاضی درباره وضعیت چاپخانه‌های همشهری با توجه به کاهش چشمگیر تیراژ روزنامه‌ها و سرنوشت نشریات این موسسه اظهار کرد: به طور کلی مدتی است که صاحبان صنعت دچار مشکل شده‌اند. رکود بازار که ناشی از تغییر الگوهای مصرف و گران شدن مواد اولیه همانند کاغذ و زینک است، باعث شده که محصولات فرهنگی نقش کم‌رنگ‌تری در سبد فرهنگی خانواده‌ها داشته باشد. در واقع می‌توان گفت که در چند سال اخیر نه فقط روزنامه‌ها بلکه به طور کلی صنعت نشر دچار مشکل شده است.

او با اشاره به کاهش تیراژ روزنامه‌ها در سال‌های اخیر، یادآور شد: بزرگ‌ترین معضل را در سال جاری کرونا وارد کرد که تیراژ همه روزنامه‌ها به خاطر نگرانی‌های مخاطبان به شدت افت کرد. در نهایت شرایط به گونه‌ای شده است که روزنامه‌ها و مجلات به عنوان یکی از اصلی‌ترین کالاهای فرهنگی دچار بحران مخاطب شده است. از سوی دیگر باید این نکته را نیز در نظر داشت که میزان واردات کاغذ روزنامه از سال ۹۶ تا پایان سال ۹۸ به یک چهارم کاهش پیدا کرده است؛ یعنی از حدود ۸۸ هزار تن کاغذ در سال ۹۶، به ۲۱ هزار تن رسیده است. به عبارت دیگر ماده اولیه برای چاپخانه‌ها اساسا وجود ندارد. در کنار تمام این مشکلات، افزایش قیمت ارز را هم اضافه کنید که منجر به افزایش ۴۰۰ درصدی قیمت زینک و ۴۲۰ درصدی قیمت مرکب شده است.

ریاضی درباره وضعیت ارز برای خرید کاغذ نیز با تاکید بر این‌که «اساسا کاغذ روزنامه بسیار کمیاب شده است»، توضیح داد: از سال گذشته بخشی از کاغذ با ارز نیمایی و بخش دولتی وارد می‌شود؛ که به دلیل محدودیت منابع ارزی میزان ارز تخصیصی اصلا قابل مقایسه با سال‌های ۹۴ و ۹۵ نیست.

همشهری می‌تواند کل مجموعه تیراژ روزنامه‌های کشور را چاپ کند

او همچنین درباره وضعیت دستگاه‌های چاپ خاطرنشان کرد: از دهه ۷۰ واردات دستگاه‌ها و فعال شدن چاپخانه‌ها آغاز شد و تا اواخر دهه ۸۰ دائما شاهد واردات دستگاه‌های چاپ بودیم. به هر حال در آن دوره تعداد روزنامه‌هایی که با تیراژهای بالای چند صد هزار نسخه منتشر می‌شد، قابل توجه بود. این در حالی است که الان کل مجموع تیراژ روزنامه‌های کشور را چاپخانه شماره یک روزنامه «همشهری» می‌تواند چاپ کند.

او ادامه داد: موسسه «همشهری» سه چاپخانه دارد که شماره یک دستگاه‌های میتسوبیشی بسیار سرعت بالا دارد و می‌تواند در یک ساعت حدود ۱۲۰ هزار نسخه روزنامه چاپ کند. در شماره ۲ دستگاه‌های اروپای غربی موجود است و شماره ۳ نیز کوچکترین و بی‌کیفیت‌ترین چاپخانه با دستگاه‌های آلمان شرقی است. ما هر روز در یک چاپخانه در یک ساعت و نیم کل چاپ خودمان را انجام می‌دهیم و در همین مدت زمان هفت روزنامه دیگر را نیز چاپ می‌کنیم. این در حالی است که وضعیت همه چاپخانه‌ها به گونه‌ای است که برایشان به صرفه است که تعطیل کنند.

باید به سمت انتشار الکترونیک حرکت کنیم

ریاضی با تاکید بر اهمیت رفتن به سمت انتشار الکترونیک، بیان کرد: حتی اگر چنین تصمیمی هم گرفته نشود، فقط یکی از چاپخانه‌های موسسه «همشهری» این امکان را دارد که تا ۶ برابر تیراژ فعلی را منتشر کند. یک بررسی ساده در چاپخانه‌های کشور نشان می‌دهد که در حال حاضر تعداد زیادی از آنها تعطیل شده‌اند. البته بررسی وضعیت انتشار روزنامه‌های صاحب‌نام جهانی همانند «واشنگتن پست»، «نیویورک تایمز»، «گاردین» و... نیز نشان می‌دهد که اساسا به دلیل تغییر الگوی مصرف، انتشار کاغذی در دنیا از سال ۲۰۱۱ با کاهش همراه بوده است.

مدیرعامل موسسه «همشهری» با بیان این‌که «اگر این وضعیت ادامه پیدا کند روزهای بدتری در انتظار صنعت چاپ کشور است»، اظهار کرد: ظرفیت چاپ برای روزنامه‌های خصوصی و دولتی برای هفت برابر وضعیت چاپ فعلی تعریف شده و این درحالی است که چشم‌اندازی برای پیشرفت صنعت چاپ در دنیا وجود ندارد. به همین خاطر است که سیستم چاپ دیجیتال در کل دنیا فعال شده است و ما نیز در حال بررسی الگوهایی هستیم که در این مسیر قدم برداریم. در واقع صنعت تولید فرهنگ در حوزه رسانه نیازمند تغییر الگوها و آموزش‌های جدید است تا بتواند خودش را با تحولات روز جهانی تطبیق بدهد. چراکه اگر خودمان را با تحولات سازگار نکنیم باید انتظار فروپاشی‌های بزرگ‌تری را در این حوزه داشته باشیم.

رشد موسسه همشهری در حوزه آنلاین

ریاضی افزود: در همین راستا ما در موسسه «همشهری» طرح دیجیتال‌سازی در نظر گرفته‌ایم و باید سرمایه‌گذاری کنیم تا مجموعه جدیدی از نیازها را تولید کنیم. در یک سال اخیر در حوزه آنلاین موفق شده‌ایم که از میانگین ۴۰۰ هزار مخاطب آنلاین به یک میلیون و ۲۰۰ هزار بازدیدکننده روزانه برسیم. برنامه‌های حوزه‌های چندرسانه‌ای و توزیع اخبار و ارتباط تعاملی میان تولید و توزیع محتوا از دیگر برنامه‌های موسسه «همشهری» است که هم‌اکنون در حال برنامه‌ریزی و تدوین آنها هستیم.

مدیرعامل موسسه «همشهری» بیان کرد: باید این نکته را در نظر داشت که روزنامه‌های بزرگ جهانی سطحی از روزنامه‌های چاپی را در سطح تیراژهایی که دچار ریزش شده است، حفظ کرده‌اند و در کنار آن در حوزه آنلاین فعال هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان مخاطبان آنلاین بسیار بیشتر از مخاطبان مکتوب این رسانه‌ها است و همین امر بر اهمیت تمرکز بر فعالیت آنلاین اشاره دارد.

ریاضی در پاسخ به این پرسش که آیا این رویکرد منجر به کاهش تعداد مجلات موسسه «همشهری» می‌شود، خاطرنشان کرد: برنامه کلی ما این است که مجلات در سطح کیفی‌تری منتشر شوند، اما در بخش‌هایی که این امکان وجود دارد که مجلات به مجلات تصویری تبدیل شوند، رویکردهای کنونی اصلاح می‌شود. با در نظر گرفتن این موضوع که قیمت تمام‌شده نسخه کاغذی در تمام دنیا در حال افزایش است و در مقابل آن نسخه‌های دیجتال بسیار ارزان هستند، ما می‌توانیم با هزینه کمتر مخاطب بیشتری داشته باشیم. بنابراین اگر در یک مجله کاغذی می‌توانیم ۱۰۰ صفحه محتوا بدهیم در مجله دیجیتال می‌توانیم با هزینه کمتر ۲۰۰ صفحه محتوا ارائه بدهیم.

او همچنین در بخش پایانی صحبت‌های خود، یادآور شد: طرح دیجیتالی شدن روزنامه و نشریات موسسه «همشهری» برنامه‌ریزی و بخشی از آن نیز تدوین شده است. همچنین در مهرماه مرکز نوآوری رسانه‌های مکتوب «همشهری» افتتاح می‌شود. ما تلاش می‌کنیم که با چنین اقداماتی حوزه رسانه کشور بتواند قدرتمندتر به کار خود ادامه دهد و در این میان بخش چاپ یکی از حوزه‌هایی است که همه ما باید نگران آن باشیم.

منبع: ایسنا