شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- "" هفدهم مرداد روز خبرنگار، بر تلاشگران عرصه اطلاع‌رسانی که رسالت خطیر آگاهی بخشی به افکار عمومی را صادقانه و بی‌دریغ بر دوش می‌کشند، مبارک باد""

این جمله کلیشه‌ ای - ظاهرا از روی محبت‌ - را بارها در آستانه روز خبرنگار از زبان وزیر و مدیر و مسوول در رده‌های مختلف و یا برروی نمابر یا پست‌های الکترونیک ارسالی توسط روابط عمومی سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها و ارگان‌ها دیده و شنیده‌ایم،

من الان خبرنگار رسمی نیستم. عضو هیچ تشکل صنفی هم نیستم. در حقیقت نه خبرنگارم و نه روابط عمومی اما به عنوان کسی که 5000 روز در روابط عمومی کار کرده و با خبرنگاران حشر و نشر داشته و چندین سال با خبرگزاری ها و نشریات کار کرده ام می‌خواهم به بهانه روز خبرنگار - راحت‌تر از خبر نوشتن‌های روزانه - از دغدغه‌های ذهنی خبرنگاری بگویم که گله‌مند از نگفتن‌ها است.

در روزگاری که از آن به عصر اطلاعات و فن آوری نام می برند، نقش خبرنگار بیش از همه مورد توجه است زیرا آنان تازه ترین اطلاعات را در اختیار مخاطبان قرار می دهند . خبرنگار هر چند واژه آشنا برای همه است اما هنوز بسیاری از مردم مرارت ها و دشواری های این شغل پرمخاطره را نمی دانند ، خبرنگار و روزنامه نگار با خلق بهترین آثار و واژه ها در تلاش است درد و مشکلات همه مردم را بازگو کند اما وقتی که به مشکلات خود می رسد چیزی نمی نویسد. او برای مردم می نویسد اما کسی برای او نمی نویسد. اگر نبود شهادت عزیزانی مثل شهید محمود صارمی شاید روزی برای خبرنگار نامگذاری نمی شد و کسی نیز بهانه ای نمی یافت از او بنویسد.

می خواهیم از خبرنگار حرف بزنیم بنابراین ، نباید آن را با ویزیتور جذب اگهی و خبر فروش اشتباه بگیریم که متاسفانه در این عرصه این قبیل افراد کم هم نیستند . پس باید خبرنگارهای واقعی و غیر واقعی از هم تشخیص داده شوند باید تلاش شود تا به سمت ساز و کارهایی که خبرنگار واقعی و خبرنگار اسمی از هم تشخیص داده شوند حرکت کرد منظور من از خبرنگار واقعی ، خبرنگاری است که با عشق قلم می زند و خودش را به صاحبان زر و زور و پول و تراول نمی فروشد ، کسی است که از سر دلسوزی می نویسد و خوشی ها و موفقیت ها را با اشک شوق پر و بال می دهد و مقابل کجی ها می ایستد تا اصالت قلم را پاس بدارد و خیلی زیاد داریم از این مردان و زنان دلسوز .

از دیگر سو سهل الوصول ترین شغل خبرنگاری است هرکس با هر مدرک و سطح تحصیلات پا در این عرصه گذاشته و ردای خبرنگاری برتن می کند ، عملا هرکس از هرجایی رانده و مانده می شود ، خبرنگار می شود و بعد از مدتی وبلاگ و سایت و پایگاه خبری می زند و بعد از مدتی فعال مطبوعاتی می شود به همین راحتی .

اما اگر واقع گرا باشیم. خبرنگاری جزو مشاغل سخت و صعب است . تامین معیشت از مسیر حرفه خبرنگاری بیشتر به یک شوخی شبیه است به همین خاطر بخش اعظمی از خبرنگاران چند شغله هستند و خبرنگاری شغل اصلی انان نیست و یقین این چند شغله بودن بر کیفیت و کمیت امر اطلاع‏رسانی تاثیر منفی دارد در سالیان اخیر تعدادی از خبرنگاران به دلیل نبود حمایت مادی و معنوی، از فضای مطبوعات فاصله گرفته اند چون اقتصاد رسانه، به شدت مشکل دارد. درآمد کم در رسانه باعث شده تا خبرنگار خوب به راحتی پیدا نشود. عدم تامین مالی اصلی‏ترین و مهم‏ترین عامل کاهش انگیزه خبرنگاران است.

شهر و استان ما چندین نشریه و چندین سایت و پایگاه خبری تحلیلی دارد و خبرنگاران باصفایی هم دارد. ولی یک مجموعه صنفی واقعا منسجم و فعال برای خبرنگاران ندارد. حُب و بُغض ‏های سیاسی باعث عدم وحدت صنفی در میان این جمع شده است. البته خبرنگاران و اصحاب رسانه و ارباب جراید هر طیف سیاسی نشست ‏ها و شبه نشست‏ های خاص خود را دارند، ولی در کل خبرنگاران دیارم یکدل و یکزبان نیستند و سازهای مختلفی در این حوزه نواخته می‏ شود.

در دیار ما برگزاری جلسات هم اندیشی برای آسیب شناسی و رفع مشکلات حوزه خبرنگاری معنا ندارد ، خبرنگاران از تکرار مشکلات خود خسته شده اند. گویا مطلوب آن است که این مشکلات فراموش شود.کسی که پا به عرصه خبرنگاری می‎گذارد، می‏داند در کنار؛ بحث مسکن ، بیمه ، نوع قرارداد و حقوق ثابت، باید دغدغه امنیت شغلی و حفظ موقعیت و شأن یک خبرنگار را داشته باشد. متاسفانه هنوز به این مهم نرسیده‏ایم که خبرنگاران باید قدر جایگاه خود را بدانند، در این صورت مسئولین هم برای جایگاه رفیع خبرنگاران اهمیت قائل خواهند شد.

مسئولین ظاهرا مشکلات خبرنگاران و حقوق قانونی آنها را قبول دارند و همیشه از رسالت خبرنگاری سخن به میان می آورند اما دریغ از اینکه برای انجام چنین رسالتی باید حق و حقوق خبرنگاران نیز رعایت شود. در عمل هیچ تضمینی برای حمایت از قلم و خبرنگار وجود ندارد. وقتی چالشی برای خبرنگار با دستگاه اجرایی پیش می‏آید ، وقتی مدیری خبرنگاری را بایکوت خبری می‏کند هیچ دغدغه و نگرانی ندارد، چرا که حمایتی برای خبرنگار از سوی دستگاه یا بخش خاصی از رسانه‏ ها وجود ندارد و تنها تعداد انگشت شماری از خبرنگار دفاع می‏کنند.

اگر جایگاه خبرنگاران خوب جا نیفتاده مقصر آن یک نفر یا دستگاه اجرایی نیست بلکه تک تک خبرنگاران و روابط عمومی ‏ها در این موضوع دخیل هستند. نبود اتحاد در بین خبرنگاران باعث می‏ شود که مدیر و روابط عمومی دستگاه‏های اجرایی هر برخورد و رفتاری که فکر می‏کند درست است را در مقابل خبرنگاران انجام دهند.تا انجا که برخی مسئولان روابط عمومی ادارات و سازمان‏ها احساس می‏کنند که خبرنگار باید مدافع حقوق و میز انان باشد و به هیچ وجه اجازه انتقاد از آن دستگاه را ندارد. این مدیران هنوز متوجه تاثیر رسانه بر عملکرد آنها در جامعه نشدند. و به نظر می رسد نیاز است تا روابط عمومی دستگاه‏های اجرایی نیز آموزش لازم را برای برخورد با خبرنگاران و رسانه ها ببینند.

در یک کلام باید گفت خبرنگاری سخت هست و سخت تر از آن که بخواهی خودت باشی و برای قلمت ارزش قایل باشی. ارزش گذاشتن باقی هم پیشکش. خبرنگاری یعنی خودخوری. خودسانسوری. یعنی سکوت و سکوت و مصلحت اندیشی .

همین حالا هم اگر به گوگل، سایت ها و سایر آثار مکتوب مراجعه کنید کمترین آثار مرتبط با خبرنگار و مسایل او را خواهید یافت در حالی که خالقان بسیاری از مطالب سایت ها و رسانه های مکتوب و غیر مکتوب متعلق به خبرنگاران است. صفحات روزنامه ها و رسانه های مکتوب و غیر مکتوب مملو از مطالب خبرنگاران است اما مطالب بسیاری نادری در مورد این قشر زحمتکش است خبرنگار چرا از خود نمی نویسد چون او برای مردم می نویسد و مشکل شهروندان را مهمتر از مسایل خود می داند خبرنگاران برای اطلاع رسانی به موقع اطلاعات و اخبار را از مبادی مختلف کسب می کنند و آن را در سریع ترین زمان در اختیار مردم قرار می دهند. در این راه مصائب و مشکلات مختلفی را تحمل می کنند. کمترین این مصائب دشنام است.

ضرب و شتم خبرنگاران در هنگام فعالیت خبری از دیگر دشواری های این شغل است که برخی موارد کار به بیمارستان هم کشیده می شود خبرنگاران همواره در بحران ها در کنار نیروهای امدادی به عنوان نخستین افراد حاضر می شوند. اخبار و اطلاعاتی که آنان از این حوادث منتشر می کنند در توزیع کمک رسانی و امدادی نقش بسزایی ایفا می کنند. آنان در این راه حتی زخمی و کشته هم می شوند. مناطق بحران و جنگ ها همواره محل حضور خبرنگاران است ..

 از این رو کسانی که این حرفه را به عنوان شغل انتخاب می کنند مادیات کمترین نقش را در انتخاب آنان به عنوان شغل آینده ایفا می کند. جدای از داشتن استعداد و علاقه، انتخاب شغل خبرنگاری بدون عشق قابل تصور نیست و افرادی که این حرفه را برای کسب مادیات انتخاب کنند خیلی زود از ادامه کار منصرف می شوند آنانی که اهمیت مأموریت و رسالت خبرنگاران در انعکاس درست و سریع پیام را می دانند، فعالیت اصحاب قلم در رسانه که بی ادعا به این فعالیت شبانه روزی اهتمام دارند را ارج می نهند-

از دیگر سو اگر به عنوان مخاطب بخواهیم تفاوت خبرنگارو خبرنگارنماها را بررسی کنیم کافی است پای دکه روزنامه‌فروشی‌ها برویم و به هفته‌نامه‌ها و روزنامه‌های محلی که با ترتیب روی پیشخوان دکه چیده شده نگاهی بیندازیم شاید به‌ظاهر شبیه هم نباشند اما کافی است چندتایی را ورق بزنیم تا از تشابه تیتر و متن‌های درون این نشریات مطلع شویم شباهت‌هایی که نشان از ضعف در تولید محتوا را فریاد می‌زنند و نیازمند تغییری اساسی هستند.

مطالعه برخی رسانه ها نشان می دهد مطالب کپی شده جای تولید محتوا را گرفته و رسانه ها از هدف خود که اطلاع رسانی و پیگیری مطالبات مردمی است، دور شده اند. کپی‌برداری از روی خبرگزاری‌ها و دیگر رسانه‌ها به‌شرط رعایت حقوق معنوی کار بدی نیست، چرا که گه گاهی برخی گزارش و مقاله‌ها ازنظر محتوایی بسیار باارزش هستند و ارزش بازنشر را دارند. اما یک نشریه و خبرگزاری نباید صرفاً به دنبال استفاده از محصولات دیگر رسانه‌ها باشد و خود نیز باید تولید کننده باشد چراکه تولید محتوا برای یک نشریه امتیاز محسوب می‌شود.

ما باید این واقعیت را بپذیریم که اکثر مطبوعات محلی به دلیل سهل‌انگاری و از روی تسامح یا از سر بی‌اطلاعی، و یا استفاده از خبرنگارنماها به جای خبرنگار از مسئولیت‌ها و رسالت‌هایشان فاصله گرفته‌اند، امروزه وجود خبرنگار نماها و بازاریاب نماها در قشر خبرنگار سبب می شود تا یک خبرنگار واقعی به چشم نیاید، در هنگام برگزاری نشست ها و جلسات ما شاهد حضور بسیاری از خبرنگارنمایان در جلسه هستیم اما تعداد اندکی هستند که دغدغه انعکاس اخبار را دارند و مابقی با این تفکر که از روی سایت های خبری اخبار را انعکاس می دهند با آرامش تمام به ادامه جلسه می پردازند وحتی به خود اجازه نمی دهند قلم بر دست بگیرند به‌طوری‌که بر اساس تحقیقات انجام‌شده بر روی این مطبوعات نشان می‌دهد، چیزی حدود ۸۰ درصد محتوای بخشی از رسانه ها کپی از یکدیگر است.

به‌بیان‌دیگر، ازنظر اصول حرفه‌ای بیشتر نشریات محلی فاقد ویژگی‌ها و استانداردهای روزنامه‌نگاری‌اند. به‌طور مثال عمده تیترهای اصلی دارای ارزش خبری قابل‌توجهی نبوده و از وزن و اهمیت کافی برخوردار نیستند، تیتر و لید مطالب ضعیف است و در تنظیم مطالب خبری، مشکل و ضعف جدی وجود دارد. به بیان روشن‌تر، عمده خبرها به نقل از روابط عمومی‌ها، غیر تولیدی و خبرها و تیترها بر اساس ارزش خبری «شهرت» بوده و جای گزارش‌های تحقیقی خالی است در حالی که امروزه خبرنگاران نقش بسیار مهم و با اهمیتی در دستیابی به توسعه پایدار و تقویت بنیانهای اجتماعی برعهده دارند و گام های محکمی در عرصه اطلاع رسانی برمی دارند.

از دید برخی خبرنگار یعنی پلکانی برای صعود از ما بهتران، از دید برخی دیگر خبرنگار باید بله قربان گو باشد و خبرنگار خوب یک خبرنگار مرده است.خبرنگار خوب یک خبرنگار مجیزگو است. که باید هر روز صبح انگشتش را خیس کند تا جهت باد را بفهمد. خبرنگار یعنی دعوای شعار و شعور ، خبرنگار یعنی همیشه در اضطراب بودن. اما نقش خبرنگار نقش انکار نشدنی است در دنیای کنونی که همگان سرگرم کار خویش اند و چندان به عملکرد حاکمان و نقد و بررسی آن ها توجه ندارند، این خبرنگاران رسانه ها هستند که با تیزهوشی و دقت، نقش واسطه بین مردم و مسئولان را ایفا می کنند.

آن ها، از یک طرف درد دل مردم را می شنوند و به مقامات بالا انتقال می دهند، و از سوی دیگر، پاسخ های مسئولان را به آگاهی مردم می رسانند. نقد عملکرد خوب یا بد حاکمان در رسانه ها، از دیگر وظایف خبرنگاران است که به بالندگی نظام و نیز پاسخگو بودن مسئولان یاری می رساند.

روز خبرنگار یک روز نمادین است، از آنجایی که خبرنگاران نقش مهمی در جامعه ایفا می کنند اما کمتر کسی وجود دارد که به فکر مشکل این قشر باشد و روز خبرنگار بهترین فرصت برای انجام این کار است و باید گفت که تجلیل و قدردانی از فعالیت های خبرنگار فقط مختص به این روز نیست و روز خبرنگار بهترین فرصتی است که نگاهی هر چند کوتاه به فعالیت ها، خدمات و تاثیرات فعالان عرصه خبر در جامعه داشته باشیم و به آنها خدا قوت بگوییم چرا که بدون اغراق ارزش کار خبرنگاران بیش از آنچه که به عنوان مادیات دریافت می کند هست و من خسته ام از شنیدن این که آیینه تمام نمای جامعه هستیم و پل هستیم و رادار هستیم و رصد خانه ایم و شبیه هدهدیم. یاد شهید صارمی بخیر.

یاد تمام پیشکسوتان عرصه خبر به خیر.. خدا تمام رفتگان قبیله خبر را رحمت کند. امید خدا کمی وجدانمان را تقویت کند تا حق نگار باشیم. و خدا به ناظران بر مطبوعات انصاف دهد. خدا کند دیگر نشریه ای تعطیل نشود و خبرنگاری دربدر نشود.خدا کند درد معاش خبرنگاران حل شود و خدا کند دیگر برای خبرنگاران شعار ندهند.