مقدمه
شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- روابط عمومی ها از عکس استفاده فراوانی می کنند. اما سوال اینجاست که چه نوع عکسی باید بیشتر مد نظر روابط عمومی قرار بگیرد. علاوه بر عکس صنعتی، عکاسی تبلیغاتی و فوتوژورنالیسم مهمترین گونه های عکس هستند که می توانند مورد استفاده روابط عمومی قرار بگیرند.

تعریف عکس
یک تعریف عکس ثبت لحظه‏ هاست. امروزه علیرغم پیشرفت قدرت فیلم و جذابیتهای خاص آن، عکس همواره اهمیت و کاربرد ویژه خویش را حفظ نموده، تا جایی که به جرات می توان گفت عکس جز لاینفک تولید فیلمهای سینمایی است و بدون آن به طور یقین فیلمبرداری دچار نقائص فاحشی خواهد شد.

یکی از مباحث معمول راجع به عکس این است که عکاسی علم،‌ هنر، فن یا صنعت است؟
کسانی که کمی با مقوله عکس و عکاسی آشنا باشند هیچگاه نخواهند توانست بگویند که عکاسی یکی از چهارمقوله فوق الاشاره است،‌ بلکه با کمی دقت متوجه خواهیم شد که تولد یک عکس حاصل اختلاط هر چهار مقوله فوق الذکر است و یک عکس خوب عکسی است که آمیزه ‏ای از همه آنها باشد.

دنیا و زندگی روزمره ما بدون عکس با نقائص و مشکلات عدیده ‏ای روبرو خواهد گردید.

کمی توجه کنید!!! عکس آنقدر با زندگی روزمره ما عجین شده که همانند نفس کشیدن برایمان عادی شده و تنها زمانی اهمیت حیاتی آن را درک خواهیم کرد که امکان وجود آن را از دست بدهیم.

اگر کمی فکر کنید شما نیز یقیناً این مطلب را تایید خواهید نمود که یکی از ارکان با اهمیت فعالیت هر روابط عمومی پویا عکس و عکاسی است و به یقین روابط عمومی بدون عکس عقیم و ناکارآمد خواهد بود.

عکاسها وآثار گرافیکی، اجزا مهمی از مقالات خبری و توصیفی را تشکیل می ‏دهند. آنها ضمن افزودن زیبایی به متن، کمک شایانی به درک مطلب توسط خواننده می ‏کنند؛ چرا که گاه یک عکس را می توان جایگزین تعداد زیادی از جملات بی روح نموده و مفاهیم مورد نظر را به خواننده تفهیم یا القاء نمود؛ چنانکه امروزه کاربرد آموزش سمعی و بصری روشی مقبول همگان است. امروزه مردم بیشتر دوست دارند ببینند تا بخوانند. هنگامی که یک گزارش کار برای مدیر تهیه می‏کنید وی چون گرفتاریهای زیادی دارد نمی‏تواند با دقت متن های بلند بالای شما را بخواند و سرسری از آنها می‏ گذرد، اما شما می ‏توانید با چند عکس مناسب و توضیحات کوتاه هم نظر خود را به وضوح بیان کنید و هم نظر خواننده را به خواسته نهایی تان جلب نمایید. همچنین تهیه گزارشهای خبری برای نشریات داخلی یا مطبوعات محلی.

فرآیند تهیه یک عکس خوب
پنج عامل در تهیه عکس نقش اساسی دارند. برخلاف تصور عامه، تهیه هر عکس خوب فرآیند نسبتاً پیچیده ای است که در آن پنج عامل عمده زیر دخالت دارند:
1. طبیعت سوژه
2. شخصیت و بینش عکاس
3. برداشت و طرز تلقی عکاس از سوژه
4. کارهای فنی عکس
5. بیننده عکس
از آنجا که پنج عامل مذکور لازم و ملزوم یکدیگرند، مشکل بتوان گفت که کدامیک مهمتر از دیگری است. عکاس ورزیده پنج عامل فوق را به مثابه یک کل تفکیک ناپذیر تلقی کرده،‌ سعی می‏کند با تلفیق صحیح و متناسب آنها هماهنگی لازم را در عکس به وجود آورد.

اهمیت عکس در روابط عمومی
شما می توانید با تهیه عکسهایی که دارای کیفیت خوب، موضوع و ترکیب بندی و زاویه مناسب، مقیاس و حرکت باشند بیشترین تاثیر را در بیننده القا نمایید. در اینجا به پانزده مورد اشاره می ‏کنیم که به طور خلاصه می ‏تواند برای شما راهنمای خوبی باشد. این موارد برگرفته از کتاب عکس و کاربرد آن در روابط عمومی از "انتشارات کارگزار روابط عمومی" است که مطالعه آن را به تمام افراد ذیربط توصیه می ‏نماییم:

1. عکسها و گرافیک موجب افزایش خوانندگان روزنامه‏ ها و مقالات خبری و توصیفی و همچنین شبکه های مجازی می‏گردند.
2. یک نویسنده‏ روابط عمومی خوب باید با اجزای یک عکس تبلیغاتی خوب آشنا باشد (کیفیت، موضوع، ترکیب، عملکرد، مقیاس، زاویه دوربین، نورپردازی و رنگ)
3. عکسهای تبلیغاتی و اطلاع رسانی باید واضح، مستقیم و عالی باشند.
4. عکسها باید مبتکرانه باشند. تصاویر قدیمی از بریدن روبان دیگر کارساز نیست.
5. یک عکس تبلیغاتی نباید بیش از 3 تا 4 چهره را در خود داشته باشد. عکسهای گروهی را برای آلبومهای خانوادگی خود نگه دارید.
6. عکسهای غیررسمی و پرتحرک بهتر از عکسهای خشن و از پیش تعیین شده است.
7. از عکاسان حرف ه‏ای استفاده کنید.
8. مفاهیم اضافی را باید از عکسها حذف کنید و تنها مقوله‏ های اصلی را باقی بگذارید.
9. زیرنویسهای عکس باید کوتاه باشد و در زمان حال برای نشان دادن نوع فعالیت و محتوای عکس نوشته شوند.
10. عکسها و گرافیک را می ‏توانید از طریق اینترنت، پست الکترونیکی، نامه‏ها و رسانه های جدید ارسال نمایید.
12. جداول، طرحها، نقشه ‏ها و غیره باید ساده و قابل فهم باشند.
13. با پیشرفت صنعت رایانه می ‏توان طرحهایی جذابتر ساخت. اغلب به این طرحها «تصاویر گرافیکی اطلاعاتی» گفته می شوند.
15. داشتن پرونده‏ هایی برای بایگانی عکسهای اصلی و تصاویر گرافیکی، امری بسیار مهم است. امروزه این امر به وسیله نرم افزارها صورت می گیرد.
 

کاربردهای عکس
1. مطبوعات
1-1- روزنامه ها
1-1- هفته نامه ها
1-1- ماهنامه
1-1- گاهنامه
1-1-فصلنامه

2. کتاب
2-1- عملی
2-1- تحقیقاتی
2-1- اطلاع رسانی
2-1- داستان
3. سی دی کاتولوگ
4. نمایشگاهها، جشنواره‏ها، فیلمها
5. بلیبردها و سایر تابلوهای تبلیغاتی
6. انواع پوسترها و تراکتها
7. گزارشهای ویژه و غیره.

عکاسی تبلیغاتی
عکاسی تبلیغاتی شاخه بسیار جذابی از عکاسی است به شرط آنکه عکاس بتواند تفکر و سلایق خود را در عکس بگنجاند. اگر با حوزه های دیگر عکاسی مقایسه کنیم می بینیم که تقریبا در هیچ یک از شاخه های عکاسی به اندازه عکاسی تبلیغاتی نظرات سفارش دهنده در کار دخیل نیست.

با توجه به این نکته مهم عکاسانی می توانند از کار خود لذت ببرند که عقاید کارفرما را در ذهن خود به دقت آنالیز کنند، نقاط ضعف و قوت نظرات وی را بررسی نمایند و با توجه به هدف نهایی کار، بعد از تصمیم گیری صحیح با استفاده از زبان تفاهم آمیز، تا حد امکان تفکر و سلیقه خود را به وی منتقل کنند و بعد از جلب موافقت وی عکسی بگیرند که ناشی از برآیند تفکرات کارشناسانه و نگاه زیبا شناسانه باشد. اما فوتوژورنالیسم دیگر صاحب کار ندارد و خبرنگار بدون تنظیم شرایط باید در شرایطی که برایش ایجاد می شود از زاویه ای که در آن قرار گرفته است عکاسی کند و بیشتر به پیش بینی های عکاس بستگی دارد.

بنابراین در عکاسی صنعتی و تبلیغاتی ما امکان دستکاری کامل در عکس را داریم اما در فوتوژورنالیسم باید بیشتر از این دو نوع عکاسی بر جریان رویداد مسلط باشیم و پیش بینی های خوبی بر اساس کادر و سوژه عکاسی بکنیم تا بتوانیم عکسهای خوبی بگیریم. هر سه این عکاسی ها در روابط عمومی مورد استفاده قرار می گیرند اما اقتضائات زمانی برای نیاز به آنها بسیار اهمیت دارند.
 

عکاسی صنعتی تبلیغاتی در مقابل فوتوژورنالیسم
عکاسی صنعتی تبلیغاتی یکی از خدماتی ترین رشته‌های عکاسی است. در این رشته نه تنها باید حداکثر تسلط به تئوری و تکنیک را داشته باشیم بلکه به بسیاری از وسائل، علاوه بر دوربین احتیاج پیدا خواهیم کرد، از فون‌های رنگی تا میزهای مخصوص کار از وسائل جنبی نورپردازیهای پیچیده تا سه پایه و پانتوگرافهای بزرگ و از همه مهمتر استودیوهای عظیم و مملو از وسائل نورپردازی فقط بدرد عکسبرداریهای صنعتی- تبلیغاتی می خورند.

هر گونه عکسی که در خدمت معرفی، تبلیغ و یا فروش تولیدات یا کالائی باشد، عکاسی صنعتی- تبلیغاتی به حساب می آید. یکایک مواد غذائی‌، انواع وسائل زندگی، هر نوع مبلمان و ماشین چه با حضور انسان چه بدون مدل در زمره عکس تبلیغاتی است. خطوط تولید، کارخانه‌های صنعتی و فنی در مراحل و زوایای مختلف عکاسی صنعتی محسوب می شوند. معمولاً این نوع عکاسی یک سفارش دهنده نیز دارد: صاحبان صنایع، ارگانهای دولتی، بخش های اقتصادی و بازرگانی، روابط عمومی‌ها و سازمانهای تبلیغاتی و در ضمن گرافیستها و طراحان صنعتی- هنری، همه و همه سفارش دهنده و محتاجان و علاقمندان عکاسی صنعتی- تبلیغاتی هستند. بنابراین این نوع عکاسی در نوع خاصی از روابط عمومی ها مورد استفاده قرار می گیرند برخلاف عکاسی خبری که تقریبا شمولیت بیشتر دارد.

هر چه عکاس تبلیغاتی تجربه و اطلاعات بیشتری درباره‌ سفارشات حرفه‌ خود داشته باشد موفق‌تر و صاحب‌نام تر خواهد بود. تسلط و در اختیار داشتن وسائل و فضای مورد لزوم، رمز موفقیت عکاسان صنعتی است.

بطور مثال معرفی تصویری یک یخچال خانگی، از چیدمان مواد درون یخچال، مدل کدبانوی منزل و یک کودک در ضمن فضای واقعی یا ساختگی یک آشپزخانه در حد یک صحنه سینمائی دردسر و اشکال خواهد داشت، مضافاً اینکه نورپردازی این صحنه احتیاج به فلاش یا چراغ‌های متنوع و متعدد خواهد داشت. در ضمن عکاس نه تنها نورها را باید بشناسد بلکه فیلم، دوربین، لنز، سه پایه‌ مناسب این عکسبرداری را نیز باید در اختیار داشته باشد. در این نوع عکاسی ما موظفیم گویاترین، بی عیب و نقص‌ترین و حرفه‌ای‌ترین عکس در خدمت صنعت و تبلیغات را بیاندازیم. البته هر چه سفارش دهندگان حرفه‌ای‌تر باشند و بتوانند بعضی از مسائل جانبی کار از قبیل چیدمان، زاویه و ژست مدل و سوژه را کمک کنند کار ما آسانتر خواهد شد و می توانیم تمرکز خود را روی نورپردازی و زیبائی، نور و رنگ صحنه و سوژه نموده و خانه آخر یک عکس یا اسلاید کاملاً حرفه‌ای تحویل بدهیم.

برای مسلط شدن به عکاسی تبلیغاتی باید تمرینات و درس های این رشته را در رابطه با ابعاد سوژه‌ مورد نظر تقسیم بندی کرد. هر دانشجو باید بداند که اگر سوژه‌ مورد نظر یک فضای شش متری دکور در پس زمینه‌ی خود دارد چه وسائل چه لنز و دوربین و چه نوع چراغهایی لازم است. این یک فکر کودکانه و غیر حرفه‌ای است اگر فکر کنیم می توان با یک فلاش دستی و دوربین ۱۳۵ عکس حرفه‌ای انداخت. بنابراین در روابط عمومی شاید بتوانیم به راحتی از عکاسی خبری با یک دوربین معمولی بهره مند شویم اما برای این نوع عکاسی نیازمند متخصص و ابزار حرفه ای هستیم.

اگر قرار باشد اجاق گاز ۶ شعله همراه یخچال ساید بای ساید و سایر وسائل برقی در آشپزخانه‌ای وسیع همراه دو مدل زنده مادر و بچه عکاسی شود، نه تنها باید یکایک وسائل مورد نظر کاملاً واضح خوشرنگ و با ابعاد منطقی عکاسی شود بلکه تمام فضای آشپزخانه، قفسه‌ها، میز و صندلی‌ها و مدلهای زنده نیز بسیار روشن و حرفه‌ای نورپردازی شوند.

حال اگر از تمام فضای عکس فوق فقط یک آب میوه گیری با نمایش مارک آن و همراه دستهای کدبانوی منزل باید عکاسی شود، قوانین و وسائل بکلی عوض خواهد شد. از زاویه دوربین تا لنز آن از چراغهای مورد لزوم تا فضای تصویری باید تغییر کند و باز اگر از تمام فضای عکس اولیه یک لیوان آب پرتقال همراه یک پرتقال نصفه باید عکاسی شود. باز باید همه چیز را بهم ریخت و وسائل و دکور و نورها را در خدمت رنگ آب پرتقال و فرم اشتها آور پرتقال قرار داد. آخر کار اگر قرار باشد فقط از دو سه عدد قاشق و چنگال استیل مارک‌دار و گران قیمت موجود در دکور آشپزخانه فوق عکاسی کرد احتمالاً باید سوژه را به استودیوی عکاسی آورد و در یک حجله‌ نورانی سفید عکاسی کرد و احتیاجی به آشپزخانه و دکور نداریم.

شانس و موفقیت عکاسان در رشته‌ تبلیغاتی بیشتر مربوط به نیروی فکری و کمکی است که باعث دلگرمی و نجات آنها خواهد شد. طراحان هنری، مدیران فروش و گرافیستها نیروی نجات بخش عکاس تبلیغاتی هستند. بیشتر مواقع طراحی دکور- چیدمان وسائل و از همه مهمتر زاویه‌ دید شیئی مورد نظر را آنها انجام خواهند داد و عکاس وظیفه سنگین و حرفه‌ای نورپردازی، انتخاب فیلم و لنز مناسب را بعهده دارد. در دنیای حرفه‌ای عکاسی تبلیغاتی حداقل چهار نفر در خلق یک اثر شرکت دارند.

با توجه و دقت می توان عکاسی تبلیغاتی را آسانتر سر و سامان داد:
در ضمن، عکاسی تبلیغاتی ممکن است همراه با مدل جاندار (انسان یا حیوان) باشد در این مواقع نه تنها نمی توان سوژه‌ اصلی را که یک سوژه تبلیغاتی است فدای جذاب‌تر شدن مدل زنده کرد بلکه بر عکس مدل زنده باید مانند هر وسیله یا تکنیک دیگر نیز در خدمت سوژه اصلی باشد. این بدان معناست که گاهی اوقات در بحث برندسازی شخصیتی که روابط عمومی ها باید از عکاسی تبلیغاتی استفاده کنند باید تکنیکهای ویژه ای استفاده کنند تا بتوانند عکسهایی از یک شخص که احتمالا متحرک است بدست بیاورند. عکاسی از مقامات رسمی و کاندیداها در انتخابات از این دست هستند.

در پایان باید دانست که در عصر رسانه های دیجیتال یکی از مهمترین ابزارهای انتقال اطلاعات عکس و رسانه بصری است. آگاهی از این نوع رسانه به راحتی کسب نمی شود و علاوه بر دانش نیازمند تجربه است. این نیازمند استفاده از افراد حرفه ای و ابزارهای حرفه ای می باشد که روابط عمومی نباید خودش را از آن دور بداند. بلکه برای حضور قوی در عرصه افکار عمومی باید از این ابزارها نهایت استفاده را ببرد. چه عکس تبلیغاتی صنعتی و چه فوتوژورنالیسم در این مصاف جایگاه ویژه ای دارند که باید در نظر گرفته شود.

منابع
- عکس روابط عمومی؛ عکاسی تبلیغاتی یا فوتوژورنالیسم؟:www.shara.ir
- عکس و اهمیت آن در روابط عمومی: http://khiabaneakhar.blogfa.com/post-15.aspx
- ویکیپدیا
 

منبع مرجع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)