شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- از کنار کتابفروشی ها رد می شویم، ویترین هایی با کتاب هایی در زمینه های مختلف چشم نوازی می کنند اما فضای کم رونق و نبود مشتری، نشان از رکود کتاب و کتابخوانی دارد.

به گزارش شارا به نقل از ایرنا، صنعت نشر ایران از رمق و رونق افتاده است. تیراژ پایین، کیفیت نازل فرم و محتوای آثار در کنار نبود سیاستگذاری های منسجم و مشخص در این زمینه، نفس های صنعت نشر را به شماره انداخته است.

البته این ها تنها بخشی از معضلاتی است که بر میزان پایین مطالعه اثرگذاشته است. در واقع آمار ناامیدکننده کتابخوانی در ایران را باید از دریچه های مختلف مورد توجه قرار داد.

از آنجایی که مطالعه سطح آگاهی عمومی را ارتقا داده و نقش مهمی در تقویت تعهد و مسئولیت اجتماعی دارد. کتابخوانی علاوه بر گسترش دایره اطلاعات عمومی و عمق بخشی به اندیشه افراد، قوه استدلال و تخیل را تقویت می کند. بر این اساس بررسی تطبیقی و مقایسه ای نسبت مطالعه با توسعه یافتگی دارای رابطه ای توامان است.

بررسی وضعیت نشر و وضعیت کتاب و کتابخوانی در ایران را باید در چارچوب عوامل چندگانه مورد تحلیل و بررسی قرار داد. در این زمینه در ایران به ذکر چند نکته می پردازیم؛

1-بخشی از مشکل صنعت نشر ایران، زمینه ساختاری دارد و بخشی دیگر به بحث کارگزاری بازمی گردد. به این معنا که مشکل صنعت نشر مربوط به چند سال نیست بلکه دارای سابقه چند دهه ای است. بر این اساس با اصلاح ساختارهای این حوزه می شود امیدوار بود که بتوان حرکت رو به رشدی را شاهد باشیم. البته در یک نگرش عمیق و همه جانبه باید گفت که عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بر چالش‌های حوزه نشر تاثیر‌گذار هستند. از این رو به نظر می رسد نیازمند طرح هایی در راستای دمیدن جانی تازه به صنعت نشر کشور هستیم تا حداقل همین میزان مخاطبان خود را نیز از دست ندهد.

همچنین سیاستگذاری های ضعیف، مدیریت های ناپایدار، فقدان برنامه های بلند مدت و پویا و تعداد پایین کتابخانه های عمومی از دیگر علت ها به شمار می آید.

2-یکی از مهمترین عوامل رونق یا رکود صنعت نشر به اقتصاد باز می گردد. در اقتصاد نشر چهار بخشِ نگارش شامل مولف و مترجم، تولید یا ناشر، عرضه شامل پخش و توزیع کتاب و مخاطبان نقش دارند. بر همین اساس توجه به این چهار بخش به صورت تخصصی برای توسعه و رشد اقتصاد نشر امری گریزناپذیر است.

در حال حاضر افزایش قیمت کاغذ، اقتصاد نیم بند صنعت نشر را با تهدیدهای بسیاری مواجه ساخته است تا جایی که افراد کتابخوان نگران آنند که با افزایش قیمت کتاب دیگر نتوانند کتاب بخرند. به ویژه آن که دانشجویان مشتری های اصلی کتاب به حساب می آیند و افزایش قیمت ها، آنها را از خرید بازمی دارد. در واقع ناشران توان انتشار کتاب را ندارند و مولفان و نویسندگان نیز به دلیل تیراژ پایین کتاب و نبود گردش مالی مناسب از حق تالیف یا ترجمه برخوردارند.

3-یکی دیگر از عوامل مهم نابسامانی در عرصه نشر و کتاب به ضعف محتوای آثار باز می گردد. مروری بر آثار منتشر شده طی سالهای اخیر گویای آن است که در کنار مشکلات ساختاری، محتوای آثار به شدت افت کرده است. برای نمونه در زمینه ترجمه آثار، نقاط ضعف بسیاری را شاهد هستیم. همچنین برخی از آثار با چندین ترجمه به بازار نشر عرضه شده اند که حتی تفاوت در نام و عنوان کتاب ها، مخاطبان را به اشتباه می اندازد.

در واقع در زمینه ترجمه آثار به جز معدودی از مترجمان، آثار ترجمه شده از استاندارهای لازم برخوردار نیستند و نمی توان چارچوب مشخص و منسجمی را در زمینه ترجمه مشاهده کرد.

4-از دیگر عوامل ایجاد نابسامانی در عرصه نشر، قاچاق کتاب و چاپ غیرمجاز آثار است. این مساله که به دلیل سودجویی عده ای فرصت طلب دنبال می شود، منجر به نادیده انگاشتن حق و حقوق ناشران و مولفان می شود. این معضل طی سال های گذشته روند صعودی به خود گرفته تا جایی که صدای اهالی نشر و نویسندگان درآمده است. البته طی هفته های گذشته شاهد برخورد جدی با این معضل بودیم و بسیاری از انبارهای کتاب قاچاق شناسایی شد و با عوامل آنها برخورد شد.

5-یکی از عوامل کاهش مطالعه، رونق فضای مجازی و شبکه های اجتماعی است که تا حدودی بر میزان مطالعه تاثیر گذاشته است. هر چند که این مساله نتوانسته به صورت کامل بر سطح مطالعه اثر مستقیم بگذارد اما بی تاثیر نبوده است.
همچنین فرهنگ شفاهی در میان ایرانیان نیز خود عامل دیگری است که منجر به این شده که افراد کمتر به سمت مطالعه و کتابت بروند.

6- به نظر می رسد ارائه برنامه های کوتاه مدتی همچون یارانه کتاب و اجرای طرح های موفقی مانند تخفیف های فصلی کتاب و برنامه های میان مدتی همچون حمایت مالی از ناشران و کتابفروشان و در برنامه ریزی های بلندمدت از طریق تقویت کتابخانه های عمومی بتواند صنعت نشر را به جایگاه واقعی اش بازگرداند.

بنابر این بدون داشتن نقشه راهی مشخص و راهبردی منسجم دستیابی به موفقیت در عرصه نشر و کتابخوانی کمتر امکان تحقق دارد.