ای بی‌خبر بکوش که صاحب خبر شوی تا راهرو نباشی ، کی راهبر شوی ( حافظ )

چرا روز خبرنگار؟
در هفدهم مرداد ماه سال 1377، محمود صارمی خبرنگار خبرگزاریِ جمهوری اسلامی ایران، به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران در مزار شریف افغانستان به دست گروهک تروریستی طالبان به شهادت رسید. به همین مناسبت، شورای فرهنگ عمومی، هفدهم مرداد ماه هر سال را به عنوان «روز خبرنگار» نامگذاری کرد.

معروفترین شبکه های خبری جهان
بودجه سالیانه بی‌بی‌سی بالغ بر ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون پوند است. بودجه تمامی بخش‌ها (غیر از بخش جهانی بی‌بی‌سی) از هزینه ماهیانه‌ای که هر یک از خانواده‌های صاحب تلویزیون در بریتانیا باید بپردازند، تامین می‌شود. این هزینه در حال حاضر برای تلویزیون‌های رنگی یازده پوند در ماه است. بودجه بخش جهانی نیز توسط وزارت امور خارجه بریتانیا پرداخت می‌شود. «هر ملت باید با صلح و آرامش با ملتی دیگر صحبت کند» شعار این شبکه خبری است.

 اهمیت و جایگاه رسانه ها، بخصوص شبکه های خبری در جهان امروز بر هیچکس پوشیده نیست. رسانه ها چنان در تار و پود زندگی بشر رخنه کرده اند که زندگی بشر امروزی به نوعی کاملاً به آن وابسته شده است. بسیاری از مردم بوسیله رسانه ها به اطراف و اکناف خود ارتباط برقرار کده و به زندگی خویش معنی می دهند. اما در این میان شبکه های خبری تلویزیونی در جهان امروز جهان ذهنی و غیر واقعی ای را به دنیا مخابره می کند. آن ها دیگر به وسایل انتقال واقعیت فکر نمی کنند بلکه به نوعی خود سازنده ی واقعیت ها و دگرگون کننده محیط هستند. گروه تولید تازه در این گزارش کوشیده است به معرفی برخی از مهمترین شبکه های خبری دنیا بپردازد.

CNN:
شبکه آمریکاییCNN (Cable News Network) شبکه تلویزیونی متعلق به شرکت رادیو و تلویزیون ترنر از زیرمجموعه‌های گروه «تایم وارنر»- به عنوان یکی از بزرگترین شرکت های رسانه ای دنیا در نیویورک- است که در ۱ ژوئن ۱۹۸۰ آغاز به کار کرد. سی‌ان‌ان در سال ۱۹۸۵ تبدیل به نخستین شبکه پخش ۲۴ ساعته برنامه‌های خبری در اروپا شد. همچنین در سال ۱۹۸۲، سی‌ان‌ان برای اولین بار اقدام به راه‌اندازی یک شبکه خبری باعنوان (Headline News) کرد که در این شبکه مهم‌ترین اخبار داخلی آمریکا و بین‌المللی به صورت برنامه نیم‌ساعته پخش می‌گردد. "The Worldwide Leader in News"(رهبر جهانی اخبار) شعار این شبکه خبری است. از معروفترین برنامه های این شبکه می توان به برنامه (Fareed Zakaria GPS) اشاره کرد که هر یکشنبه شب پخش می شود.

BBC:
شبکه بی‌بی‌سی(British Broadcasting Corporation) به معنی بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا از قدیمی‌ترین و بزرگترین شرکت های پخش خبر در سرتاسر جهان است. فعالیت اصلی این شبکه خبری، تولید برنامه و سرویس‌های خبری است. بی‌بی‌سی در ۱۸ اکتبر سال ۱۹۲۲ با نام «شرکت سخن‌پراکنی بریتانیا با مسئولیت محدود» بنیان گذاشته شد. در ۱۹۲۷ تحت عنوان «بنگاه سخن‌پراکنی بریتانیا» با دریافت پروانه سلطنتی تبدیل به یک شرکت دولتی شد. بودجه سالیانه بی‌بی‌سی بالغ بر ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون پوند است. بودجه تمامی بخش‌ها (غیر از بخش جهانی بی‌بی‌سی) از هزینه ماهیانه‌ای که هر یک از خانواده‌های صاحب تلویزیون در بریتانیا باید بپردازند، تامین می‌شود. این هزینه در حال حاضر برای تلویزیون‌های رنگی یازده پوند در ماه است. بودجه بخش جهانی نیز توسط وزارت امور خارجه بریتانیا پرداخت می‌شود. «هر ملت باید با صلح و آرامش با ملتی دیگر صحبت کند» شعار این شبکه خبری است.

France24:
فرانس24 نام شبکه‌ای خبری متعلق به دولت فرانسه است است که به سه زبان فرانسه، انگلیسی و عربی، اخبار پخش می کند. هدف از راه اندازی این شبکه که از بودجه عمومی دولت فرانسه تغذیه می‌شود، ورود به عرصه‌ای است که در آن مدتهاست آمریکا (سی ان ان) و بریتانیا (بی بی سی) و به تازگی الجزیره در دنیای عرب بر آن حاکمند. ایده اولیه تاسیس این شبکه در دوران حمله آمریکا به عراق شکل گرفت که فرانسه احساس می‌کرد به رغم مخالفتش با جنگ، صدا و دیدگاه‌هایش در دنیا شنیده نمی‌شود. دولت فرانسه در نظر دارد تا نهایتا با توسعه زبانهای مختلف در شبکه فرانس ۲۴ با دیگر شبکه‌های جهانی پیشرو در عرصه خبر به رقابت بپردازد.هم اکنون این شبکه به صورت ۲۴ ساعته به زبانهای فرانسوی و انگلیسی و به صورت ۱۰ ساعته به زبان عربی برنامه پخش می کند.

Fox news:
فاکس نیوز یک شبکه خبری آمریکایی است که در ۷ اکتبر ۱۹۹۶ با شعار «ما گزارش می کنیم شما انتخاب می کنید» به وجود آمد. این شبکه خبری زیر مجموعه شبکه رسانه‌ای فاکس و جز گروه(Fox Entertainment Group) متعلق به «ربرت مرداک»، غول رسانه ای جهان است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان رسانه این شبکه خبری مروج افکار محافظه کاران در ایالات متحده است.

Press TV:
پرس تی‌وی شبکه تلویزیونی وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و اولین شبکه خبری تلویزیونی انگلیسی‌زبان ایرانی است. این شبکه خبری در تیر ماه 1386 با شعار «خبر از نگاه جدید» و با هدف شکستن سلطه رسانه‌های گروهی غربی و به وجود آوردن پلی میان فرهنگ‌های مختلف، با بودجه ای نزدیک به 25میلیون دلاردر تهران آغاز بکار کرد. پیش از آغاز به کار شبکه پرس تی‌وی حدود ۳ میلیون بازدید از وب‌گاه این رسانه از ایالات متحده صورت گرفت و روزنامه گاردین، این شبکه ایرانی را چالشی برای بی‌بی‌سی و پادزهری در برابر شبکه خبری فاکس نیوز توصیف کرد.

 این شبکه خبرنگاران مقیم بسیاری در نقاط استراتژیک و مهم جهان مستقر کرده ‌است. پرس تی‌وی دارای۴۰۰‬ کارمند در داخل ایران و ۲۶ ‬خبرنگار محلی در شهرهای مهم جهان از جمله اورشلیم، نیویورک و واشنگتن است. از شاخص‌ترین چهره های این شبکه می توان به ایوان ریدلی گزارشگر سابق ساندی اکسپرس است که در سال ۲۰۰۱ میلادی به اسلام گروید، اشاره کرد. ریدلی مجری برنامه هفتگی سیاسی زنده به نام دستور کار (Agenda) است.

Euronews:
یورونیوز نام یک شبکه خبری ۲۴ ساعته اروپایی است که زیر نظر کمیسیون ارتباطات اتحادیه اروپا وابسته به اتحادیه اروپا فعالیت می‌کند. این شبکه در ۱ ژانویه ۱۹۹۳ میلادی راه‌اندازی شد و در آخرین برآورد شرکت (SOCEMIE)مرکب از شبکه‌های دولتی نوزده کشور اروپایی که اداره‌کننده یورونیوز محسوب می‌شوند، با پوشش خبری در ۲۰۰ میلیون خانه در ۱۲۱ کشور جهان، پربیننده‌ترین شبکه خبری اروپایی در جهان است. یورونیوز همچنین با قابل دسترسی بودن برای بیش از ۱۶۷ میلیون خانواده اروپایی پربیننده‌ترین شبکه خبری در اروپاست. ویژگی منحصر به فرد برنامه‌های یورونیوز این است که تماما به صورت اخبار تصویری می باشند و بینندگان چهره هیچ‌یک از مجریان را نمی بینند. این شبکه هم اکنون به ده زبان شامل انگلیسی، آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیولی، پرتغالی، روسی، ترکی استانبولی، عربی و فارسی برنامه پخش می کند.

Deutsche Welle:
دویچه وله (صدای آلمان) یک شبکه بین‌المللی آلمانی است که به پخش برنامه‌های رادیویی، تلویزیونی و اینترنتی می‌پردازد. این شبکه به غیر از زبان آلمانی به ۳۰ زبان دیگر برنامه‌هایی اجرا می‌کند. پخش سراسری دویچه وله رسماً از سال ۱۹۵۳ آغاز شده‌است. تا سال ۲۰۰۳ پایگاه آن در کلن قرار داشت که به ساختمان جدید آن در بن منتقل شد. بخش فارسی دویچه وله که هم شامل برنامه رادیویی می‌شود و هم شامل وبگاه از سال ۲۰۰۳ تا کنون با مسوولیت دکتر جمشید فاروقی و به‌کارگیری نزدیک به سی همکار ثابت و آزاد اداره می‌شود.

الجزیره:
الجزیره نام شبکه تلویزیونی خبری ماهواره‌ای است که مرکز آن در شهر دوحه در کشور قطر قرار دارد. این شبکه با پخش فیلمهای سخنرانی اسامه بن‌لادن، پس از واقعه تروریستی یازده سپتامبر برای اولین بار در غرب به شهرت رسید. شبکه الجزیره از سال ۲۰۰۶میلادی پخش برنامه‌های خود به زبان انگلیسی را آغاز کرد. الجزیره کانال های متعدد خاص تلویزیونی را علاوه بر کانال اخبار بکار گرفته‌است. این کانالها شامل، یک کانال زبان انگلیسی، کانال مستند الجزیره، کانال ورزشی الجزیره، یک کانال عمومی ورزشی به زبان عربی، پخش زنده الجزیره، که همایش‌ها را در زمان واقعی خود بدون هیچگونه ویرایش یا اعمال نظر پخش می‌کند، و نیز یک کانال تلویزیونی برای کودکان می‌باشد. الجزیره کار خود را با دریافت سرمایه‌ای به مبلغ ۱۵۰ میلیون دلار آمریکا امیر قطر(شیخ حمد بن ثامر آل ثانی) آغاز نمود. هدفش آن بود که از طریق پخش آگهی تا سال ۲۰۰۱ به خودکفایی برسد، اما زمانی که در رسیدن به آن ناکام گردید، امیر قطر با ادامه اعطای یارانه بر مبنای سالانه ۳۰ میلیون دلار آمریکا، در سال ۲۰۰۴ موافقت نمود. در ژولای، ۲۰۰۵، الجزیره بطور رسمی برنامه‌های خود را برای تأسیس یک سرویس ماهواره‌ای جدید به زمان انگلیسی تحت عنوان الجزیره بین‌المللی، اعلام نمود. الجزیره درتلاشی جهت اقدامی بلند مدت در نظر دارد اخباری را درباره جهان عرب، به خصوص اسرائیل، از چشم انداز خاورمیانه‌ای آن تهیه نماید.

المنار:
شبکه ماهواره‌ای المنار شبکه اطلاع‌رسانی و رسانه‌ای حزب الله لبنان است. این شبکه تلویزیونی به زبان‌های مختلف به صورت ۲۴ ساعته اخبار، گزارشات و پیام‌های مختلف حزب الله لبنان را در زمینه مسائل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی منطقه و جهان عرب، بخصوص در عراق و فلسطین منتشر می‌سازد. علاوه بر این شبکه المنار تصاویری از فعالیت‌های حزب الله لبنان در منطقه و هم چنین نشست‌های این حزب را با پوشش جهانی، مخابره می‌کند. انتظار می‌رود بیش از ۳۰ میلیون نفر مخاطب شبکه مذکور باشند و با وجود قطع متعدد برنامه‌های این شبکه در اروپا، هم چنان مخاطبان این شبکه از طریق سایت اینترنتی المنار به مشاهده برنامه‌های آن می‌پردازند.

العربیه:
العربیة یک شبکه خبری عرب‌زبان است که در تاریخ ۳ مارس ۲۰۰۳ فعالیت خود را در دبی آغاز کرد. سرمایه‌گذاران اصلی العربیه مرکز پخش خاورمیانه، گروه حریری لبنان، عربستان سعودی، کویت و دیگر کشورهای اطراف خلیج فارس هستند که جهت پایگذاری العربیه ۳۰۰ میلیون دلار هزینه کردند. در تاریخ ۲۶ ژانویه ۲۰۰۹ باراک اوباما، رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا اولین مصاحبه رسمی‌اش را به‌عنوان رئیس‌جمهور با العربیه کرد و پیامی به جهان اسلام داد که "آمریکایی‌ها دشمن شما نیستند" و همچنین اشاره کرد که "اسرائیل متحد قوی ایالات متحده است" و هیچگاه این اتحاد متوقف نخواهد شد.

خبرگزاری های مهم جهان
- خبرگزاری فرانس‌پرس(Agency France Press)
آژانس خبری فرانس‌پرس یکی از پنج غول خبری جهان است که به کشور فرانسه تعلق دارد.این خبرگزاری، قدیمی‌ترین خبرگزاری دنیا، بزرگترین خبرگزاری فرانسه وسومین خبرگزاری بزرگ در سراسر جهان است؛مرکز آن در پاریس است ومراکز منطقه ای آن نیز در واشینگتن، هنگ کنگ،نیکوزیا ومونته‌ویدئو قرار دارد.در 165کشور جهان خبرنگارانش حضوری فعال ودر 139 کشور نیز دفتر دارد این خبرگزاری به زبان های فرانسه، انگلیسی، عربی، اسپانیایی، آلمانی،پرتقالی و روسی اخبار خود را به سراسر جهان مخابره می‌کند.چالز لویس هاواس در 1835 این اپراتوری رسانه ای را بنا گذاشت در آن زمان نام آن آزانس هاواس بود؛از او به عنوان پدر روزنامه نگاری جهانی نام برده می‌شود. امروز بعد از گذشت 175 سال هنوز از تک و تا نیفتاده و روز به روز بسط و گسترش پیدا می‌کند.

در سال 1940 این آژانس بخش تبلیغات و آگهی های خود را راه اندازی کرد.در ماه نوامر همان سال قانون گذاران فرانسه آژانس هاواس را وادار کردند که بخش تبلیغات و آگهی های بازرگانی خود رااز بخش تهیه اخبار و گزارش جدا کند؛با شروع جنگ جهانی دوم و اشغال خاک فرانسه از طرف آلمان،آژانس هاواس تحت کنترل دولت آلمان درآمد. پس از آزادی فرانسه آژانس مذکور از میان رفت.

در ماه اوت 1944 از ادغام OFI (-Office France Informationاداره اطلاعات فرانسه)و AID(-Agency - Information Document آژانس مستندسازی فرانسه) خبرگزاری فرانس‌پرس را به وجود آوردند و « مارتین بورژ» را به عنوان اولین مدیرعامل فرانس‌پرس انتخاب کردنــــد و در پــــایان همان سال براســـاس حــــکمی به عنوان (Agency France Press)AFPبه رسمیت شناخته شد.در سال های 1946 تا 1954 مدیریت آژانس فرانس‌پرس به دست موریس نگره افتاد که در طی این هشت سال از آن شبکه‌ای قدرتمند ساخت به طوری که در سال 1953 با انتشار خبر مرگ استالین رهبر روسیه جای پای خود را به عنوان یکی از خبرگزاری‌های مهم جهان محکم کرد.

در سال 1969 انتشار اخبار به زبان عربی را آغاز کرد. AFP از سال 1981 ماهواره را به خدمت می‌گیرد تا سال 1984 این خبرگزاری فقط با متن و عکس سروکار داشت از آن به بعد صدا هم به خدماتش اضافه شد.در سال 2000 آژانس فرانس‌پرس برای اولین بار در بازی‌های المپیک خدمات چندرسانه ای ارایه کرد. سال2002 برای آژانس فرانس‌پرس سال ورود به عرصه تلویزیون‌های اینتراکتیو(موثربر یکدیگر) است اینتراکتیو به برنامه هایی گفته می‌شود که به واکنش فعالانه تماشاگر یا کاربر نیاز دارد؛ یعنی تا فرد انتخاب نکند برنامه تلویزیونی ادامه پیدا نمی کند.

اکنون آژانس خبری فرانس‌پرس از جایگاهی مهم در بازار خبری جهان بهره‌مند است و نمایندگی هایش در 139 کشور پراکنده‌اند و در مجموع 124000روزنامه ،شبکه یا ایستگاه رادیدیی و تلویزیونی به گونه ای مستقیم یا غیر مستقیم از آن ،خدمات اطلاعاتی دریافت می‌کنند. آژانس خبری فرانس‌پرس دارای 858 خبرنگار است وافزون براین، 1417 خبرنگار نیز با آن همکاری دارند این خبرگزاری در سال 1970 روزانه یک میلیون و پانصد کلمه خبر به سراسر جهان مخابره کرده است که به طور متوسط تنها اخبار مربوط به پاریس 75 هزار کلمه بوده است.

همچنین، برای استفاده مطبوعات فرانسه، چند سرویس اختصاصی ورزشی،اقتصادی، اطلاعات مذهبی و جز آن دایر کرده است. بودجه این خبرگزاری در سال 1973 رقمی درحدود صدوچهل میلیون فرانک فرانسه بوده‌است. خبرگزاری فرانس‌پرس،گزارش‌های مصور فراهم می آورد وبه تلویزیون های بزرگ دنیا مخابره می‌کند. گقته می‌شودکه خبر های این آژانس،نسبت به چهار خبرگزاری دیگر از صحت و دقت بیشتری برخوردار است.

مهم ترین و اولین مشتری AFP دولت فرانسه است که تولیدات خبری این خبرگزاری را برای سرویس‌های مختلف خود خریداری می‌کند. AFP شعبات فرعی نیز دارد که بعضی از آنها عبارتند از:
که اخبار مالی را تهیه ومخابره می کند. AFX.1
AFPGMBH .2 که اخبار خبرگزاری را به زبان آلمانی مخابره می‌کند.
SID.3 که اخبار ورزشی را به زبان آلمانی مخابره می‌کند.
Fil-eas .4 که یک شبکه پخش داده ها و اخبار ماهواره ای است.
تولیدات خبری AFP به سه صورت ارایه می‌شود: 1. تولیدات آنلاین 2. تولیدات متنی 3. تولیدات تصویری.
در سال مالی 2000-2001 درآمد این خبرگزاری از فروش تولیدات خبری اش 310 میلیون دلار و در سال 2001-2002 حدود 325 میلیون دلار بود.

- خبرگزاری رویتر(Reuter)
در اکتبر 1851 ،پل جولیوس رویتر، یک مهاجر آلمانی تبار اداره‌ای در شهر لندن تاسیس کرد.که قیمت‌های بازارسهام را بین لندن و پاریس از طریق کابل مخابراتی جدیدCalais-Dover انتقال می‌داد.رویتر به عنوان یک آژانس به زودی معروف شد، مالکیت خبرگزاری بااینکه در ابتدا خصوصی بودو در تملک خانواده رویتر قرار داشت ولی پس از فوت جولیوس رویتر تغییر مالکیت داده شدبه‌طوری که بعد از مدتی خدمات خود را به دیگر کشورهای اروپایی گسترش داد.

همچنین دایره فعالیت خود را به حوزه تبادل اخبار اقتصادی و غیر اقتصادی در سراسر جهان گسترش داد. در سال 1865 رویتر اولین نهادی در اروپا بود که خبر ترور آبراهام لینکلن، رئیس جمهوری آمریکا را تحت پوشش خبری خود قرار داد.در سال 1883 رویتر به انتقال اخبار و اطلاعات برای روزنامه های لندن از طریق سیستم های الکترونیکی اقدام کرد و در سال 1923 پیش قراول استفاده از رادیو برای ارسال اخبار بین المللی شد.

در بین دو جنگ جهانی، رویتر تحت فشار دولت انگلیس قرار گرفت تا در راستای منافع آن فعالیت کند. در سال1941 رویتربا ساختاربندی مجدد خود به عنوان یک شرکت خصوصی خود را از این فشارها خلاصی بخشید و در همین سال، چهار اتحادیه بزرگ شامل،اتحادیه صاحبان روزنامه،اتحادیه مطبوعات و نیز مطبوعات متحد اسرالیا و اتحادیه مطبوعات نیوزلند در آن شرکت جستند.اگرچه رویتر بیشتر به عنوان بزرگترین خبرگزاری چندرسانه ای بین المللی شناخته شده است اما بیش از 90 درصد درآمدهای آن از محل خدمات وسرویس های مالی که ارایه می‌دهد،تامین می‌شود.

از تحولات مهمی که از نیمه دوم سده بیستم در رویتر ایجاد شد تاسیس سرویس رویتر مانیتور بود که به پوشش اخبار مربوط به ارزهای خارجی و قیمت سهام دردنیا می‌پرداخت. در سال 1956 رویتراولین خبر مربوط به تقبیح استالین توسط خروشچف را منتشر کرد. در پی افزایش میزان سوددهی رویتر،سهام این شرکت در سال 1984 در بازار بورس لندن عرضه شد و در پی آن اخبار تلویزیونی رویتر نیز در سال 1985 کار خود را آغاز کرد.در سال 1986 رویتر شبکه اطلاعاتی خود را به عنوان فعال‌ترین شبکه جهانی معرفی نمود که می‌تواند اطلاعات را در کوتاه‌ترین مدت و با استفاده از پایانه های کامپیوتری و ویدیـو ترمینال در اختیار مشترکین قرار دهد.

رویتر همان طور که در سال 1961 خبر ساختن دیوار برلین را برای اولین بار منتشر کرد،اخبار فروپاشی آن را نیز در سال 1989 منعکس کرد.این خبرگزاری 30 سال دفتر خود در برلین شرقی را حفظ کرد.

رویتر علاوه بر فعالیت در حوزه ارایه خدمات و اخبار مالی ،متن،گرافیک،فیلم های ویدئویی و عکس های خبری در موضوعات مختلف به سازمان های خبری و پایگاه های اینترنتی در سراسر جهان ارایه می‌دهد. رویتر هم اکنون به عنوان یکی از بزرگترین خبرگزاری‌های دنیا با حدود 2157 خبرنگار و عکاس در 200 شهر واقع در 183 کشور دنیا حضوری فعال دارد. این خبرگزاری متن های خود را به 19 زبان مختلف ارایه می‌دهد.اخبار آن تا 25 هزار خبر وبیش از دو میلیون خبر در روز می‌رسد.این خبرگزاری با ایجاد سرویس اینترنتی خود به صورت چندرسانه ای به بیش از 73 میلیون نفر در سراسر جهان سرویس می‌دهد وچهارهزار روزنامه و چهارصد ایستگاه های رادیو و تلویزیونی مشتریان عمده آنند. سرویس خبرهای اقتصادی و مالی از گسترده ترین و وسیع ترین سرویس های این خبرگزاری است که در شصت کشور فعالیت دارند.رویتر برای کسب اخبار و اطلاعات ،در زمینه بورس،از پیشرفته ترین رایانه ها سود می جویدو در بسیاری موارد اطلاعات را به گونه ای اختصاصی از طریق پایانه های الکترونیکی برای مشتریان ویژه خود می فرستد.

رویتر در سال مالی 2003 درآمدی برابر با سه هزارو197میلیون پوند داشت.در حال حاضر خبرگزاری یادشده وابسته به وزارت امور خارجه انگلستان و در خدمت سیاست های استعماری این کشور است.

خبرگزاری رویتر در زمینه جعل و تحریف وقایع وجریان های انقلابی و رویدادهای جهان سوم دارای پیشینه ای طولانی است و می توان گفت که در این زمینه از تخصصی ویژه بهره می برد و این تخصص را در طول چندین دهه خدمت به وزارت مستعمرات انگلستان کسب کرده است.

- خبرگزاری آسوشیتدپرس(AP)
آسوشیتدپرس(Associated Press -AP ) در مه‌ی 1848 به وسیله نمایندگان شش روزنامه رقیب شهر نیویورک بنیان نهاده شد. هم اکنون این خبرگزاری،بزرگترین آژانس خبری جهان است.این روزنامه ها درصدد هماهنگ عمل کردن در جمع آوری اخبار اروپا بودند. تا پیش از این،هر یک از این روزنامه ها خبرنگاران خود را به بنادر می فرستادند تا اخبار تازه قاره های دیگر خصوصا اروپارا از مسافرانی که از کشتی ها پیاده می شدند،دریافت کنند.در سال 1849 در هالیفاکس اولین اداره ماوراء بحر خبرگزاری آسوشیتدپرس افتتاح شد.

شاید بتوان گفت آسوشیتدپرس اولین سازمان خبری بود که توانست خبرنگاران خود را به جبهه های جنگ بفرستد و از آن زمان به بعد این شیوه در میان خبرگزاری‌ها مرسوم شد. در سال 1861 و طی جنگ های داخلی آمریکا سانسور شدیدی بر مخابره اخبار جنگ اعمال می‌شد که همین امر باعث شد که گزارشگران و خبرنگاران آسوشیتدپرس بدون نام،اخبار و گزارش‌های خود را مخابره کنند و فقط در خبر می نوشتند:"از خبرگزاری آسوشیتدپرس".

در سال 1876 مارک کلوگ اولین خبرنگار آسوشیتدپرس بود که در حین وظیفه در نبرد Little Bighorn جان خود را ازدست داد. آسوشیتدپرس در حال حاضرتعاونی ای است که مالک آن روزنامه‌های معینی می باشند که هم در تهیه اخبار و گزارش ها به آن مساعدت می‌کنند وهم از مطالب آن استفاده می‌کنند.در سال 2004 حدود 1700 روزنامه به اضافه هزار شبکه رادیو و تلویزیونی که بیشتر آنها در خاک آمریکا قرار دارد از اخبار و گزارش‌های آسوشیتدپرس استفاده کرده اند.

به گزارش دفتر مطالعات بین المللی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، خبرگزاری آسوشیتدپرس از سال 1990 به این سو صورت سازمانی جدیدی یافت.در این سال این خبرگزاری به قانون شرکت های ایالت نیویورک پیوست و به وسیله یک شرکت تعاونی غیر انتفاعی درآمد. اعضای آسوشیتدپرس شورای مدیران که هیئت حاکمه این خبرگزاری است را انتخاب می‌کنند. براساس اساسنامه این خبرگزاری، اعضای شورای مدیران حداقل 18 و حداکثر 24 نفر خواهند بود.دست کم سه نفر از اعضای شورای مدیران باید نمایندگان روزنامه هایی باشند که در شهرهایی با جمعیت کمتر از 50 هزار نفر منتشر می شوند ویا روزنامه‌هایی که تحت کنترل و یا مرتبط با روزنامه‌هایی که در شهرهایی با بیش از 50 هزارنفر جمعیت منتشر می‌شوند،نیستند.

مدیر اجرایی، هدایت کننده عملیات های آسوشیتدپرس براساس اختیاراتی که شورای مدیران به وی اعطا کرده می‌باشد. در حال حاضر« تام کورلی» مدیر اجرایی آسوشیتدپرس است که از سال 2003 به این سمت منصوب شده است. وی دوازدهمین مدیر اجرایی است که تاکنون امور آسوسیتدپرس را هدایت کرده اند.در حال حاضر این خبرگزاری 3700 نفر نیرو در اختیار داردکه در 240 اداره این خبرگزاری در سراسر جهان مشغول ایفای نقش هستند. ماموریتی که آسوسیتدپرس برای خود تعریف کرده این است که به شبکه اصلی خبری جهانی تبدیل شودوسرویس های خبری با کیفیت بالا و قابلیت اعتماد بالا به مخاطبان ارایه دهد. آسوسیتدپرس در حال حاضر دارای قسمت ها و امکانات زیر است:

یک شبکه از بهترین عکس‌های دیجیتالی صنعت،آرشیوی از عکس‌های دیجیتالی تجاری،یک سرویس خبری آنلاین که طی 24 ساعت شبانه روز مدام در حال مخابره اخبار دست اول است،یک شبکه اخبار تلویزیونی که وضعیت هنر را مخابره می کند،بزرگ ترین شبکه رادیویی آمریکا و کتابخانه ای مشتمل بر بیش از 10 میلیون عکس و تصویر.

تاکنون خبرگزاری آسوسیتدپرس موفق شده است 47 بار جایزه پولیتزر را که سالی یکبار در آمریکا به بهترین‌های عرصه مطبوعات،ادبیات و موسیقی تعلق می‌گیرد،از آن خود کند. کسب این تعداد جایزه پولیتزر در بین خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های جهان بی‌نظیر است.این خبرگزاری 28 جایزه پولیتزر را در عرصه عکس از آن خود کرده است.در حال حاضر 330 شبکه رادیو تلویزیونی بین المللی خدمات اخبار ویدیویی و 8500 خریدار بین المللی اخبار و عکس‌های این خبرگزاری را دریافت می‌کنند.

آسوسیتدپرس اخبار و گزارش‌های خود را به پنج زبان انگلیسی ،آلمانی ،هلندی، فرانسوی و اسپانیایی مخابره می کند.در حال حاضر در عرصه خبر، آسوسیتدپرس علاوه برمخابره اخبار سیاسی به همراه شرکت Dow Jones که ناشر روزنامه وال استریت ژورنال و یکی از قدرت های اصلی عرصه روزنامه نگاری اقتصادی آمریکا است،اخبار اقتصادی و مالی را مخابره می کند.در حال حاضرAP-DJ به رسانه‌ها و مشتریان مطبوعاتی خود در 43 کشور خدمات اخبار اقتصادی و مالی ارایه می‌دهند. همچنین، برای پاسخگویی به نیاز روزافزون مردم به اخبار ورزشی در سال 1947 خبرگزاری آسوسیتدپرس اولین خبرگزاری شد که یک سرویس مجزای ورزشی به راه انداخت.

در حال حاضر روزانه هفده میلیون کلمه خبر و در هر دقیقه 9600 کلمه خبری از خبرگزاری آسوسیتدپرس به سراسر جهان مخابره می‌شود. آسوسیتدپرس در حال حاضر آرشیو عکس اینترنتی با 700 هزار قطعه دارد. هر کاربری در هر نقطه از جهان می تواند از طریق اینترنت به این آرشیو دسترسی پیدا کند.

آسوسیتدپرس دز سال 1941 رسما اولین ایستگاه رادیویی خود را نیز به راه انداخت. در سال 1980، شبکه رادیویی آسوسیتدپرس اولین شبکه رادیویی شد که از طریق ماهواره برنامه‌های خود را پخش می‌کرد.دهه1990 شاهد رشد سرسام‌آور خدمات رادیویی تلویزیونی آسوسیتدپرس بود.درسال 1995 نیز آسوسیتدپرس برای پاسخگویی به علاقه مندی روزافزون جهانیان به اینترنت واحد خدمات چندرسانه ای خود را ایجاد کرد. در حال حاضر سایت اینترنتی آسوسیتدپرس اخبار ،عکس، نمودار،خدمات صوتی و رادیویی را به صورت روزآمد به کاربران ارایه می‌دهد. در سال 1994، آسوسیتدپرس سرویس اخبار ویدیویی بین المللی خود را موسوم بهAPTV در لندن راه اندازی کرد. APTV درسال 1998 بهAPTN Associated Press Television News) ( تغییر نام داد و این تغییر نام زمانی صورت گرفت که آسوسیتدپرس آژانس ویدیویی WIN را از شرکت‌های صاحب آن یعنی شبکه خبری ABC ،ITN انگلیس و کانال 9 استرالیا خرید. APTN تصاویر ویدیویی از اخبار برتر روز را به وسیله ماهواره برای سازمان های عمده خبری فراهم می کند.

با سقوط خبرگزاری تونایتد اینترنشنال،مهم ترین رقیب خبرگزاری آسوسیتدپرس ، این خبرگزاری در حال حاضر بزرگترین سرویس خبری ملی در آمریکا و جهان می باشد.

- خبرگزاری یونایتدپرس
خبرگزاری یونایتد پرس در سال 1958 از اتحاد با « سرویس خبری بین المللی » پدید آمد که اکنون رقیب خبرگزاری آسوشیتدپرس است. یونایتدپرس بعد از آسوشیتدپرس دومین خبرگزاری بزرگ آمریکا و جهان است. این خبرگزاری به علت روش ویژه اش در کسب و نشر خبرهای هیجان انگیز و وسواسی که در ارسال هرچه سریعتر اخبار با خرج می‌دهد ،مدت‌ها به عنوان یک خبرگزاری نیمه جدی تلقی می‌شد. این خبرگزاری در مقایسه با آسوشیتدپرس از نظر تجاری فعال‌تر است ولی طی دو دهه گذشته برای سهام داران خود سودی به همراه نداشته و به خاطر هزینه های زیاد به کارگیری تجهیزات پیشرفته در دهه 1970 با مشکلات مالی مواجه بود. یونایتدپرس کماکان در مالکیت کمپانی اسکریپس است و این کمپانی ضمنا گروه روزنامه‌های اسکریپس- هوارد و شرکت‌های انتشاراتی متعددی را نیز در مالکیت خویش دارد.

این خبرگزاری در میان آژانس‌های خبری بین المللی ، یک نهاد سرمایه داری محسوب می‌شود ولی درآمدهایی که از گذر فروش اخبار و اطلاعات خارجی کسب می‌کند چندان چشم‌گیر نیست. یونایتدپرس با تکیه بر تجهیزات و امکاناتی که در اختیار دارد می‌تواند از رویدادهای گوناگون، مانند جنگ های مهیب،فیلم‌برداری کند و همچنین قادر است اخبار مهم سراسر جهان را با بهره گیری از ماهواره های مخابراتی در کمتر از یک دقیقه به سراسر جهان مخابره کند.

هم‌اکنون خبرگزاری یادشده، حدود یازده‌میلیون کلمه ‌خبروتفسیر در مورد موضوعات گوناگون سیاسی،اقتصادی،فرهنگی،اجتماعی و نظامی به کشورهای مختلف جهان مخابره کند. یونایتدپرس 244 دفتر نمایندگی در سراسر جهان دارد که از این میان 148 دفتر در خاک آمریکا جای گرفته است. مجموع اخبار این خبرگزاری به 48 زبان مختلف مخابره می‌شود و به 7000 مشترک روزنامه، 3237 ایستگاه رادیویی، 1445 ایستگاه تلویزیونی و 36 خبرگزاری ملی خدمات اطلاعاتی ارایه می‌دهد. تعداد کارکنانی که برای خبرگزاری کار می‌کنند تنها حدود 200 کارمند رسمی و هزاران کارمند غیررسمی می باشند؛ ونیز 92 کشور جهان را تحت پوشش خبری خود دارد.

هرچند خبرگزاری‌های آسوشیتدپرس و یونایتدپرس مدعی اند که در فعالیت های خویش سود و زیان هیچ دولتی را در نظر ندارند و مستقلانه و بی طرفانه به کار خود مشغولند، شکی نیست که هر دو خبرگزاری از ابزارهای فعال سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا هستند.

خبرگزاری‌های یادشده، که در حقیقت ستون فقرات امپریالیسم خبری اند والویت های خبری خود را براساس سیاست امپریالیستی خود برنامه ریزی و در جهان منتشر می‌کنند. این برنامه ریزی در بسیاری از اوقات برای تحقق مطامع و اهداف سیایت خارجه امپریالیسم آمریکا موثر افتاده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس و یونایتدپرس همراه با سیاست‌های توسعه طلبانه و سلطه جویانه آمریکا ،پیوسته کوشیده اند با طرح مطالب پوچ و نادرست چهره ای وارونه از انقلاب اسلامی ایران، نزد افکارعمومی جهان ترسیم کنند. این آژانس‌های سخن پراکنی با طرح موضوع نقض حقوق بشر در ایران،تروریسم و دهها اتهام واهی دیگر، جنگ سرد دامنه داری را علیه جمهوری اسلامی ایران سازمان داده اند.

- خبرگزاری ایتار- تاس(ITAR-TASS)

منشا تاسیس و آغاز به کار خبرگزاری ایتارتاس(Information Telegraph Agency of Russia ) به نامه ای برمی گردد که وی.ان.کوکوفتسوف،وزیر مالیه روسیه تزاری در 26 مارس 1904 به وزیر امور خارجه این امپراتوری فرستاد. به تبع آن در ژوئیه 1904 نشستی درباره ایجاد یک آژانس مخابراتی رسمی تشکیل شد. در این جلسه تصمیم به ایجاد آژانس تلگراف سن پترزبورگ (SPTA) گرفته شد.

SPTA اولین خبرگزاری رسمی روسیه و سلف ایتارتاس بود که کارخود را از اول سپتامبر 1904 آغاز کرد.در 31 دسامبر 1909 ،این آژانس تحت نظارت مستقیم شورای وزیران قرار گرفت و به یکی از زیرمجموعه‌های آن تبدیل شد.در 19 اوت 1914 یک روز پس از آنکه نیکولاس دوم،تزار روسیه دستور تغییر نام سن پترزبورگ به پترزبورگ را داد SPTA به PTA تغییر نام یافت. طی دوران انقلاب بلشویکی در 25 اکتبر 1917 ساختمان PTA در پترزبورگ به وسیله ناوگان دریایی بالتیک به رهبری« لئونید استارک» تسخیر شد. اولین گزارش‌های مکتوب به وسیله استارک درباره انقلاب بلشویکی سریعا از طریق این خبرگزاری به سراسر جهان مخابره شد. در 18 نوامبر 1918 دولت بلشویکی ، آن را به آژانس خبری دولت مرکزی تبدیل کرد. در مارس 1918 این خبرگزاری به مسکو منتقل شد و در ماه ژوئن همان سال با اداره انتشارات دولت ادغام گردید. در 7 سپتامبر 1918نام این خبرگزاری به آژانس تلگراف روسیه (ROSTA) تغییر یافت. ROSTA به خبرگزاری اصلی جمهوری سوسیالیستی روسیه تبدیل شد.در 10 ژوئیه 1925 آژانس تلگراف اتحاد جماهیر شوروی(TASS) بنیان نهاده شد و کارکردهای اصلی ROSTA به آن واگذار شد.

TASS خلاصه سه کلمه روسی (آژانس تلگرافی روسیه) است و برای برآورده ساختن هدف های بلوک شرق در عصر جنگ سرد ونظام دو قطبی فعالیت می‌کرد. خبرگزاری TASS زیر نظر شورای وزیران شوروی فعالیت می‌کرد و وظیفه اصلی آن ارایه اخبار،اطلاعات و اسناد رسمی دولت درباره مسایل سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی در داخل و خارج از کشور و مدیریت خبرگزاری‌های جمهوری های متعلق به اتحاد جماهیر شوروی بود.

در جریان کودتای دولتی 1991 تعاض میان اخبار خبرگزاری‌های مستقل و تاس به شدت بروز کرد. که در نتیجه این تفاوت محتوای اخبار خبرگزاری TASS اعتماد مردم را تا حدود زیادی از دست داد.

TASS متشکل و شامل همه خبرگزاری‌های جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی بود. این خبرگزاری‌های فرعی عبارت بودند از :

1. خبرگزاری RATAU در اکراین
2. خبرگزاری BELTA در بلاروس
3. خبرگزاری UZTAG در ازبکستان
4. خبرگزاری KTZAG در قزاقستان
5. خبرگزاری GRUZINFORM در گرجستان
6. خبرگزاری AZERINFORM در آذربایجان
7. خبرگزاری ELTA در لیتوانی
8. خبرگزاری LATINFORM در لتونی
9. خبرگزاری ATEM در مولداوی
10. خبرگزاری KIRTAG در قرقیزستان
11. خبرگزاری TAJIKTA در تاجیکستان
12. خبرگزاری ARMENPRESS در ارمنستان
13. خبرگزاری TURKMENIN در ترکمنستان
14. خبرگزاری ETA در استونی

خبرگزاری TASS برخلاف چهار غول خبری جهان غرب ،دارای پوشش خبری گسترده ای نیست و برای کسب اخبار خارجی به خبرگزاری‌های آمریکایی و اروپایی متکی است. اخبار و اطلاعات خبرگزاری TASS مورد استفاده حدود 4000 روزنامه،شبکه تلویزیونی و ایستگاه رادیویی در سراسر اتحاد جماهیر شوروی وبیش از هزار شبکه رسانه ای خارجی بود. این خبرگزاری دارای یکی از بزرگترین شبکه های خبرنگاری در دنیا بود به طوری که 682 شعبه در داخل و94 شعبه در خارج از کشور داشت و مجموع حدود 2000 نیروی مطبوعات در این شعبه ها مشغول کارند.

خبرگزاری TASS در ‍‍‍ژانویه 1992 پس از زوال اتحاد جماهیر شوروی واعلام استقلال جمهوری های آن وتشکیل کشور روسیه دموکراتیک به آژانس تلگراف اطلاعاتی روسیه (Information Telegraph Agency of Russia)(ITAR-TASS ) تغییر نام یافت؛اما از آنجایی که نام تاس خبرگزاری رسمی شوروی ،بیشتر شهرت جهانی داشت این نام در کنار ایتار باقی ماند. امروزه ایتار تاس یکی از خبرگزاری‌های مهم جهان است وبه عنوان آژانس خبری اصلی دولت روسیه ایفای نقش می کند.

ITAR-TASS دایما برای گسترش کردن استفاده کنندگان از اخبار وسرویس هایش از جمله رسانه های ملی، خبرگزاری‌ها،کانال‌های تلویزیونی و ایستگاه‌های رادیویی و شبکه های رسانه ای کوچک محلی تلاش می‌کند. ITAR-TASS به شش زبان زنده دنیا که عبارتند از روسی،انگلیسی،فرانسوی،آلمانی،اسپانیایی و عربی اخبار خود را مخابره می‌کند. خبرگزاری ITAR-TASS بزرگترین مجموعه عکس‌های خبری را در روسیه و کشورهای مشترک المنافع دارد. مجموعه عکس‌های خبری آن بیش از 120 هزار عکس است وبیش از یک میلیون نگاتیو نیز در اختیار دارد. روزانه 50 تا 100 عکس روی پایگاه اینترنتی این خبرگزاری قرار می‌گیرد.

- سایر خبرگزاری ها
آنچه گذشت مختصری بود درباره پنج خبرگزاری بین المللی که در مقیاس جهانی به گردآوری اخبار و توزیع خبر،تفسیر و گزارش خبری اشتغال دارند. اما در حال حاضر هر کشوری دارای یک خبرگزاری ملی است که کم و بیش وابسته به دولت است. وظیفه اصلی خبرگزاری‌های ملی ،کسب خبرهای داخلی و خارجی برای مطبوعات و رسانه های گروهی کشور خویش و ارسال خبرهای کشور به دیگر کشورهای جهان است.

گرچه در جهان بیش از 1200 خبرگزاری دیگر فعالیت می کنند وبسیاری از آنها فعالیت شان گسترده است ولی هیچ وقت نمی توانند رقیبی برای غول های آژانس خبری پنجگانه مطرح باشند. خبرگزاری‌های ملی اخبار ارسالی از سازمان‌های خبری بین المللی را انتخاب می کنند و سپس به رسانه‌های داخلی ودر نتیجه مصرف‌کنندگان داخلی خبر تحویل می‌دهند. در اکثر کشورها،رسانه‌های جمعی مجاز به دریافت مستقیم خبر از خبرگزاری‌های بین المللی نیستند و باید اخباررا از طریق خبرگزاری‌های ملی-داخلی دریافت نمایند. به واقع در این میان، خبرگزاری‌های جهان عاملان توزیع مواد خام خبری برای رسانه ها و خبرگزاری‌های کوچک ترند.

از میان خبرگزاری ملی می‌توان به خبرگزاری شین هوا در چین، خبرگزاری وفا وابسته به جنبش فلسطین، خبرگزاری کیودو وابسته به کشور ژاپن، خبرگزاری IFP متعلق به کشور اسپانیا، خبرگزاری DPI متعلق به آلمان و خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران IRNA اشاره کرد.

- خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (IRNA)
در سال 1313 اداره ای به نام آژانس پارس در وزارت امور خارجه تشکیل شد تا اخبارکشور را گردآوری ودر دسترس مردم و مطبوعات قرار دهد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی،در سال 1360 نام سازمان خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران IRNA پارس به خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران ایرنا تغییر یافت و از زیر مجموعه وزارت امور خارجه خارج گردید وزیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به فعالیت خود ادامه داد. خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) اخبار و گزارش‌های خبری داخلی،منطقه ای وبین‌المللی را در قالب خروجی های خبری مطبوعاتی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، استانها، خارجی، گزارش،علمی،افتصادی، ورزشی،ایرنا انگلیسی و ایرنا عربی تقسیم بندی نموده و به صورت 24 ساعته به مشترکین خود عرضه می‌نماید. ایرنا، امکان دسترسی به اخبار خبرگزاری‌های معتبر جهان نظیر فرانس‌پرس،رویتر،یونایتدپرس،آسوشیتدپرس،ایتارتاس ،شین هوا و کیودو به زبان اصلی و برگردان فارسی را برای علاقه مندان فراهم آورده است.

منابع و مآخذ
1.معتمدنژاد،کاظم، " وسایل ارتباط جمعی" ،چاپ اول ،انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی،تهران ،1384.
2.دادرس،تقی، " ققنوس تبلیغات (درآمدی بر اصول و فنون تبلیغ) " ،انتشارات محقق اردبیلی، 1389.
3.نشریه « کارگزار روابط عمومی» ،زمستان 83..
4.مقاله « خبرگزاری های روسیه» ،امیر ترقی نژاد.
5.مقاله «بررسی تاریخی نقش خبرگزاری‌ها در جنگ و صلح» ،نشریه جهان اقتصاد،شماره 18 ، 19/8/83 .
6.مقاله «اول متن،بعد صدا وتصویر»،علیرضا عبادتی.
7.مقاله «خبرگزاری رویتر»،نشریه اقتصاد دیرپا،4/8/83..
 

سایت ها:

1. www.ap.org
2. www.isna.ir
3. http://en.wikpedia.org/wiki/agence-france
4. www.afp.com
5. www.reuter.com
6. www.irna.ir



 

تهیه و تنظیم : حسن خسروی - مدرس دانشگاه و مولف کتاب روابط عمومی و ارتباطات
سارا خسروی – کارشناس ارشد مدیریت فرهنگی
خبرنگار ، سرباز خط مقدم جبهه مقدس اطلاع یابی و اطلاع رسانی است