شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| مرکز آمار ایران اخیرا گزارشی از یافته‌های «طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار» در ۱۳۹۶ منتشر کرده است که به شاخص‌های بحث‌برانگیزی چون سرانه مطالعه، مصرف تولیدات فرهنگی و عضویت و حضور در شبکه‌های اجتماعی می‌پردازد. این طرح در نقاط شهری و روستایی کشور انجام شده است و جامعه آماری متشکل از ۴۰ هزار خانوار(حدودا ۶۰ میلیون نفر) و افراد ۱۵ سال به بالا را دربر می‌گیرد.

در این طرح «رفتارهای فرهنگی» به شکل رفتارهایی اعم از «مطالعه (وضعیت مطالعه کتاب و روزنامه اعم از چاپی و الکترونیکی، سرانه مطالعه)، سینما و تئاتر (وضعیت رفتن به سینما و تئاتر و دفعات آن‌ها)، ورزش (وضعیت انجام ورزش، سرانه زمان انجام ورزش، رشته‌های ورزشی)، موسیقی (وضعیت گوش‌دادن به موسیقی و سرانه زمان گوش‌دادن به موسیقی)، تماشای سیمای جمهوری اسلامی (وضعیت تماشا در روزهای غیر تعطیل و تعطیل، سرانه زمان تماشا و نوع برنامه) و برخی رفتارهای مصرفی تعریف و بررسی شده‌اند.

سرانه مطالعه که کتاب‌ها و روزنامه‌های دیجیتال را شامل می‌شود معمولا در جامعه ایران (و نسبت به جامعه جهانی) بسیار پایین است. بر اساس نتایج این گزارش حدوداً ۵۸ درصد افراد باسواد که بیش از ۳۰ میلیون نفر را شامل می‌شوند در سال ۹۵ مطالعه کتب غیر درسی داشته‌اند. اما قابل توجه است که گرچه سرانه مطالعه کتاب غیر درسی این جمعیت ۷ ساعت و ۴۱ دقیقه در ماه است، ۳ ساعت و ۷ دقیقه آن به مطالعه قرآن و کتب مذهبی باز می‌گردد. علاوه بر آن پیشتاز بودن قم با سرانه مطالعه ۲۰ ساعت و هفت دقیقه و خراسان رضوی با ۱۰ ساعت و ۳۳ دقیقه مشخص می‌کند که وزن مطالعه قرآن و کتاب‌های مذهبی بیشتر است. با این وجود باید به این نکته هم دقت کرد که بیش از ۲۰ میلیون از جمعیت آماری در سال گذشته هیچ‌گونه مطالعه غیر درسی نداشته‌اند که رقم بسیار بالایی است.

از سوی دیگر حدوداً ۳۰ درصد از این افراد روزنامه مطالعه می‌کنند که با توجه به سرانه ماهانه ۱ ساعت و ۲۷ دقیقه‌ای رقم ناامیدکننده‌ای محسوب می‌شود.

"آمارهای مربوط به سینما و تئاتر نیز بسیار پایین هستند. فقط ۱۹درصد از افراد در سال قبل از آمارگیری به سینما رفته‌اند و تنها ۵,۱ درصد آنها موفق به تماشای تئاتر شده‌اند. با این‌ وجود، ۹۱,۴ درصد اعلام کرده‌اند که با سرانه حدودا ۵ ساعت در روز، برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی را تماشا می‌کنند. این گزارش تنها به آمار مربوط به تلویزیون داخلی ایران می‌پردازد و در مورد تماشای شبکه‌های خارج از ایران یا اینترنتی اطلاعاتی جمع‌آوری نکرده است."

 روزنامه جام‌ جم در ادامه نوشت: «شما‭ ‬را‭ ‬نمی‌دانیم‭ ‬اما‭ ‬ما‭ ‬هر‭ ‬وقت‭ ‬می‌شنویم‭ ‬اینجا‭ ‬و‭ ‬آنجا‭ ‬می‌گویند‭ ‬ایرانیان‭ ‬رفتار‭ ‬فرهنگی‭ ‬فلان‭ ‬و‭ ‬بهمانی‭ ‬دارند،‭ ‬کفری‭ ‬می‌شویم. ‬چرا؟‭ ‬چون‭ ‬معتقدیم‭ ‬چنین‭ ‬گزاره‌های‭ ‬قاطعانه‌ای‭ ‬تنها‭ ‬و‭ ‬تنها‭ ‬باید‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬آمارهای‭ ‬مستند‭ ‬صادر‭ ‬شوند‭ ‬و‭ ‬نه‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬باورهای‭ ‬تجربی‭ ‬و‭ ‬شخصی‭. ‬حالا‭ ‬اگر‭ ‬آمارها‭ ‬هم‭ ‬همان‭ ‬را‭ ‬بگوید‭ ‬که‭ ‬ما‭ ‬بر‭ ‬اساس‭ ‬تجربه‭ ‬و‭ ‬باورهای‭ ‬انفرادی‭ ‬یا‭ ‬جمعی‌مان‭ ‬می‌گوییم‭ ‬که‭ ‬بهتر،‭ ‬اما‭ ‬وقتی‭ ‬می‌بینیم‭ ‬آمارها‭ ‬وضعی‭ ‬خوشبینانه‌تر‭ ‬یا‭ ‬بدبینانه‌تر‭ ‬از‭ ‬آن چه‭ ‬را‭ ‬ما‭ ‬بدون‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬اعداد‭ ‬و‭ ‬ارقام‭ ‬می‌گوییم‭ ‬ساخته‌اند،‭ ‬باید‭ ‬به‭ ‬خود‭ ‬بیاییم‭ ‬و‭ ‬یاد‭ ‬بگیریم‭ ‬تحلیل‌های‌مان‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬نتایج‭ ‬به‌دست‭ ‬آمده‭ ‬از‭ ‬آمار‭ ‬مستدل‭ ‬کنیم‭.‬"

زمان می گوید: "با توجه به این آمارها همچنان بخش زیادی از جمعیت ایران علاوه بر فقر اقتصادی با فقر فرهنگی نیز مواجه هستند که یکدیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهند."

خلاصه نتایج طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار ـ ١٣٩٦
طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار یکی از طرح‌های آماری جدید مرکز آمار ایران است که با هدف تهیه آمار و اطلاعات مربوط به فعالیت‌های فرهنگی و رفتارهای خانوارهای کشور و استفاده از نتایج آن در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی کشور در سال١٣٩٦ در سطح کشور، در نقاط شهری و روستایی برای افراد ١٥ ساله و بیشتر اجرا شد.

طرح آمارگیری از فرهنگ رفتاری خانوار یکی از طرح‌های آماری جدید مرکز آمار ایران است که با هدف تهیه آمار و اطلاعات مربوط به فعالیت‌های فرهنگی و رفتارهای خانوارهای کشور و استفاده از نتایج آن در برنامه‌ریزی‌های فرهنگی کشور در سال١٣٩٦ در سطح کشور، در نقاط شهری و روستایی برای افراد ١٥ ساله و بیشتر اجرا شد.

برخی از مهم‌ترین یافته‌های حاصل از این طرح که در سال ١٣٩٦ اجرا شده، به این شرح است:

ـ حدود ٥٨ درصد افراد ١٥ ساله و بیشتر باسواد طی سال قبل از آمارگیری، مطالعه کتاب غیردرسی داشته‌اند.

ـ سرانه مطالعه کتاب غیردرسی افراد ١٥ ساله و بیشتر باسواد، ٧ ساعت و ٤١ دقیقه در ماه بوده است که از این میزان سرانه ماهانه مطالعه قران و ادعیه ٣ ساعت و ٧ دقیقه بود.

ـ ٢٩,٩ درصد از افراد ١٥ ساله و بیشتر باسواد، در ماه قبل از آمارگیری روزنامه مطالعه کرده‌اند.

ـ سرانه ماهانه مطالعه روزنامه افراد ١٥ ساله و بیشتر باسواد، ١ ساعت و ٢٧ دقیقه بوده است

ـ سرانه تماشای برنامه‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران توسط افراد ١٥ ساله و بیشتر، ٤ ساعت و ٥٢ دقیقه در روز بوده است.

ـ سرانه حضور افراد ١٥ ساله و بیشتر در شبکه‌های اجتماعی، ١ ساعت و ٤ دقیقه در روز بوده است

ـ حدود ٥١,١ درصد افراد ١٥ ساله و بیشتر اظهار نموده اند که ورزش می‌کنند.

ـ سرانه انجام ورزش افراد ١٥ ساله و بیشتر، ٢٧ دقیقه در روز بوده است

ـ ٧٨,٩ درصد افراد ١٥ ساله و بیشتر در هفته شیر مصرف کرده اند. سرانه هفتگی شیر، ٣.٧ لیوان بوده است.

ـ ٥٤,٨ درصد افراد ١٥ ساله و بیشتر در هفته نوشابه مصرف کرده اند. سرانه هفتگی نوشابه، ١.٧ لیوان بوده است.

منابع

- مرکز آمار ایران

- زمان

- روزنامه جام جم

- ایسنا