شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، بازاریابی شبکهای (network marketing) شیوهای از فروش است که در آن کمپانیها محصولات خود را بدون تبلیغات و بدون واسطه به فروش میرسانند و مشتریان پس از خرید در صورت تمایل میتوانند محصولات کمپانی را بازاریابی کنند و سود بگیرند. درآمد در بازاریابی شبکهای هم در ازای فروش مستقیم کالا و هم در ازای فروش از طریق زیرمجموعه کسب می شود.

در بازاریابی شبکه ای، بازاریاب ها بهصورت «تبلیغات کلامی» یا «تبلیغات چهره به چهره» اقدام به فروش محصولات کمپانی میکنند. در حال حاضر به ترتیب کشورهای آمریکای شمالی، چین، کشورهای اروپایی از جمله آلمان و ایتالیا و ژاپن در زمینه بازاریابی شبکهای سردمدار هستند. جی پل گتی، ثروتمندترین مرد آمریکایی در سال ۱۹۵۷ میلادی بود و برای نخستین بار اعلام کرد که «من ترجیح میدهم که از یکدرصد تلاش 100نفر استفاده کنم تا اینکه از ۱۰۰درصد تلاش خودم.» این ایده که اهرم زمان نام دارد، امروزه پایهگذار فلسفه بازاریابی شبکهای شده است.

نخستین کمپانیای که بهطور رسمی فعالیت بازاریابی چند سطحی را در سال ۱۹۳۰ آغاز کرد، کمپانی ویتامین کالیفرنیا بود که نام خود را در سال ۱۹۳۹ به نوترالایت تغییر داد و امروزه محصولات خود را از طریق کمپانی اموی به فروش میرساند.

به گفته کمیسیون تجارت فدرال آمریکا (FTC)، شرکت هرمی شرکتی است که به اعضایش حق کمیسیون میدهد تا افراد جدید را وارد کنند. شرکتهای هرمی محصولی را نمیفروشند و پولهای مشتریان را یکجا جمع میکنند و با آن کاری انجام نمیدهند. این شرکتها در اکثر کشورهای دنیا از جمله ایران غیرقانونی هستند؛ چون در ازای جذب افراد پول میدهند و بهطور اجتنابناپذیر فروخواهند پاشید و وقتی هرم فروپاشی کند، به جز عدهای که در بالای هرم هستند همه دست خالی میمانند یا به عبارتی پول خود را میبازند.

در حال حاضر، قوانین و مقررات فعالیت در شرکتهای بازاریابی شبکه ای در اکثر کشورها معین شدهاند؛ ولی هیچ ارگان مشخصی وجود ندارد که مشخص کند یک کمپانی خاص هرمی یا شبکهای قانونی است.از نگاه FTC، BBB، AG کمپانیای که بیشتر به جذب بازاریاب میپردازد تا فروش محصول به مردم عادی، هرمی و غیرقانونی است.

از جمله تمایلات روزافزون در دنیا، میل به داشتن شغل خانگی است. مردم سراسر دنیا به تدریج به اهمیت این نکته پی بردند که صاحب کار خود و ارباب خودشان باشند. فقط وقتی که ارباب خودتان باشید، موارد زیر تحت کنترلتان خواهد بود:

1- اینکه کجا کار کنید.

2- با چه کسی کار کنید.

3- چطور کار کنید و اینکه درآمدتان چقدر باشد.

تصور داشتن شغلی از آن خود برای اکثر مردم ایجاد دلهره میکند، زیرا برایشان مستلزم بیرون آمدن از «حاشیه امن» خود و مواجهه با امور غیرقابل پیشبینی و ریسکهایی است، اما باوجود همه اینها، داشتن کاری که کاملا از آن خودمان باشد، تنها راهی است که امکان تسلط بر خود و شرایط را برای ما فراهم میکند و ما را از لحاظ مالی یا . . . به موفقیت حتمی میرساند.

تحقیقات نشان میدهد که فقط یک درصد از جمعیت دنیا دولتمندند. از این تعداد، 74درصد صاحب کار خودشانند. در ایالات متحده در هر 10 ثانیه یک شغل خانگی جدید افتتاح میشود و هماکنون نزدیک به 2 میلیون آمریکایی از طریق مشاغل خانگی درآمدهای چند میلیون دلاری کسب میکنند. بهترین و آسانترین راه برای شروع یک کار خانگی، نتورک مارکتینگ است. امروزه کلمه نتورک مارکتینگ بر سر زبانها افتاده و به گوش اکثر مردم دنیا خورده است.

نتورک مارکتینگ صنعتی است با 70 سال قدمت. 7/7 میلیون نفر  (تا سال 2002) در ایالات متحده به این صنعت اشتغال دارند و این صنعت هماکنون در 125 کشور دنیا رواج دارد. تا این تاریخ، ظرف هر یک هفته 150 هزار نفر در سراسر دنیا به شاغلان در این صنعت در حال اضافه شدن هستند. این رقم معادل 21400 نفر در هر روز است. بنا به گفته جان کلنچ، نویسنده و نتورکر معروف دنیا، نتورک مارکتینگ بزرگترین فرصت در طول تاریخ دنیاست! نتورک مارکتینگ موج آینده دنیاست.

بازاریابی شبکه ای نوعی از تجارت است که در آن مصرفکنندگان یک شرکت تولیدکننده میتوانند بازاریاب محصولاتی باشند که خود مصرف میکنند و با انعقاد قرارداد با شرکت تولیدکننده و معرفی و فروش محصولات به اطرافیان خود، درآمد قابل توجهی کسب کنند، در صورتی که شخصی بتواند با معرفی این تجارت به اطرافیان خود و معرفی آنها به شرکت، گروه فروش خود را شکل دهد و طبق پلنهای درآمدزایی شرکت درصدهای مشخصی از قیمت کالاهای فروخته شده در گروه فروش خود را بهعنوان پورسانت و پاداش دریافت کند.

این صنعت نخستین بار در سال 1945 به کار گرفته شد و امروزه این تجارت با بیش از 70 سال قدمت توانسته شرکتهای بزرگ و مطرح را در جهان تشویق کند تا از این روش برای فروش محصولاتشان استفاده کنند. نتورک مارکتینگ به راستی در حال اشاعه به همه جای دنیاست و زندگیهای بیشماری را در سراسر دنیا متحول ساخته است. صنعت بازاریابی شبکهای حقیقتا به مردم در همهجا این نوید را میدهد که میتوانند درآمدشان را افزایش داده و شیوه زندگیشان را بهبود بخشند. بازاریابی شبکهای از جمله پردرآمدترین مشاغل دنیاست.

هدف اصلی و در واقع فلسفه وجودی تجارت نتورک مارکتینگ، حذف واسطهها در سیستم توزیع سنتی کالا و صرفهجویی در هزینههاست. در شیوه توزیع سنتی کالا، محصول تولیدی پس از تولید، برای رسیدن به دست مصرفکننده نهایی، بارها و بارها توسط واسطهها دست به دست میشد. قیمت محصول تولیدی طی این مسیر به چندین برابر قیمت واقعی میرسید! مبالغی که به قیمت محصول در این فرآیند افزوده میشد به جای رفتن به جیب تولیدکننده و برگشت آن به چرخه تولید، به جیب کسانی میرفت که کوچکترین نقشی در تولید آن نداشتهاند و برای کار خود هیچ مالیاتی به دولت نمیپردازند. آنان فقط با دست به دست کردن و گذاشتن مبلغی روی قیمت محصول، سودهای کلانی به جیب میزنند.

بازاریابی شبکه ای دقیقا برای مقابله با این شیوه غلط توزیع به وجود آمده است. در بازاریابی شبکهای شیوه توزیع کالا به صورت مستقیم است. در این شیوه کلیه واسطههای سنتی حذف شده و نمایندگان فروش مستقیم جایگزین آنها میشوند. این نمایندگان وظیفه دارند محصول تولیدی را به همان قیمت واقعی که توسط تولیدکننده و با نظارت دقیق ارگانهای دولتی و قانونی کشور تعیین میشود، به دست مصرفکننده نهایی برسانند.

بازاریابی شبکه ای به دلیل مزایای فوقالعادهای که در مقایسه با تجارت سنتی دارد، از میزان موفقیت بسیار بالایی برخوردار است. مزایای متعدد نتورک مارکتینگ را میتوان به قرار زیر خلاصه کرد:

1- نیازمند سرمایه اولیه اندکی است.

2- بدون ریسک است.

3- هیچگونه تخصص یا تجربه خاصی لازم ندارد.

4- منبع خوبی برای کسب درآمد چندگانه است، زیرا میتوان بهصورت پارهوقت انجام شود.

5- حمایت همهجانبه سیستم با شماست. این حمایت هم از جانب شرکت و هم از جانب بالاسریها صورت میگیرد.

6- پتانسیل درآمد نامحدودی دارد.

7- به فرد امکان کسب درآمد انفعالی  (passive income) میدهد. اگر فرد مجموعه موفقی بسازد، پس از آن، مجموعه بدون حضور او به رشدش ادامه میدهد. درآمد او دائما ادامه خواهد داشت و میتواند به همسر یا فرزندانش به ارث برسد.

8- فرصتهای مسافرتی در اختیارتان قرار میدهد، زیرا اکثر شرکتها که به روش نتورک مارکتینگ فعالیت میکنند، برای مشتریان فعالشان طرحهای مسافرتی تشویقی در نظر میگیرند، علاوه بر آن با رشد شبکه شما به شهرهای مختلف، جهت بررسی وضعیت شبکه خود مسافرتهای زیادی انجام خواهید داد.

9- در صنعت نتورک مارکتینگ طرحهای متعددی برای سپاس و قدردانی از مشتریان فعال وجود دارد. شرکتها به ازای فعالیت موفق شما از شما قدردانی و سپاس به عمل میآورند.

ویژگیهای بازاریابی شبکه ای

برخی از ویژگیهای بازاریابی شبکه ای که آنها را نسبت به سایرین متمایز میسازند، عبارتند از:

 آنها 1- وقت 2- انرژی 3- افراد انسانی را تلف نمیکنند. 

آنها ارگانیزه شده و منظم و ساماندهی شده فعالیت میکنند و جهانی میاندیشند.

آنها هیچوقت قانع نیستند و دائما در حال بسیج کردن و سازماندهی نیروها هستند و تلاشهای افراد مجموعه خود را ارج مینهند.

 آنها یک سیستم محکم، قابل توجیه و منطقی برای کار دارند.

توصیه های حرفهای از مدیران موفق

فواید بازاریابی شبکهای برای اقتصاد کشور، عبارتند از:

1- حذف واسطههای سنتی و دلالها

2- افزایش سود تولیدکننده داخلی

3- کیفیت و کمیت بالای محصول تولیدی

4- توسعه کارخانجات داخلی و جذب نیرو

5- پرداخت آنی و به موقع مالیات به دولت

6- نظارت دقیق بر قیمتها

7- خرید آسان و مطمئن

8- خرید محصولات به قیمت واقعی

9- تثبیت قیمت محصولات

10 ارائه جنس اصل و اورجینال به مشتری

11- جلوگیری از تورم

12- قیمت یکسان در سراسر کشور.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره 4089