شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران(شارا): پنجاه سال پیش بنیانگذاران یونسکو، «جریان آزاد اندیشه ها از طریق کلمه و تصویر» را عاملی ضروری در گسترش همکاری میان ملت ها اعلام کردند. برای مؤثر ساختن این اصل اساسی، همه ی دولت ها باید آن را به اجرا درآورند، اما متأسفانه این امر با وجود رژیم های خودکامه در شرق سازگار نبود. این ناسازگاری یکی از مسائل عمده ی جنگ سرد شد که در واقع تا حدی یک جنگ ارتباطی محسوب می شد.

از این رو، در دههNWICO) به یونسکو تحمیل کرد. هدف آن ایجاد محدودیت و در صورت امکان، ممانعت از نفوذ رسانه های غربی به داخل قلمروهای تحت سلطه اش بود. این یکی از عللی بود که ایالات متحده و بریتانیا به ترتیب در سال های 1984 و 1985 تصمیم گرفتند تا از یونسکو خارج شوند. های 1970 و 1980، یونسکو به عمده ترین عرصه برخورد شرق و غرب تبدیل گردید. چنانکه هانا آرنت، فیلسوف آلمانی می گوید: «نیرویی که تبلیغات رژیم خودکامه دارد در توانایی آن در قطع ارتباط توده ها با دنیای واقعی است». اتحاد شوروی با این استدلال که جریان آزاد اطلاعات تا زمانی که توزیع این اطلاعات چنین آشکار به سود شمال (یعنی غرب) است نمی تواند تحقق یابد، ماهرانه از ناکامی قابل فهم کشورهای در حال توسعه استفاده برد و تفسیر خود را از به اصطلاح «نظم اطلاعات و ارتباطات دنیای نوین» (

پایان جنگ سرد این فرصت بی همتا را در اختیار یونسکو قرار داد تا در مورد مسئله ی ارتباطات رویکردی را در پیش گیرد که هم به نیازهای دموکراسی های پویای اروپای شرقی و مرکزی پاسخ گوید و هم به نیازهای کشورهای در حال توسعه.

کنفرانس عمومی یونسکو در نوامبر 1989 در بیست و پنجمین اجلاس خود «استراتژی نوین ارتباطات» را به تصویب رساند که هدف آن «تضمین جریان آزاد اطلاعات در سطوح بین المللی و ملی و توزیع گسترده تر و متوازن تر آن بدون ایجاد هر گونه مانع بر سر راه آزادی بیان ...» بود.

ارتباطات و دموکراسی

نخستین هدف این «استراتژی نوین ارتباطات» یونسکو را به ترویج آزادی بیان که سنگ بنای حقوق بشر است، و پیشبرد آزادی مطبوعات که خود جزء ضروری هر جامعه­ی دموکراتیک است، متعهد می­سازد. یونسکو از اقدام سازمان های دولتی و غیر دولتی مدافع این آزادی های بنیادی حمایت می­کند و در عین حال به حفظ و گسترش اقدامات خاص خود می­پردازد. علاوه بر این، در تعدادی از کشورها به هموار ساختن راه ایجاد و تقویت رسانه­های چندگانه و مستقل کمک می­کند.

یونسکو در ارتباط با سازمان ملل و سازمان های رسانه ای مختلف بین المللی نیز در زمینه های خاص کشمکش های قومی و / یا فرقه ای، از رسانه های محلی مستقل از طرفین کشمکش حمایت می­کند مشروط بر آن که اطلاعات آن­ها بی طرفانه باشد و به ایجاد همزیستی بین گروه های قومی و/ یا فرقه ای کمک کند.

و بالاخره اینکه، یونسکو باید در مقابل افزایش استفاده از خشونت در رسانه­های گروهی- سینما، تلویزیون، ویدئو، مجلات مصور، بازی­های الکترونیک- واکنش نشان دهد، زیرا که به مردم، به ویژه کودکان، بینشی از روابط انسانی ارائه می دهد که کاملاً با روح سازمان متناقض است. «خشونت در تلویزیون» یکی از  مسائلی است که از نظر یونسکو در اولویت قرار دارد. در این تردیدی نیست که ایجاد و عملی ساختن استانداردهای همگانی در این زمینه کاری بسیار مشکل است. علاوه بر این، چنین رویکردی ممکن است به عذری برای تضعیف آزادی بیان مبدل گردد. از این رو یونسکو مشتاق ایجا گفتگو و مباحثه در میان کسانی است که مسئولیت تولید، چاپ و پخش این گونه مواد را به عهده دارند، با این نیت که آنان را به رعایت محدودیت­هایی تشویق کند و به این امر توجه دهد که زمینه­ی فرهنگی مخاطبان این آثار و فراورده­ها را در نظر داشته باشند.

ارتباطات و پیشرفت

دومین هدف استراتژی نوین یونسکو افزایش ظرفیت های ارتباطات در کشورهای در حال توسعه­ای است که در آن ها مشارکت مردم در روند ارتباطات به طور کلی بسیار کم است. مسائلی چون مبارزه علیه فقر، آموزش برای همگان، حفظ محیط زیست، مبارزه با بیماری ایدز، رعایت حقوق بشر و ایجاد فرهنگ صلح، هیچ نتیجه ای نخواهد داد مگر با مشارکت کسانی که مستقیماً ذینفع هستند- یعنی مردمانی که در نواحی روستایی و در حواشی شهرهای بزرگ زندگی می کنند. این مردم باید دارای ابزار و مهارت های لازم برای ابزار عقاید و آرمان های خود شوند. پیشرفت، مشارکت و ارتباط یک مجموعه ی به هم پیوسته را تشکیل می دهند.

در فوریه سال 1992، برنامهIPDC) مصمم شد تا مقررات خود را برای پذیرش برنامه هایی تعدیل کند که از بخش خصوصی نشأت میIPDC نگردید. در حالی که 10 درصد تولید ملی کشورهای شمال به شیوه های مختلف مربوط به صنعت ارتباطات و اطلاعات می شود، مشکل می توان پذیرفت که کمتر از یک درصد از برنامه های بنگاه های پیشرفت ملی به گسترش ارتباطات اختصاص یابد. گرفت. در این راه، از توصیه ای تبعیت شد که چندین ماه پیش تر توسط سمیناری عرضه شد که در ویندهوک (نامیبیا) با شرکت 60 ناشر و روزنامه نگار به نمایندگی از سوی رسانه های مستقل آفریقایی برپا گشته بود. متأسفانه این تغییر موجب افزایش کمک مالی کشورهای شمال به بودجه ی بین المللی برای گسترش ارتباطات

مسائل جدید

سومین هدف، مرتبط با پیدایش دوران رسانه های چندگانه است که انتظارات شگفت انگیزی برای سهیم شدن در دانش و ایجاد همکاری فکری به وجود آورده است. در اینجا اصل جریان آزاد اندیشه ها از طریق کلمه و تصویر زمینه ی نامحدودی برای کاربرد و اجرا دارد. یونسکو برای جامعه ی بین المللی عرصه ی تفکری فراهم می آورد که در آن تأثیرات و امکانات کاربردهای جدید تکنولوژی ارتباطات و اطلاعات می­تواند مورد بررسی قرار گیرد.

چشم اندازهایی که این تکنولوژی های نوین، به ویژه در زمینه های آموزش از راه دور و ارائه ی تحصیلات ترسیم می کند، بسیار امیدوارکننده است. اما این خطر نیز وجود دارد که فقط اقلیتی از بشریت، از میان و در داخل ملت ها، از آنها به طور کامل استفاده کنند.

بنابراین یونسکو باید کوشش های خود را بر کشورهایی متمرکز کند که در این عرصه با مشکل روبرو هستند. این کشورها، که هم در شمال قرار دارند و هم در جنوب، با این خطر مواجه اند که به مصرف کنندگان صرف محصولات و خدماتی تبدیل شوند که این تکنولوژی­های نوین (برنامه های تلویزیونی فراملیتی، محصولات سمعی و بصری، بانک های اطلاعاتی، بازی های الکترونیکی و غیره) فراهم می آورند. موارد لازم برای سرمایه گذاری بر ارزش های فرهنگی و آموزشی، از حفظ گونه گونی فرهنگی، بخصوص بقای زبان های اقلیت ها گرفته، تا آموزش عدم خشونت، بردباری، حقوق بشر و تفاهم بین المللی بسیار زیاد است، در ضمن باید بین برنامه های آموزشی و سرگرم کننده که صنعت چند رسانه ای به زودی قادر خواهد بود ارائه دهد، توازنی برقرار شود.

یونسکو همچنین برای ممانعت از گرایش به همانی فرهنگی مبتنی بر الگوی مسلط و به خطر افتادن ارزش های بی زمان ملت­های کوچک و متوسط در شمال و جنوب نهایت کوشش خود را به کار خواهد برد.این وظیفه تا وقتی که گفتگوی متقابل، گشاده نظری و بردباری و تحمل عقاید مخالف، در چهارچوب یونسکو حکم قاعده را دارد، وظیفه ای است گرچه مشکل، اما ناممکن نخواهد بود.

منبع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران(شارا)